ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین
فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۳۶۱ تا ۳۸۰ مورد از کل ۱۳٬۹۴۱ مورد.
۳۶۱.

بررسی و نقد شبهه دکتر سها در مورد «شهاب سنگ »در قرآن کریم

کلیدواژه‌ها: شبهات علوم طبیعی قرآن نجوم شهاب سنگ کتاب نقد قرآن

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲ تعداد دانلود : ۲۳
این نوشتار پاسخی به شبهه ای مربوط به تهافت آیات قرآن کریم با علوم طبیعی است که توسط فردی به نام سها در کتاب نقد قرآن گردآوری و مطرح شده است. ایشان در کتاب مذکور درصدد اثبات غیر علمی آیات قرآن کریم و به دنبال آن زیر سوال بردن وحیانی بودن آن است تا در نتیجه ثابت شود که آیات قرآن از داستان ها ی دوران جاهلیت الهام گرفته است که توسط شخص پیامبر اکرم(ص) بیان گردیده است. از دید نویسنده قرآن کریم نه تنها مخالفتی با علم قطعی ندارد بلکه ما را تشویق به تفکر در این زمینه نموده است؛ سها در کتاب نقد قرآن با بررسی آیات مربوط به خلقت آسمان ها و ستارگان و آیات مربوط به رانده شدن شیاطین از آسمان توسط شهاب سنگ ها ، مدعی است که این آیات برگرفته از داستان های عصر جاهلی و برخلاف علوم طبیعی امروزی است. در پاسخ به این شبهه بیان شد که مراد از شهاب سنگ آن چنان که ناقد پنداشته است، ستارگان نیست و از حیث معنائی دو عبارت شهاب ثاقب و نجم ثاقب، مترادف نیستند. در خصوص آیات مذکور نیز عدهای مانند سید قطب قائلند که درک آیات از فهم ما خارج است چه رسد به این که با علوم امروزی تطبیق و مقایسه شود. در مقابل علامه طباطبائی قائلند که آیات مذکور نوعی تشبیه و مجاز از محرومیت شیاطین و اجنه ای که خود باطل و پیرو باطل اند، از نور و حکمت الهی است.
۳۶۲.

نقد و بررسی دیدگاه قضایی درباره اخبار قرآنی در دوران مکّی

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: قرآن کریم پیامبر خاتم ابیونی ها مکه اهل کتاب

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰ تعداد دانلود : ۱۱
مسئله نزول قرآن و وحیانی بودن آن از مهم ترین مسائل قرآنی است. در این بین دوران مکی با توجه به اینکه اخبار قرآنی در این دوره نسبت به دوران مدنی کمتر است؛ شبههاتی پیرامون آن مطرح شده است. اخیرا در کتابی با عنوان «نامه هایی برای محمد پیامبر (ص) » نوشته آقای امین قضایی، ادعا شده است که آیات مکی قرآن توسط فرقه_ای یهودی- مسیحی به نام ابیونی ها برای پیامبر (ص) ارسال می شده است لذا با توجه به اهمیت موضوع بر اساس روش توصیفی- تحلیلی به بررسی مستندات تاریخی این دیدگاه پرداخته شد. نتیجه آنکه با بررسی اقوام اهل کتاب حاضر در جزیره العرب (حبشه، بصری و نجران) و نزول تدریجی قرآن و نزول برخی آیات بر اساس مناسبات و اسباب و همچنین عدم ترجمه عهدین در عصر نزول و رصد فعالیت های پیامبر(ص) توسط مشرکان در دوران مکی، نظریه حاضر فاقد پشتوانه تاریخی است و فاقد اعتبار است.
۳۶۳.

بازخوانی آیه «أَلاَ لَهُ الْخَلْقُ وَالْأَمْرُ»(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: آیه 54 سوره اعراف اصطلاح شناسی خلق امر تفسیر پیوستگی آیات

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷ تعداد دانلود : ۱۹
در تفسیر خلق و امر از آیه «أَلاَ لَهُ الْخَلْقُ وَالْأَمْرُ» نظریه های بسیاری وجود دارد. برخی خلق و امر را ایجاد و فرمان، شماری عالم خلق و عالم امر، تعدادی دنیا و آخرت، گروهی ابداع و فرمان، عده ای اختراع و تدبیر و تصرف و ... معرفی می کنند. تفاسیر یادشده از جهاتی چند، محل تأمل و تردید است که برخی از مهم ترین آنها خلط مفاهیم، ناسازگاری با سیاق، بی توجهی به کاربرد قرآنی، خلط مفهوم قرآنی، کلامی، فلسفی و ... است. دیدگاه مختار این اثر، تفسیر خلق به ایجاد تدریجی در زمان و مکان و تفسیر امر به ایجاد دفعی بی زمان و بی مکان است. این دیدگاه کاستی های دیگر نظریات را ندارد و افزون بر این، با موضوع آیه و اصل پیوستگی آیات همخوان می باشد. این پژوهش با مطالعه کتابخانه ای و همراه با بررسی و سنجش نظریات مختلف در تفسیر آیه شکل گرفته و هدف آن، نقد و سنجش نظریه های مختلف در تفسیر واژه خلق و امر است.
۳۶۴.

