اعتبارسنجی شرطیت پیش بینی پذیری خسارت قابل مطالبه در مسئولیت قراردادی و قهری در فقه امامیه، حقوق ایران و مصر (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
نسبت به شرطیت قابل پیش بینی بودن خسارت مسئولیت مدنی در فقه اختلاف دیده می شود. در قوانین ایران تصریحی وجود ندارد. حقوق دانان ایرانی نیز نسبت به آن سه رویکرد شرطیت، عدم شرطیت و تفکیک میان مسئولیت قراردادی و قهری را ارائه نموده اند. دیدگاه تفکیک میان مسئولیت قهری و قراردادی در حقوق مصر نیز نگاه غالب و حاکم در مقررات قانونی، دکترین حقوقی و رویه قضایی است. از نگاه این پژوهش که به روش تحلیلی - توصیفی تدوین شده، نگرش عدم شرطیت صحیح تر است، زیرا طرفین هنگام انعقاد عقد، توجهی به تمامی نتایج قرارداد از جمله مسئولیت قراردادی ندارند. لذا منشأ مسئولیت قراردادی اراده طرفین قرارداد بوده و قانون است که عمده آثار و نتایج قراردادی را تبیین، تفسیر و اعتبار می بخشد. اقتضای قواعدی مانند لاضرر و احترام به حقوق مسلم، وجوب جبران تمامی خسارات وارده به زیان دیده در اعم از مسئولیت قراردادی و قهری است، خواه خسارت مزبور مورد انتظار طرفین باشد خواه نباشد. این نگرش، علاوه بر تعادل بخشی به توافق قراردادی، تأمین امنیت اقتصادی مردم در بستر معاملات، عدالت در توزیع ثروت قراردادی و پرهیز از هر گونه نگاه ابزارگرایانه به قرارداد برای کسب منافع ناروا، تطابق بیشتری با اغراض شارع و دانش حقوق دارد.Validating the Conditionality of Predictability of Claimable Damages in Contractual and Tortious Liability in Imami Jurisprudence, Iranian Law, and Egyptian Law
There is a variety of opinions in Islamic jurisprudence regarding the conditionality of the predictability of damages in civil liability. While Iranian law contains no explicit provision, Iranian jurists have adopted three approaches: conditionality, non-conditionality, and a distinction between contractual and tortious liability. Egyptian law predominantly maintains the differentiation approach in its legislation, legal doctrine, and judicial practice. This study, employing a descriptive-analytical method, argues that the non-conditionality perspective is more accurate because parties do not consider all contractual consequences, including contractual liability, at the time of contract formation. Contractual liability fundamentally stems from the parties' intent, while the law primarily interprets and validates contractual effects. Principles such as Lā ḍarar (no harm) and respect for established rights necessitate full compensation for damages - whether foreseeable or not - in both contractual and tortious liability. This view not only balances contractual agreements but also ensures economic security in transactions, promotes justice in contractual wealth distribution, and prevents exploitative approaches to contracts for unjust enrichment. It aligns more closely with the objectives of Islamic law and legal science.
تبلیغات
