حسین آزادی نژاد

امام علی (علیه السلام) اسوه کاملی هستند که در مکتب اسلام پرورش یافته اند. به شهادت تاریخ، ایشان درصحنه جنگ اسوه کامل یک فرمانده، در سیاست و حکومت داری اسوه کامل یک حاکم، در خانواده اسوه کامل یک همسر و پدر و در کرسی قضاوت تک نمونه تاریخ در قضاوت و عدالت هستند. یکی از منشورهای حاکمیتی، مدیریتی و فرماندهی؛ نامه ای است که مولای متقیان به مالک اشتر نخعی هنگام انتصاب ولایت عهدی مصر مرقوم فرموده اند. این پژوهش سعی دارد بر اساس نامه 53 نهج البلاغه و بیانات امام خامنه ای (مدظله العالی) در خصوص این نامه، اصول دفاعی اسلام را استخراج کند. بدین منظور هدف اصلی تحقیق، تعیین اصول دفاعی اسلام از نگاه امام علی (علیه السلام) طرح گردید؛ که متناسب آن سؤال تحقیق شکل گرفت. روش مورداستفاده این تحقیق توصیفی – تحلیلی با رویکرد کیفی از نوع کاربردی است. جامعه آماری این تحقیق برای تأئید اصول استخراج شده و اولویت بندی آن ها، 15 نفر متناسب با ویژگی های مدنظر گرفته شده در متن مقاله انتخاب شده اند. نتایج تحقیق، حاکی از آن است که اصول دفاعی اسلام از منظر نامه 53 نهج البلاغه عبارت اند از: خدامحوری؛ ولایتمداری؛ انضباط- آموزش و قانون مداری؛ تسلط اطلاعاتی؛ بازدارندگی؛ دفاع پایدارِ مردم پایه؛ بسیجِ منابع و امکانات؛ چابکی و انعطاف پذیری؛ شایسته سالاری و ظلم ستیزی.

سیاست دفاعی جمهوری اسلامی ایران در تحقق اهداف، منافع ملی و اقتدار کشور از راهبردها و رهنمودهای خداوند در قرآن پیروی می کند و حقیقتاً تبلور عینی و عملیاتی آموزه های اسلام، ذخیره ی ارزشمندی از حقیقت اسلام است. پر واضح است، عرضه صحیح آرمان انقلابی، اندیشه و سیاست دفاعی برگرفته از قرآن کریم، نیاز امروز ما را افزون نموده و در ترسیم نقشه ی راه سیاست دفاعی راهگشا خواهد بود. این پژوهش سعی دارد بر اساس آیات مرتبط در خصوص دفاع و تفسیر نمونه آیت الله مکارم شیرازی، ملاحظات سیاست دفاعی اسلام را استخراج کند. بدین منظور هدف اصلی تحقیق، تعیین ملاحظات سیاست دفاعی از منظر قرآن طرح گردید؛ که متناسب آن سؤال تحقیق شکل گرفت. روش مورد استفاده این تحقیق، توصیفی– تحلیلی با رویکرد کیفی از نوع کاربردی است. برای انتخاب آیات مرتبط از اشباع نظری استفاده شد به این صورت که انتخاب مفاهیم، تا رسیدن به اشباع نظری انجام شد و برای اعتبار و پایایی آن، از روش کشف و بازرسی استفاده گردید. نتایج تحقیق مستند به 41 آیه از آیات و تفسیر آن، حاکی از آن است که از منظر قرآن، از مهم ترین ملاحظات سیاست دفاعی عبارتنداز: بازدارندگی؛ حساسیت در برابر دشمن؛ نفوذ ناپذیری؛ پایبندی به اصول، مبانی و ارزش ها؛ هدف گیری آرمان های انقلاب؛ کسب حداکثری منافع؛ تعیین اهداف امت اسلامی؛ روحیه شجاعت و نهراسیدن از دشمن؛ استقامت؛ توجه به دکترین دفاعی اسلام؛ گسترش و تقویت جامعه توحیدی.