مفهوم قرآنی «شاکله» از پندار جبرگرایی تا حقیقت خلقت ثانویه(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: شاکله شخصیت انسان جبر و اختیار اخلاص

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۶ تعداد دانلود : ۹۴
قرآن کریم اعمال هر فرد را بر اساس «شاکله» او معرفی فرموده و همین امر خاستگاه دیدگاه ها و نتیجه گیری های متنوع شده است. اگر شاکله ریشه در آفرینش آدمی داشته باشد، گونه گونی ماهیت های بشری و نوعی جبر در صدور رفتارها، از نتایج محتمل آن خواهد بود. اما اگر شاکله پدیده ای خودساخته باشد، کشف زمینه ها و عوامل دخیل در آن اهمیت می یابد. این مقاله می کوشد به شیوه توصیفی-تحلیلی مفهوم و مقصود از شاکله و عوامل شکل گیری آن را تبیین کند. نتایج بررسی نشان می دهد شاکله آدمی شخصیت اخلاقی خودساخته و خلق وخوی ثانوی فرد است که متأثر از عواملی چون زمینه های ژنتیکی، وراثتی و شخصیتی، غرایز، گرایش های فطری، قوه عاقله، محیط اجتماعی و فرهنگ پیرامونی و عنصر اختیار و انتخاب فرد شکل می گیرد. ازاین رو ضمن منتفی شدن جبرگرایی در اعمال، نقش علم اخلاق و تربیت در ایجاد شاکله و متقابلاً نقش شاکله در بروز رفتارها، مسئله نیت و خلوص آن و مسئله خلود روشن می شود. نتیجه این پژوهش در حوزه های مختلف مطالعات اسلامی مانند جبر و اختیار، خلود، ماهیت و فلسفه علم اخلاق، علوم تربیتی و برخی مسائل دانش اخلاق مانند اخلاص، کاربرد آشکار دارد.
۳۶۵.

خوشه مرکبِ مفهومِ «مادر» در قرآن کریم : مطالعه ای شناختی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: زن مادر قرآن خوشه بندی مدل شناختی خوانش ها ی معاصر

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۵ تعداد دانلود : ۱۱۵
مقاله حاضر با رویکرد شناختی به خوشه مرکبِ مفهوم «مادر» در قرآن پرداخته است،آنچه در مورد «مادر» در ساختار خویشاوندی بیان می شود بیانگر یک مفهوم رایج از «مادر» است:اما به تفکیک فرهنگ ها می توان با گونه ها ی مختلف از این مفهوم مواجه بود،راهبرد روش شناختی مقاله بهره گیری از مقوله بندیِ پیش نمونه بنیاد و دستیابی به مدلِ شناختیِ ایده آل در خصوص مفهوم «مادر» در قرآن است.حاصلِ بررسی در پیکره قرآنی متشکل از 88 آیه مرتبط با حوزه «مادر و مادری» دستیابی به نه مدل شناختی بود، که با قراردادنِ مدل های مزبوردر کنار یکدیگر خوشه مرکب مفهوم «مادر» در قرآن شکل گرفت،مدل های به دست آمده اعم از مدل مادرِطبیعی،مادر بزرگ،مادرِ شیری،نامادری، مادرخوانده و مادرازدواج نکرده با مدل ارائه شده از سوی لیکاف مشترک است،اما مدل های مادرِ میانجی و مادر اهداء کننده از جمله مدلهایی است که در قرآن به آن اشاره نشده است و درعوض در خوشه مرکب مفهوم مادر در قرآن مدل مادرِ معنوی و مادرِ بکرزا قابل دستیابی است.آنچه زمینه انسجام بخشی در مدلها را فراهم آورده است طرحواره تصوریِ ارتباط از نوع علّی و به صورت نسبی/سببی/ حقوقی و معنوی می باشد،از میان مدل های مطرح، مدلِ مادرطبیعی در مقوله شعاعی«مادر» مدلِ شناختی ایده آل به شمار می آید.
۳۶۶.

