باستان شناسی دوره ساسانی

با توجه به موقعیت دشت سرخس در شمال شرق ایران و قرار گرفتن آن در مسیر راه ابریشم (مرو به نیشابور) به عنوان یکی از مهم ترین پایگاه های حکومتی شهری و نظامی دوره ساسانی و با هدف تحلیل چگونگی برهم کنش های فرهنگی، اجتماعی و سیاسی راه ابریشم و دشت سرخس در دوره ساسانی، استقرارهای این دوره در سال 1399 مورد بررسی میدانی باستان شناسی قرار گرفت. در روش گردآوری و تحلیل داده ها، علاوه بر بررسی متون جغرافیای تاریخی، از روش های مرسوم در بررسی های میدانی و الگوهای استقراری و نرم افزارهای GIS و Spss استفاده شد. این پژوهش به دنبال پاسخ این پرسش است که عوامل موثر برهم کنش های فرهنگی، اجتماعی و سیاسی راه بزرگ ابریشم و دشت سرخس شمال شرق ایران در دوره ساسانی چه بوده و شامل چه مولفه هایی می شود؟ دشت سرخس در دوره ساسانی به دلیل اقلیم مناسب و موقعیت استراتژیک (واقع شدن در مسیر راه ابریشم و رابط میان شرق به غرب و شمال به جنوب) به عنوان یکی از مناطق بینابین مهم میان آسیای مرکزی، شمال شرق ایران و فلات ایران عمل می کرده و نقش پر رنگی در تحولات فرهنگی، سیاسی و اجتماعی منطقه داشته است و شامل مؤلفه های فرهنگی، تجاری، اقتصادی و سیاسی با مناطق مرو و واحه سرخس ترکمنستان بوده است. با بررسی متون جغرافیای تاریخی و تحلیل داده های جمع آوری شده مشخص شد که راه ابریشم از طرفی به دلیل عبور و سکنی گزیدن در کنار رودخانه های کشف رود، تجن و هریرود، یکی از مهم ترین عوامل شکل گیری استقرارهای ساسانی دشت سرخس با مساحت چند هکتار است و از طرف