ویژگی های کیفی سود

چکیده مدیران واحد های تجاری، ممکن است برای بهتر نشان دادن وضعیت مالی و عملکرد خود، اقدام به دستکاری سود از طریق اقلام تعهدی، کنند که این کار می تواند کیفیت سود را تحت تاثیر قرار دهد. کیفیت سود نیز در تصمیم گیری های تجاری مورد توجه سرمایه گذاران قرار می گیرد. بنابراین در تحقیق حاضر این موضوع بررسی می شود که مدیران شرکت های درمانده مالی و ورشکسته از چه نوع مدیریت سود (برای افزایش منافع شخصی و یا افزایش ارزش شرکت) استفاده می کنند؟ و کیفیت سود در این گونه شرکت ها، چه وضعیتی دارد؟ برای این منظور ارتباط چهار ویژگی کیفی سود شامل کیفیت اقلام تعهدی، پایداری سود، قابلیت پیش بینی سود، یکنواختی سود، و اقلام تعهدی اختیاری به عنوان نماینده مدیریت سود، با سودآوری آتی برای 110 شرکت عضو بورس اوراق بهادار تهران، که با استفاده از مدل تعدیل شده آلتمن به سه گروه سالم، درمانده مالی و ورشکسته تقسیم شده اند، طی سال های 1381 تا 1389، مورد مطالعه قرار گرفت. شواهد حاکی از آن است که مدیریت سود در هر سه گروه شرکت های ورشکسته، درمانده و سالم، بیشتر به فرصت طلبانه بودن گرایش دارد. به علاوه ویژگی های کیفی سود بر نوع مدیریت سود تاثیری ندارند و مدیریت سود بهتر از ویژگی های سود می تواند سودآوری آتی را پیش بینی کند. همچنین، کیفیت سود در شرکت های سالم، بالاتر از شرکت های درمانده و ورشکسته است.

از آنجائیکه سودهای غیرمنتظره و کیفیت سود از نظر بیشتر سرمایه گذاران با اهمیت محسوب می شود و این موضوع ممکن است منجر به واکنش سرمایه گذاران شود، این پژوهش به بررسی آثار متقابل سودهای غیرمنتظره و ویژگی های کیفی سود بر واکنش بازار سرمایه در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران می پردازد. جهت محاسبه سود غیرمنتظره از تفاوت سود پیش بینی شده و سود واقعی استفاده شده است. در این پژوهش تعداد 96 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در دوره زمانی 1390- 1385 مورد بررسی قرار گرفت. برای آزمون فرضیه ها از روش پانلی استفاده شده است، یافته های پژوهش نشان می دهد، که در حالت کلی سود غیرمنتظره بر واکنش بازار تأثیر مثبت و معنی داری دارد، همچنین پایداری سود، مربوط بودن سود بر واکنش بازار تأثیر منفی و معنی داری دارد و درنهایت محافظه کاری سود بر واکنش بازار تأثیر مثبت و معنی داری دارد.

در این پژوهش، به بررسی تأثیر ویژگی های کیفی سود بر محتوای اطلاعاتی سودهای سالیانه و میان دوره ای با رویکرد فراتحلیل طی دوره زمانی 20 ساله اخیر پرداخته شده است. در این راستا، تعداد 59 مقاله داخلی و خارجی طی دوره زمانی مذکور بررسی گردید. برای پاسخ به سؤال های پژوهش، از رویکرد فراتحلیل در نرم افزار CMA 2 استفاده شده است. در پژوهش حاضر، محتوای اطلاعاتی سودهای سالیانه و میان دوره ای به عنوان متغیر وابسته، عبارت است از همبستگی و رابطه رگرسیونی بین سود حسابداری با معیارهای مختلف واکنش قیمتی از قبیل بازده، قیمت، بازده غیرعادی و یا بازده انباشته در مطالعات قبلی. همچنین، ویژگی های کیفی سود، نقش متغیر مستقل را دارند که باید در مطالعات قبلی به شکلِ اثر تعاملی در سود حسابداری، ضرب و تأثیر آنها بر معیارهای مختلف واکنش قیمتی مورد بررسی واقع شده باشد. یافته های پژوهش حاکی از تأثیر مثبت و معنادار ویژگی های کیفی محافظه کاری حسابداری، پایداری و هموارسازی سود و همچنین، تأثیر منفی و معنادار ویژگی های کیفی مدیریت سود (اعم از واقعی و تعهدی) و تغییرپذیری سود بر محتوای اطلاعاتی سود حسابداری است. به هر حال، محتوای اطلاعاتی سود حسابداری، مستقل از ویژگی های کیفی کیفیت افشاء، کیفیت سود، قابلیت مقایسه سود و کیفیت حسابرسی بوده است. دیگر نتایج مهم پژوهش حاضر حاکی از نقش تعدیل کنندگیِ نوع گزارش مالی (سالیانه و میان دوره ای) است؛ به طوری که در نمونه مطالعات مورد بررسی، محتوای اطلاعاتی سود میان دوره ای، مستقل از پایداری سود بوده است. در مقابل، تأثیر پایداری سود بر محتوای اطلاعاتی سود سالیانه، مثبت و معنادار بوده است.

هدف : یکی از مهم ترین اطلاعات حسابداری سود و اجزای آن است که بخشی از اطلاعات تصمیم گیری سرمایه گذاران است. تغییرات در نحوه گزارش سود در سیر تحول حسابداری نشان می دهد سود و اجزای آن برای مخاطبان گزارشگری مالی مهم بوده است. یکی از مهم ترین ویژگی های سود حسابداری، پایداری آن است که در تصمیم گیری های اقتصادی مورد توجه کاربران قرار می گیرد. پایداری سود شاخصی به شمار می رود که به سرمایه گذاران در ارزیابی سودهای آتی و جریان های نقدی شرکت کمک می کند. با آگاهی از ماهیت پایداری سود، می توان جنبه های مالی شرکت را که با این رقم مرتبط است، بهتر پیش بینی کرد. هدف این مطالعه بررسی و شناسایی عوامل مؤثر بر پایداری سود و همچنین ارائه الگویی برای آن است. بنابراین سؤالات پژوهش به این صورت مطرح می شود: چه عواملی بر پایداری سود تأثیرگذار هستند؟ چه مدلی برای توضیح عوامل مؤثر بر پایداری سود می توان ارائه کرد؟   روش: در این پژوهش در سال 1402 از طریق مصاحبه با 36 نفر از خبرگان و صاحب نظران از جمله اعضاء هیئت علمی، مدیران حسابرسی و مالی و به کارگیری تحلیل آنتروپی شانون به منظور بررسی اطلاعات حاصله، عوامل مؤثر بر پایداری سود مشخص شد. همچنین در ادامه پس از جمع آوری 276 پرسشنامه، تحلیل نهایی از روش معادلات ساختاری انجام شد و مدل نهایی پژوهش طراحی شد.   یافته ها: در این پژوهش با ارائه مدلی برای پایداری سود، مؤلفه هایی که بیشترین تأثیر را بر پایداری سود دارند، شناسایی شد. به عنوان مثالی عواملی مانند ویژگی های عملکرد مالی، ویژگی های مدیریتی، ویژگی های حسابرس مستقل و ویژگی های ساختار شرکت از مهم ترین عوامل تأثیرگذار بر پایداری سود هستند.   نتیجه گیری: براساس نتایج این پژوهش به سرمایه گذاران و مدیران مالی شرکت ها توصیه می شود از مدل ارائه شده به منظور شناسایی عوامل مؤثر بر پایداری سود و تلاش در جهت ایجاد سودی پایدار در شرکت، استفاده نمایند.