شناسایی عوامل مؤثر در تحقق انصاف در سبک زندگی اسلامی کارگزاران از منظر قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: انصاف قرآن سبک زندگی اسلامی کارگزاران عوامل انصاف مفهوم پردازی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۶ تعداد دانلود : ۷۷
پژوهش حاضر با هدف شناسایی عوامل مؤثر در تحقق انصاف در سبک زندگی اسلامی کارگزاران از منظر قرآن و روایات و دستیابی به نتایج و پیامدهای حاصل از آن می باشد. این پژوهش به روش کیفی از نوع تحلیلی- تفسیری و به شیوه ی اسنادی انجام شده است. جامعه پژوهشی قرآن و روایات و نمونه پژوهش آن دسته از آیات و روایاتی است که مستقیم یا غیر مستقیم به آن اشاره شده است. یافته ها نشان می دهد، محورهای ایمان و باور به خداوند ، تسلیم امر الهی بودن و تبعیت از آن ،تقوا و تهذیب نفس و پارسایی ، اطاعت از سفارش و دستور خداوند، جزا و پاداش، عدم فساد در روی زمین ، عفو و گذشت ، برخورد نیکو با دیگران و انفاق به عنوان دلایل رعایت انصاف ، از منظر آیات قرآن و محورهای پایبندی به ارزشها، جوانمردی ، خیرخواهی، حیاء و نجابت و شرافت بر اساس روایات از مهمترین عوامل انجام انصاف هستند. پنج مقوله مرکزی شامل خداباوری، پایبندی به ارزشها و هنرهای اخلاقی، رعایت حقوق اجتماعی، معادباوری و خویشتن مداری دلایل اصلی تحقق انصاف در سبک زندگی اسلامی کارگزاران هستند.
۳۶۷.

تفسیر تطبیقی (مقارنه ای) آیه جهاد کبیر از منظر فریقین

کلیدواژه‌ها: قرآن کریم تفسیر تطبیقی جهاد کبیر آیه 52 سوره فرقان آیه جهاد کبیر

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۰ تعداد دانلود : ۷۷
تفسیر تطبیقی یا مقارنه ای از آیه «فَلاتُطِعِ الکافِرینَ وَ جاهِدهُم بِهِ جِهاداً کَبیراً»(فرقان/52) که به بررسی دیدگاه های مفسران فریقین پیرامون آیه جهاد کبیر می پردازد، مسئله اصلی این پژوهش است؛ ازآنجاکه آرای مفسران فریقین در تفسیر این آیه، مخالفت قابل توجهی با یکدیگر ندارند، نظرات آنان می تواند مکمل یکدیگر تلقی شود. براساس تفاسیر فریقین، مراد از جهاد در آیات مکی، هرگونه تلاش، کوشش و مبارزه است. همچنین ازآنجاکه ضمیر در واژه «بِهِ» به جمله «فَلاتُطِعِ الکافِرینَ» بازگشت دارد، «جهاد کبیر» به مفهوم مخالفت با خواست های دشمنان و پرهیز از اطاعت آنان می باشد که در عرصه های مختلف غیر نظامی قابل پیگیری و اجراست. از تفسیر واژه «کَبیراً» مطالبی همچون تعیین چرایی نام گذاری به جهاد کبیر برای این نوع از جهاد، مراد از جهاد کبیر، نحوه انجام و ویژگی های آن قابل دستیابی است. در این تحقیق از روش های تحقیق موضوعی درون قرآنی و مطالعات تطبیقی برای رسیدن به مقصود استفاده شده است. هدف از انجام این پژوهش، اولاً بررسی نظرات مفسران فریقین در موضوع ایستادگی در برابر دشمنان تحت عنوان جهاد کبیر و نمایش عدم مخالفت جدی آنان بااین مسئله است و ثانیاً به دنبال ارایه نتایج تحقیق به آحاد جامعه اسلامی و مسئولان آن است تا در تصمیم سازی ها وتصمیم گیری ها مبنای عمل قرار گیرد.
۳۶۸.

بررسی معنایی واژگان «اف» و «تنهر» و دلالت های تفسیری آن در رفتار با والدین با محوریت آیات 23 و 24 سوره اسراء(مقاله پژوهشی حوزه)

