دبیران تاریخ

وجود روایت های مختلف از حوادث تاریخ معاصر ایران و تأثیرپذیری مستقیم حاکمیت سیاسی، در روایت، بازنمایی و نمایش آن در کتاب های درسی، این درس و تدریس آن را چالش برانگیز کرده است و بی ارتباط نیست که گروه مؤلفان درسی، همواره بر سر تدوین محتوای این درس مناقشاتی داشته اند. با در نظرداشتن محتوای درسی کتاب تاریخ معاصر دوره متوسطه، این پژوهش بر آن است تا ابتدا به عنوان یک نمونه پیمایشی، نوع و میزان علاقه مندی دانش آموزان متوسطه دوم به تاریخ ایران معاصر را مورد سنجش قرار داده و سپس بر اساس میزان علاقه مندی آنان به تاریخ و نوع تدریس، میزان رضایت دانش آموزان را مورد بررسی قرار دهد. طبق نقشه طرح شده، سؤال اصلی پژوهش این است که آیا روش تدریس دبیران و رضایتمندی دانش آموزان از دبیر تاریخ بر علاقه مندی و شناخت آنان از تاریخ معاصر ایران تأثیر دارد؟ نتایج پژوهش که به روش تحقیقات میدانی و تحلیل پرسشنامه به دست آمده است، نشان می دهد دانش آموزان رشته علوم انسانی به دلیل مطالعه تاریخ برای کنکور سراسری و همچنین دارا بودن ساعات تدریس و واحدهای بیشتر نسبت به سایر گروه ها، علاقه مندی و آشنایی بیشتری نسبت به تاریخ ایران معاصر دارند و این علاقه مندی با در نظر داشتن تأکید دبیران تاریخ بر اهمیت درس تاریخ در آزمون سراسری افزایش می یابد. مطالعه حاضر بر اساس پرسشنامه و جامعه آماری دویست نفری از دانش آموزان رشته های ریاضی، تجربی، فنی-حرفه ای و ادبیات و علوم انسانی صورت گرفته است. یافته های تحقیق می تواند در تغییر نگرش دبیران تاریخ و برنامه ریزان امور آموزشی و فرهنگی وزارت آموزش وپرورش اثرگذار باشد.

یکی از روش های موثر در تدریس، روش تدریس به شیوه معکوس یا روش یادگیری معکوس(وارونه) است که این شیوه با در نظر داشتن محتوای آموزشی و امکانات آموزشگاه، درصدد متنوع سازی کلاس درس و مشارکت بیشتر دانش آموزان و فراگیران در فرآیند تدریس است. بر این اساس، سوال اصلی این پژوهش آن است که ابزارهای مهم برای شیوه یادگیری معکوس در آموزش درس تاریخ چیست؟ نویسندگان به روش توصیفی-تحلیلی، روش گردآوری اطلاعات به شیوه کتابخانه ای و با استفاده از تجربیات خدمت در کلاس های درس آموزش وپرورش، درصدد پاسخگویی به سوال و ابهام فوق می باشند. این پژوهش ضمن مفهوم سازی از روش تدریس معکوس، به بیان مشخصات بارز این روش می پردازد و می توان در تدریس معکوس درس تاریخ( دوره دوم متوسطه) از آن ها استفاده کرد. خروجی این نوشتار نشان دهنده آن است که در آموزش تاریخ، می توان از روش یادگیری معکوس به خوبی استفاده نمود و از آن در بیان حوادث، رویدادهای سیاسی - اجتماعی سلسله های تاریخی استفاده کرد. حجم انبوه تولیدات مستند، نقشه های تاریخی و همچنین استفاده از روش های تدریس چون گروه بندی کلاسی و بارش مغزی نیز در فرآیند تدریس به شیوه یادگیری معکوس در درس های تاریخ و علوم اجتماعی کاربرد مؤثری دارند و می بایست، مدرسان این کتاب های درسی به تلفیقی از روش های تدریس مسلط باشند.

این مقاله با تکیه بر چارچوب نظری بازنمایی فرهنگی (استوارت هال) و مکان های حافظه (پی یر نورا)، به بررسی تعارض میان روایت های تولیدشده توسط AI و حافظه فرهنگی دبیران تاریخ در مدارس ایران می پردازد. روش ها : روش پژوهش، کیفی و مبتنی بر تحلیل مضمون قیاسی استقرایی است. داده ها شامل تحلیل محتوای پاسخ های GPT به پرسش های تاریخی و مصاحبه با معلمان در پنج استان کشور (یزد، فارس، قم، خراسان، گیلان) است. یافته ها: یافته ها نشان می دهد که روایت های الگوریتمی، به دلیل اتکا به الگوهای آماری و منابع غالب، دارای ساختاری تقلیل گرا، بی زمینه و حافظه زدوده هستند. در مقابل، معلمان با بهره گیری از حافظه زیسته، روایت های چندصدایی، و بازاندیشی انتقادی، به مقاوم سازی آموزش تاریخ در برابر این محتواها می پردازند. این مقاومت ها در قالب کنش هایی چون چندروایتی سازی پرسش ها، بازخوانی محلی، و تلفیق روایت های خانوادگی با متن درسی شکل می گیرد. پژوهش نشان می دهد که نسبت میان تاریخ، حافظه و فناوری، عرصه ای گفتمانی است که نیازمند تحلیل فراتر از سطح ابزار است و نقش دبیر، همچنان به عنوان کنشگر حافظه ای، در خط مقدم این مواجهه باقی می ماند. نتیجه گیری: تحول فناوری های هوش مصنوعی، به ویژه مدل های زبانی نظیرChatGPT، نه تنها نظام های آموزشی را متأثر کرده؛ بلکه شیوه های روایت تاریخی را نیز دستخوش بازتعریف ساخته است. از این رو شرایط بکار بردن دانش این حوزه در آموزش بیشتر لحاظ کردد