درخت حوزه‌های تخصصی

از آنجا که شناخت آثار گذشتة فرهنگی ایران برای هر فارسیزبان لازم است، شایسته است با آثار منظوم و منثور بزرگان ادب آشنایی حاصل شود. ازجملة این بزرگان، شاهزاده خانمی شاعر است که در قرن هشتم در شیراز پا به عرصة وجود نهاد و در رهگذر حیات فرهنگی و ادبی خویش، دیوان ارزشمند و والایی از خود بهیادگار گذاشت. زنان شاعر ایرانی کمتر از شاعران مرد مطرح شده اند، درحالیکه برخی از آنان در حد شاعران مشهور گذشته هستند. سلطة مردسالاری و اختصاص جهان به مردان این امر را سبب شده است، تا جایی که حتی اکثر زنان ادیب و پژوهشگر، با شاعران بزرگی چون «جهان ملکخاتون» آشنا نبوده اند.دیوان این شاعر بزرگوار، مشتمل بر یک دیباچه، چهار قصیده، غزلیات فراوان، یک ترجیع بند، رباعیات و مقطعات است و در مجموع پانزده هزار بیت را شامل میشود.در قلمرو شعر ملکخاتون، گفتنی و پژوهیدنی بیشمار است؛ که نگارندة این مقاله را توفیق حاصل آمد موضوعات مختلف زیر را در دیوان شعر وی به ویژه در بخش غزلیات تحقیق و بررسی کند:1. اوزان عروضی و یادکرد نام بحرها و سرانجام استخراج فهرست بسامدی بحور بکارگرفتة این شاعر در بخش غزلیات.2. چگونگی آوردن ردیف و قافیه و ذکر بسامد آن در غزل های جهان ملکخاتون.3. تحقیق و پژوهش در غزلیات جهان ملکخاتون (همراه با شاهد مثال) در قلمرو صور خیال که دلبری شاعر به گونه های تشبیه، استعاره، مجاز، کنایه و... روی کرده و رقص معانی را در فضای واژگان ممکن ساخته است.4. پژوهش در قلمرو مشابهت ها و همانندیهای لفظی و واژگانی و معنایی و پیامی غزلیات جهان ملک با شعر سعدی و حافظ.

مولانا سائل همدانی، عارف و شاعر قرن دهم هجری است. از شرح حال او اطلاعات اندکی از تذکره ها به ما رسیده است. او از نویسندگان دوره صفویه است که بنیان فکری خود را بر عشق و مباحث عرفانی نهاد و در این راه به جنون رسید. عوام حالات او را که از بیخودی عرفانی ناشی بود درک نکردند و او را به زنجیر کشیدند. او، سرانجام، در آوارگی جان باخت. رساله ای که در این مقاله تصحیح و ارائه شده از آثار مکتوب به جا مانده از اوست. نثر این رساله فصیح و آمیخته به نظم است. موضوع آن عشق از دیدگاه عرفان است.