کلیدواژه‌ها: قرآن حقیقت اُف و نهر اُف بر والدین إنهار والدین قول کریم نقد تفاسیر

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۱ تعداد دانلود : ۴۴
جایگاه والدین و تکریم آنان از جمله ارزش های مهم جامعه قرآنی است که خدای تعالی در هفت آیه بدان تصریح نموده است. دوران کهولت و سالخوردگی والدین از جمله دوران هایی است که از توجه و اهتمام به آن در قرآن فروگذاری نشده است. در آیات 23 و 24 سوره اسراء، کیفیت تکریم در سالخوردگی پدر و مادر در گزاره هایی آمرانه و ناهیانه تبیین شده است. در این آیات بر عنایت و توجه ویژه فرزندان به والدین تأکید و در ادامه به پنج هنجار رفتاری درباره با هم بودن در این مقطع زمانی توصیه شده است. احتراز از قول «اُف» و نهی از «نهر» والدین از جمله آن فرامین است. مفسران «اُف» را کوچک ترین کلام ناظر به ناراحتی، و «نهر» را سخن متضمن خشم و نفرت دانسته اند. این پژوهش با رویکرد لغوی و شیوه تفسیر قرآن به قرآن، اثبات می کند که فضای آیه در پی آن است که اساس و کیفیت حضور والدین در کنار فرزندان در دوران سالخوردگی را تبیین کند. قرآن برای این حضور و ماندن، از واژه «اُف» که نه به معنای کمترین قول خشن، بلکه قول غلیظ متضمن راندن و دور نمودن است، استفاده کرده. «نهر» نیز افزون بر اشتمال در گفتار، در حوزه رفتاری به معنای سخن خشن یا کاری است که سبب راندن آنها از نزد خود شود و این حضور را چرکین کند. این تفسیر، ارتباط وثیق تری بین پنج توصیه ذکرشده را روشن می سازد و نحوه گفتار و رفتار با والدین را در سنین پیری به خوبی تشریح می کند.
۳۶۹.

Analysis of the effectiveness of ancient Persian literature from Quranic teachings; A case study of the intertextuality of Qabusnameh and the Qur'an(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: Qur'an Qaboos Nameh Al-Maali intertextuality Julia Kristeva

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۷ تعداد دانلود : ۱۴۹
The fusion of the Islamic-centered Qur'anic culture and Iranian-based wisdom culture in ancient Persian literary texts is a blessed and unquestionable event in the field of Islamic Iranian culture. However, some people try to unilaterally manage the sources that influence Persian literature and the suspicion of the alienation of the literary heritage from the Holy Qur'an by promoting pre-Islamic Iranian sources.In the meantime, many Persian writers have benefited from Quranic elements in order to explain their thoughts and artistic creations. Qaboosnameh also did not neglect this importance, and by purposefully using the miracle of Khatam, Sanratul-Maali has displayed the element of education with rare eloquence and eloquence. Examining the background of the place of religion in the realm of Hakim and Hakim al-Ziyar's decree requires extensive research.Knowing about the intertextual scope of Qaboosnameh and the Holy Quran, by describing and analyzing the forty-four chapters of this advice book, Ferraro's library research has explored the influence of Qaboosnameh on Quranic themes based on the model of Julia Kristeva as the founder of the modern intertextuality theory. The findings of the research show that Qabusnameh, in addition to being influenced by the wisdom of Iranians and sources such as Azarbad Marspandan's instructions, Anoushirvan's Pandnameh and Bushkur Balkhi's poems, has also benefited from the system of Islamic knowledge centered on the word of revelation.A usage that is sometimes obvious and carries the sign of Quranic verses, and sometimes requires careful reading and reflection to know the Quranic source.
۳۷۰.

اعجاز معنایی رسم الخط قرآن و چالش های ترجمه ای آن (مطالعه ی موردی: ترجمه عبدالعزیز سلیمی)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: قرآن ترجمه رسم الخط عبدالعزیز سلیمی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۱ تعداد دانلود : ۸۴
قرآن کریم نگارشی تا حدودی متفاوت از زبان عربی دارد، یکی از موارد اعجاز این کتاب آسمانی، اعجاز رسم الخط آن است که از دیرباز موردتوجه قرآن پژوهان و دوست دارانِ زبان عربی بوده و با گذر زمان، به علمی تبدیل گشته که چگونگی رسم الخط و نگارش مصحف از موضوعات مهمِّ آن است. باوجود اندک مخالفان، غالب صاحب نظران علوم قرآنی، به اعجاز معنایی رسم الخط در قرآن معتقدند و تابه حال آثار ارزشمندی در این خصوص از خود به یادگار گذاشته اند؛ اما بااین وجود، بازتاب این بُعد از اعجاز قرآنی در ترجمه های بیشتر مترجمان مغفول مانده است. با توجه به این که قرآن کریم لزوماً به زبان های مختلف و به خصوص زبان فارسی ترجمه می شود اهتمام به انعکاس تمام جنبه های معنایی آن از ضروریات یک ترجمه متعادل است. بر این اساس، مقاله حاضر با روش تحلیلی-نقدی، درصدد ارزیابی میزان بازتاب اعجاز معنایی رسم الخط قرآن کریم در ترجمه جدید قرآن از عبدالعزیز سلیمی است که در سال 1397 ش، به چاپ رسیده است. بررسی رسم الخطِ برخی از واژگان قرآنی و بازتاب معانی آن ها در ترجمه مذکور، نشان می دهد باوجود قابلیت انعکاس بار معنایی رسم الخط در ترجمه ، مترجم توجه چندانی به این موضوع نداشته اند. ازاین رو با تأمل بیشتر در رسم الخط مفردات قرآن، می توان بر غنا و گیرایی ترجمه ها افزود.
۳۷۱.

