قرآن کریم الهام بخش قواعد اصولی (مقاله ترویجی حوزه)
درجه علمی: علمی-ترویجی (حوزوی)
آرشیو
چکیده
علم اصول و قواعد آن نقش به سزایی در فهم قرآن و سنت و استنباط احکام شرعی از این دو منبع دارد، به گونه ای که بدون شناخت این اصول و قواعد، دستیابی به این هدف امکان پذیر نیست. با این حال، خاستگاه این علم همواره محل اختلاف میان عالمان فریقین بوده است. برخی فقیهان اهل سنت، ابوحنیفه را بنیان گذار این علم دانسته اند، در حالی که برخی دیگر، ابداع آن را به شافعی یا شاگردان او نسبت داده اند. در مقابل، برخی فقیهان امامیه، امام باقر و امام صادق ع را بنیان گذاران این دانش معرفی کرده و شاگردان ایشان را نخستین تدوین کنندگان آن دانسته اند. با این وجود، حقیقت آن است که خاستگاه اولیه علم اصول و قواعد آن، قرآن کریم است، چراکه در آیات متعددی، اصول و مبانی این دانش به صورت نهفته بیان شده است. رسول خدا6 و اهل بیت عصمت و طهارت: نخستین کسانی بودند که این اصول و قواعد را از آیات قرآن استخراج کرده و برای فهم و استنباط احکام شرعی از متون تشریع، در اختیار جامعه اسلامی قرار دادند. در این پژوهش، ضمن بررسی و نقد دیدگاه های پیشین، دیدگاه اخیر با ارائه ادله متعدد اثبات شده و اشتمال قرآن کریم بر برخی اصول و قواعد این دانش مورد تحلیل و تبیین قرار گرفته است.Uṣūlī Principles Inpired by the Holy Qurʼān
The science of uṣūl al-fiqh (Islamic legal theory) and its principles play a fundamental role in interpreting the Qurʼān and sunnah , as well as in deriving religious rulings from these primary sources. Indeed, without knowledge of these methodological principles, proper juristic derivation would be unattainable. The origins of this discipline, however, remain contested among both Shīʻah and Sunnī scholars. While some Sunnī jurists credit Abū Hanīfah as the founder of uṣūl al-fiqh , others attribute its development to al-Shāfiʻī or his students. Conversely, Imāmī scholars maintain that Imām al-Bāqir and Imām al-Ṣādiq (peace be upon them) established this science, with their students serving as its first systematizers. This study argues that the primary source of uṣūlī principles is in fact the Qurʼān itself, as numerous verses implicitly contain the foundational methodology for legal derivation. The Prophet Muḥammad and the Ahl al-Bayt (peace be upon them) were the first to extract these principles from Qurʼānic verses and formulate them for the Muslim community’s use in understanding and deriving rulings from divine texts. Through critical analysis of existing scholarship and presentation of textual evidence, this paper demonstrates the Qurʼān’s substantive inclusion of core uṣūlī principles and methodological rules. Keywords : Uṣūl al-Fiqh , Qurʼānic authority, Islamic Legal Theory, Juristic Methodology, Derivation of Rulings
تبلیغات
