نقد

از برجسته ترین تفاسیر شیعه، تفسیر «تسنیم» نوشته علامه جوادی آملی و از تفاسیر طراز اوّل قرآن در بین اهل سنت، تفسیر «المنار» تألیف رشیدرضا می باشند. این دو تفسیر از دو خاستگاه فکری و اعتقادی متفاوت برآمده اند اما نسبتاً از شیوه ها و اسلوب های مشترکی برخوردارند، به همین دلیل المنار حضور قابل توجهی در تسنیم دارد و در جای جای تسنیم شاهد مواجهه های مختلف علامه جوادی با آراء رشیدرضا هستیم. نظر خاصّ المنار در خصوص شأن نزول و بیان مصادیق در خصوص جریان مباهله از مطالبی است که به طور مبسوط در تفسیر تسنیم به نقد کشیده شده است. نگارندگان این پژوهش برآنند که با روش تحلیلی، مواجهه دو مفسّر در مورد این آیه را مورد مداقه روش شناختی قرار دهند تا میزان سقیم یا غیرسقیم بودن آراء این دو مفسر مورد بررسی و تحلیل قرار گیرد. یافته های این پژوهش حکایت از آن دارد که المنار در موضوع مباهله جانب دارانه و با پیش فرض عمل کرده و از مفسران، محدثان و مورخان اهل سنت بلکه از صاحبان صحاح نیز به نحو مشهود فاصله گرفته و آراء ابن تیمیه را بر دیگر شخصیت های علمی اهل سنت ترجیح داده است؛ بر همین اساس است که می بینیم آیت الله جوادی از اساس کلام رشیدرضا را مردود دانسته و علاوه بر ابطال اندیشه و روش وی، گرایش ها و تعصّبات ناصوابش را نیز یادآور شده است.   © بیات، م.ح؛ محققی،ح. (1399). تحلیل روش شناختی نقدهای علامه جوادی آملی در خصوص آیه مباهله بر تفسیر المنار، دوفصل نامه پژوهش های تفسیر تطبیقی. 6 (11)، 42-19. Doi: 10.22091/ptt.2020.4457.1575

پس از جریان «سقیفه»، بذر اختلاف در همه معارف اسلامی حتی توحید، نبوت، معاد، به ویژه امامت که ضامن بقای اسلام بود، پاشیده شد و نزاع در مورد امامت چنان بالا گرفت که می توان گفت فریقین تاکنون در مورد هیچ موضوعی به اندازه امامت در رد یک دیگر مطلبی ننوشته اند به گونه ای که آیات ولایت همواره در همه دوره ها پرچالش ترین موضوع میان فریقین بوده است؛ هم چنین آیه «وَمِنَ النَّاسِ مَن یَشْرِی نَفْسَهُ ابْتِغَاء مَرْضَاتِ اللّهِ» است که قاطبه امامیه و عدّه بسیاری از عامه، بر فرویش آن در مورد امام علی (ع) در «لیله المبیت» تاکید دارند. در مورد این آیه تاکنون کارهایی سامان یافته است، اما پژوهش حاضر با ارج گذاری بر همه آن ها شأن نزول آیه را تنها از نگاه روایات فریقین نقد و بررسی کرده و ضمن پاسخ به شبهات، به این نتیجه رسیده که روایات فرویش آیه در مورد امام علی (ع) در «لیله المبیت» تواتر معنوی داشته و بر فضیلت و جانشینی بالفصل ایشان دلالت قطعی دارد و دیگر جایی برای تردید و شبهه پراکنی وجود ندارد.