واکاوی زبان چند وجهی قرآن درگزاره های تمثیلی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: گزاره های تمثیلی زبان قرآن واقع نما چندوجهی اصلاح گر

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۴۸ تعداد دانلود : ۲۵۴
شماری از آیات قرآن، مشتمل برگزاره ها ی تمثیلی است و به جهت ارائه شدن تفسیر متقن، صحیح  و جامعی از متن قرآن، ضروری می نماید، مفسران، در راستای دستیابی به مقاصد آیات از نوع زبان این گزاره ها مطلع شوند و مکتب خویش را نسبت به نظرات «زبان شناسی»روشن کنند. این تحقیق با روش توصیفی تحلیلی بر اساس داده ها و اطلاعات کتابخانه ای به ویژه بهره جستن از کتب ادبی، بلاغی، تفاسیر متقدمین و متأخرین نگاشته شده است و یافته های حاصل از آن عبارتند از: تک وجهی نبودن زبان قرآن در بیان گزاره های تمثیلی و چندوجهی  و ذوجهات بودن آن؛ به گونه ای که حقایق قرآن در قالبی ادبی و هنری به زبان تمثیلی و به صورت معرفت بخش و واقع گرا بیان شده است و از طریق کاربست این گزاره های تمثیلی، در عین تفهیم معنای سطحی و ظاهری گزاره ها، همزمان معنای عمیق، باطنی و واقعی ورای ظواهر کلام نیز القا می شود و تخیّل، توهّم و کذب در آن راه ندارد. زبان مقدس آن، زبان اصلاح گر باورهای درونی در اعتقاداتی همچون شرک، نفاق و دنیاگرایی است؛ و زبان اصلاح گر رفتارهای اجتماعی در اموری از قبیل نقض عهد و انفاق نامطلوب است؛ همچنین چند نوع دیگر از کاربست آن را در امور ذیل می توان برشمرد: زبان هدایتگری، حقیقت گرا، آینده نگری، عبرت گیری و معرفت بخشی عینی شناختاری؛
۳۷۲.

مفسران برجسته حوزه علمیه قم در سده اخیر؛ آیت الله جوادی آملی(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: عبدالله جوادی شخصیت تفسیری جوادی آملی روش شناسی تفسیر مبادی و منابع تفسیر مبانی و قواعد تفسیر مفسران سده چهاردهم حوزه علمیه قم

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۰ تعداد دانلود : ۱۴۹
این مقاله با روش توصیفی تحلیلی به شخصیت، مکتب و آثار تفسیری آیت الله عبدالله جوادی آملی از مفسران بنام حوزه علمیه قم در سده چهاردهم شمسی می پردازد. مقاله با کاویدن جنبه های مختلف مکتب تفسیری ایشان از طریق تحلیل مبانی، قواعد، روش و منابع تفسیری و بیان ویژگی های کتاب تسنیم، اثر مهم تفسیری وی، جایگاه و منزلت تفسیری او را در میان مفسران سده اخیر نشان می دهد و تأثیر علمی او را در زمینه تفسیر بر نسل فعلی حوزویان و طالبان معارف قرآن اجمالا می نمایاند. یافته های پژوهش نشان می دهد که استاد آیت الله جوادی آملی ضمن تسلط بر علوم عقلی و نقلی، یکی از مفسران برجسته و توفیقمند معاصر حوزه قم است که با تأسی به سیره علامه طباطبائی در جهت مهجوریت زدائی از ساحت قرآن، با برگزاری درس تفسیر قرآن و ارائه نوآوری هایی در عرصه مبانی و روش تفسیر و نیز در برداشت های متقن و بدیع از محتوای آیات همراه با بیان اشارات و لطایف قرآن، معارف و آموزه های این کتاب الهی را به نحو احسن به جامعه علمی عرضه کرده است. خلق تفسیر عظیم تسنیم با ویژگی های ممتاز و مجلدات پرتعداد و تفسیر موضوعی قرآن شاهدی بر این حقیقت و نمایانگر خلاقیت های علمی استاد و آئینه شخصیت و مقام او در این زمینه است.
۳۷۳.

