مفردات نهج البلاغه

قطب الدین راوندی از شارحانمتقدّم نهج البلاغه است که در تبیین کلمات امیرالمومنین(ع) توجه ویژه ای به واژگان غریب نهج البلاغه داشتهو شرح خود را با رویکردی ادبی تالیف کرده است.مقاله حاضر کوشیده است تا به روش توصیفی- تحلیلی، روش لغوی قطب الدین راوندی در کتاب منهاج البراعه فی شرح نهج البلاغه را بررسی و نقش واژگان در فهم حدیث را تبیین نماید و چگونگی بهره گیری وی از ویژگی های این دست از متون نهج البلاغه را نشان دهد. قطب الدین راوندی در بیان معانی مفردات گاه بااستناد به کتب لغت و گاه بدون استناد به دیدگاه لغویون و عمدتاً به صورت تقلیدی اقدام کرده و به مؤلفه هایی چون: گوهر معنایی، فروق اللغه، ترادف معنایی، معانی و واژگان اضداد، مشترک لفظی، ابدال در کلمات، ادغام و اعلال واژگان، توجه نشان داده و به تبیین معنای واژگان نهج البلاغه پرداخته است.

شناخت معنای واژگان، از مهمترین مراحل فهم متون دینی است. این مهم، زمانی تحقق می یابد که مبتنی بر روشی علمی باشد و از یک سیر منطقی پیروی کند. خصوصا درباره متون مقدسی چون نهج البلاغه که از ادبیاتی فاخر برخوردار است و واژه های آن به جهت چندی پُر شمار و به جهت چگونگی متنوع اند. مقاله حاضر کوشیده است تا با تکیه بر کتاب نهج البلاغه به طرح روشی بپردازد که نهج پژوهان برای دست یابی به معنای واژه ها بدان نیاز دارند. روشی که بر شش مرحله کاربردی استوار است و در یک فرایند گام به گام، مخاطب را به معنای واژه های نهج البلاغه رهنمود می سازد. نتایج حاصل از این پژوهش نشان می دهد که شناخت هیئت و ماده کلمه، تشخیص بُن معنایی، انتخاب معنای استعمالی، تشخیص معنای حقیقی از مجازی، بررسی ویژگی های زبانی و تحلیل معنا شناختی شش مرحله مهم و کارگشا در فهم واژه های نهج البلاغه است که در ترجمه های نهج البلاغه نیز انعکاس داشته است.