فرامین ماتناداران

دین و نهادهای دینی در تنظیم رابطه میان مردم و نهادهای حکومتی نقش ممتازی دارد. اوچ کلیسا (سه کلیسا) در طول تاریخ ارامنه نقش ویژه ای داشته است. کلیسای جامع اجمیادزین یکی از آن کلیساهای سه گانه و نخستین کلیسای جامع در تاریخ مسیحیت توانست مردم متفرق ارمنی را برای یک همزیستی پایدار در کنار مردم ایران متحد کند. این پژوهش درصدد است تا با نگاهی تحلیلی نقش اوچ کلیسا را در تنظیم رابطه مردم ارمنی ساکن در ممالک محروسه ایران دوره قاجار مورد بررسی قرار دهد. یافته های پژوهش حاکی از آن است اوچ کلیسا به عنوان یک نهاد مذهبی در طول دوره قاجار، در تنظیم رابطه ارامنه و دولت ایران نقش راهبردی داشته است، به طوری که قوام و دوام ملت ارمنی مدیون اوچ کلیسا بوده و شاهان قاجار نیز از طریق همین نهاد مذهبی با ارامنه ساکن در ایران ارتباط برقرار می کردند.

ارامنه پس از کوچ از جلفای قدیم و سکونتشان در مناطق مختلف ایران ضمن سازگاری با شرایط جدید در سرزمینی با آداب و رسوم و عقاید مذهبی متفاوت با اتحاد میان یکدیگر به زندگی در شرایط نو خود را وفق دادند. به طوری که حضور و نقش آفرینی ارامنه در دوره قاجار درسمت های رسمی دولتی و نظامی گواه آن است که ارامنه خود را شهروندانی در ایران میدانستند که ضمن حفظ عقاید دینی و اجرای آزادانه مناسک خود، پیوند های عمیق فرهنگی ، اجتماعی و اقتصادی بین آن ها و ایرانیان برقرار بود. این پژوهش درصدد است با نگاهی تحلیلی به بررسی انتقادی دیدگاه ها و رویکردهای اچمیادزین و حکومت قاجار بر پایه متون ارمنی ماشتوس مقدس بپردازد. لذا در پی پاسخگویی به این سوال ها می باشد: 1- روابط اچمیادزین و حکومت قاجار بر اساس چه رویکردهایی بوده است؟2- تبعیت ارامنه و تمکین آن ها از فرامین چه تاثیر و پیامدهایی در روابط میان اچمیادزین دولت قاجار داشت ؟یافته های پژوهش حاکی از آن است که فرامین صادر شده توسط حکومت قاجار به اچمیادزین حاکی از اهمیت اتحاد میان ارامنه ایران با یکدیگر و لزوم همبستگی میان آن ها و همچنین تبعیتشان از فرامین صادره توسط دولت قاجار و همزیستی پایدار میان مسیحیان و مسلمانان بوده است.