بررسی تفسیری «لسان قوم» در آیه 4 سوره ابراهیم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: لسان قوم.سوره ابراهیم.زبان قرآن.فرهنگ زمانه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۴ تعداد دانلود : ۸۱
از جمله آیاتی که در تفسیر آن اختلاف آراء بسیاری وجود دارد آیه چهارم سوره ابراهیم: «وَمَا أَرْسَلْنَا مِنْ رَسُولٍ إِلَّا بِلِسَانِ قَوْمِهِ لِیُبَیِّنَ لَهُمْ ...» است. به رغم روشنی واژگان به کار رفته در آیه، مفهوم فراز «لسان قوم» معرکه آراء مفسران و پژوهشگران علوم قرآنی است. با مطالعه بیانات مفسران در ذیل آیه و دیدگاه های محققان، نظرات آنها در چهار دیدگاه قابل دسته بندی است. نویسنده با بررسی و تحلیل دیدگاه ها به این نتیجه دست یافته است که منظور از «لسان قوم» هماهنگی محتوای وحی با فهم و سطح درک مخاطبان و به تعبیر دیگر همراهی قرآن با زبان قوم است. سیاق آیه، حکمت ارسال رسولان الهی و حکمت پیام رسانی (تفهیم و مفاهمه) از ادله مورد استناد نویسنده در تأیید این دیدگاه است.
۳۷۴.

واکاوی مصداق «یوم الفتح» بر اساس دلالت سیاق آیات پایانی سوره سجده: پژوهشی در چیستی مهدویت(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: آیه 29 سجده آیات پایانی سوره سجده یوم الفتح ظهور امام زمان انتظار فرج

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲۳ تعداد دانلود : ۱۱۱
ترکیب «یوم الفتح» در آیه 29 سوره سجده از جمله تعابیر قرآنی، است که بر اساس روایات، ناظر به مهدویت است. در بیشتر تفاسیر اجتهادی، با إکتفاء به نقل روایت، اقوال دیگری نظیر: «فتح مکه»، «پیروزی در جنگ بدر»، «حکم یا قضاء میان مردم در قیامت»، «قضاء میان رسول الله| و امت در آخرالزمان» یا «عذاب استیصال در دنیا»، به عنوان مصداق «یوم الفتح» مطرح و مورد بحث قرار گرفته است و هر یک با اشکال هایی روبرو است. این نوشتار به روش توصیفی تحلیلی، بر آن است تا وجه تناسب میان آیات 23 تا 30 سوره سجده را طی سه مرحله مورد مطالعه قرار دهد و بر اساس دلالت سیاق آیات مذکور، قول معصوم^ مبنی بر «فتح دنیا به روی امام قائم#» را به عنوان صحیح ترین دیدگاه در تعیین مصداق «یوم الفتح»، مورد تأکید قرار دهد. حاصل پذیرش چنین نتیجه ای دست یابی به رویکردی قرآنی برای مطالعه واقعه ظهور امام زمان# از طریق مفاهیم و مباحث مطرح در آیات پایانی سوره سجده خواهد بود.
۳۷۵.

مؤلفه های متفاوت بافتی در گونه شناسی فهم متن وحیانی در سده نخست هجری(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: تفسیر فهم قرآن کریم سده نخست هجری گفتمان گونه شناسی فهم متن

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۵ تعداد دانلود : ۱۰۶
اندیشه ها و دانش ها پیامدی از نحوه زیست و همبسته به منافع، بدآیندها، خوشایندها و سایر مؤلفه های فرهنگی، اجتماعی و سیاسی در بافتار تاریخ است. در این میان ناهمسانی فهم قرآن کریم در پیوند با تغییروتحول معارف انسانی و سایر مؤلفه های فرهنگی و اجتماعی در توالی زمانی است. با توجه به جریان های ناهمسان فکری در سده آغازین که برآمده از عناصر متفاوت و شیوه روی آوری به نهاد قدرت بود، مبانی و زوایای دید ویژه ای را ایجاد نمود که درپی آن گونه های متفاوت فهم متن را ایجاد کرد. بر این اساس جستار حاضر درپی پاسخ به پرسش چرایی گونه های فهم متن قرآن کریم در سده نخست هجری است. این پژوهه باشیوه توصیفی و تاریخی، با مؤلفه های اگزیستانسیالیسم و تکیه بر اسناد کتابخانه ای تلاش کرده تا پاسخ این پرسش را در داد وستد بینامتنی با گفتمان های متعدد ومؤلفه های در پیوند آن بسان تاریخ، ریشه ها، نسبت ها، ارتباطات، تعاملات، اثرمندی ها و وابستگی ها به عناصر قبیله ای و نژادی که هرکدام معطوف به قدرت است، جستجو نماید. مؤلفه های بازگفته از یافته های پژوهش در تعیین بخشی نوع اندیشه اندورزی مفسران و ازعوامل مؤثر در گونه های فهم متن در این سده دانسته شد.
۳۷۶.

تبیین اعجاز قرآن کریم در اندیشه امام خامنه ای(دام ظله)

کلیدواژه‌ها: قرآن کریم امام خامنه ای اعجاز قرآن هنر لفظی قواعد زندگی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۸ تعداد دانلود : ۶۵
قرآن کریم معجزه ماندگار و پشتوانه استوار اسلام درگستره زمان و پهنه مکان است. اعجاز قرآن یکی از علوم برون قرآنی است که همت پژوهشگران بسیاری بدان عطف شده است. امام خامنه ای که از دانشمندان نواندیش و ژرف نگر معاصر است، در فرصت های گوناگون به تبیین اعجاز قرآن و شگفتی های آن پرداخته است. باتوجه به ناهمگونی دیدگاه ها در تفسیر اعجاز قرآن، تبیین آن در نگره ی رهبر انقلاب اسلامی بایسته است. این نوشتار با بهره گیری از روش توصیفی-تحلیلی و ابزار کتابخانه ی و نرم افزاری در پی پاسخ بدین پرسش است که اعجاز قرآن کریم در اندیشه امام خامنه ای چیست؟ فرض برآن است که قرآن از نظرگاه ایشان یک معجزه جاوید و پاسخگوی نیازهای اساسی بشر در همه تاریخ و نسبت به همه صحنه های وسیع زندگی بوده و هست. پی جوی های انجام شده درگفتارهای آیت الله خامنه ای حکایت از آن دارد که اعجاز یک پدیده واقعی و دارای عوامل فراتر از درک بشر عادی است و خداوند فرستاده های خویش را به منظور اقناع مردم و اثبات حقانیت خویش، مجهز به معجزه هم سو با زمان شان می کرد. قرآن کریم به تبَع رسالت عالم گیر و دائمی اسلام، به عنوان معجزه ی جامع و جاوید پیامبراکرم(ص) معرفی شده است که دارای ابعاد گوناگون است؛ در جمال و زیبایی لفظی یک اثر هنری بی نظیر و در عبارت بندی و جمله پردازی دارای آهنگ، طنین، نظم و نسق خاص است. همین الفاظ رسا و زیبا دربردارنده ی قواعد سعادت بخش و سلامت آفرین برای جامعه ی بشری بوده و هماره از تازگی و زایندگی برخودار است
۳۷۷.

هنجارگریزی معنایی در سوره های زخرف و دخان(مقاله پژوهشی حوزه)

کلیدواژه‌ها: قرآن هنجارگریزی معنایی زخرف دخان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۶ تعداد دانلود : ۸۰
با ظهور مکتب فرمالیسم توسط زبان شناسان روسی، مباحثی چون آشنایی زدایی، برجسته سازی و هنجارگریزی در نقد صورتگرا مطرح شد که طی آن، شکل و ساختار سخن ادبی از دیگر سخن، متمایز می شود؛ امری که سبب شده تکنیک های هنری قرآن کریم بیشتر مورد توجه قرار گیرد. از این نظرگاه، قرآن با پرهیز از سخنان تکراری، کلیشه ای و ملال آور، دست به ابتکار زده و با جابه جایی، حذف و جایگزینی کلماتی خاص، توانسته تا با رمزآلود ساختن کلام و درنتیجه طولانی شدن فرایند ادراک، حس کنجکاوی را در مخاطب برانگیخته و وی را به کشف مفاهیم نهفته اش سوق دهد. این پژوهش بر آن است تا با روش توصیفی-تحلیلی، به بررسی نقش الفاظ در ایجاد هنجارگریزی به منظور القای مفاهیم خاص بپردازد. نتایج پژوهش نشان می دهد که ترکیب ها و هم نشینی های غیر عادی (تشبیه، تجسید، حس آمیزی و تناقض نما) و جابه جایی و جانشینی صورت های زبان (مجاز، استعاره)، منجر به خروج از هنجارهای دلالت و معنا گردیده و در نتیجه، فرایند ادراک پیام را با تأخیر مواجه نموده و زمینه تدبر در آیات را فراهم ساخته است. همچنین در سوره های زخرف و دخان، هر دو نوع مبالغه، یعنی مبالغه وصفی و مبالغه در صیغه دیده می شود که در گسترش و سیلان معنای مورد نظر، مفید واقع شده است.
۳۷۸.

A Critical Analysis of the Contextual Approach to Myth in the Qur’an: Focusing on Angelika Neuwirth’s Perspective(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: the Qur’an Myth Angelika Neuwirth Contextual approach Archétype Orientalist studies

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷ تعداد دانلود : ۱۳
The concept of myth within the Qur’an has been a subject of extensive scholarly inquiry among Orientalists, offering diverse perspectives and methodologies. Angelika Neuwirth, a prominent Qur’anic scholar, has made significant contributions to this field by examining the Qur’anic historical narratives and proposing a connection between these narratives and the concept of myth. In her view, myths function as narratives that employ archetypes to illuminate and interpret the world. To substantiate her claims, Neuwirth adopts a contextual approach, drawing upon the methodologies of biblical criticism. Emphasizing microstructures and contextual details of Qur’anic verses, this approach aims to uncover the origins of the stories and historical narratives in the Qur’an, attributing them to the social and theological milieu of early Muslims. It posits that these narratives are deeply rooted in the socio-theological milieu of early Muslims. Aligning with this approach, Neuwirth characterizes numerous Qur’anic stories and events as myths that have been shaped by archetypes embedded in the collective unconscious of the Qur’an’s audience. This paper employs a descriptive-analytical methodology, coupled with a comprehensive review of relevant literature, to critically evaluate the methodological underpinnings and presuppositions of the contextual approach to Qur’anic myth. Neuwirth's perspective is examined as a representative of this scholarly trend. The findings of this study reveal that, beyond methodological shortcomings, Neuwirth's approach is subject to several criticisms. These include an overemphasis on context as the sole determinant of Qur’anic knowledge, a neglect of the fundamental distinctions between the Qur’an and the Bible concerning the concept of revelation, and an overlooking of the distinct processes of compilation and canonization that shaped these two texts.
۳۷۹.

واکاوی معنای آیات«...أَلاَّ تُکَلِّمَ النَّاسَ ثَلاثَهَ أَیَّامٍ إِلاَّ رَمْزا...» و «..أَلاَّ تُکَلِّمَ النَّاسَ ثَلاثَ لَیالٍ سَوِیًّا» در تفاسیر و ترجمه های فارسی و لاتین بر اساس مطالعه تاریخی تطبیقی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: أَلاَّ تُکَلِّمَ سویا قادر نبودن در سخن گفتن زکریا روزه سکوت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۱ تعداد دانلود : ۲۱۹
مفسران و در پیِ ایشان، مترجمان، در معنای دو مفهوم «أَلاَّ تُکَلِّمَ» و «سَوِیًّا» از آیه ی 41 سوره ی آل عمران و آیه 10 سوره مریم - که در مورد بشارت حضرت زکریا به حضرت یحیی و واکنش ایشان به این بشارت است - اختلاف دیدگاه دارند. سیر تاریخی تفسیر دو آیه ی مورد بحث، نشان می دهد که مفسران عبارت «أَلاَّ تُکَلِّمَ» را دو گونه تفسیر کرده اند؛ یکی عدم قدرت زکریا در سخن گفتن و دیگری اختیاری بودنِ سخن نگفتن زکریا؛ و در مواردی یک مفسر از دو آیه، دو تفسیر مختلف ارائه داده است. در مورد واژه ی «سَوِیًّا» نیز گاهی آن را حال برای فاعل «أَلاَّ تُکَلِّمَ» و گاهی نیز صفت برای «لَیالٍ» عنوان نموده اند. روایات متعدی نیز در این زمینه وارد شده که از نظر سند مشکل دارند. اختلاف نظر مفسران بر ترجمه های فارسی و لاتین این عبارات تاثیر گذاشته و سبب پیدایش ترجمه هایی مختلف گردیده است. از طرف دیگر این موضوع در عهد جدید نیز آمده است که می تواند مؤید برخی دیدگاه ها باشد. این پژوهش با روش کتابخانه ای و رویکرد تاریخی تطبیقی برای رسیدن به معنای صواب از عبارات مذکور صورت پذیرفته است. نتایج حکایت از عدم توانایی حضرت زکریا در سخن گفتن دارد.
۳۸۰.

روش فهم حقیقت هفت آسمان در قرآن(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: قرآن هفت آسمان روش روش تجربی تفسیر مفسران

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰ تعداد دانلود : ۲۳
این مقاله باهدف تبیین و تحلیل روش فهم حقیقت هفت آسمان در قرآن انجام شده است و روش آن ازنظر هدف نظری ولی ازنظر نحوه گردآوری داده ها کتابخانه ای است. در این تحقیق ضمن اشاره به آیاتی که در باره هفت آسمان در قرآن وجود دارد و نیز بیان انواع روش های معرفت به این نتایج رسیده است که نخست اختلاف نظر مفسران در تفسیر هفت آسمان از اختلاف نوع بهره گیری آنان از داده های روش است؛ برخی داده های روش تجربی و برخی روش عقلی - شهودی را بکار بسته اند و هر یک هفت آسمان را به گونه ای دیگر تفسیر کرده اند دوم تنها راه شناخت هفت آسمان روش تجربی است و ازاین روی باید تفسیر درست هفت آسمان را از علم تجربی و فناوری های نوین سراغ گرفت و با گسترش و دقت ابزارهای این علم پرده ای از پرده های هفت آسمان کنار می رود و حقیقت آن آشکار می شود و ازاین روی یا مفسر باید خود در علم نجوم دستی بر آتش داشته باشد یا منتظر نتایج تحقیقات آن علم بماند.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان