عوامل شناختی مؤثر در تاب آوری از منظر قرآن کریم
آرشیو
چکیده
زمینه: در طول زندگی، انسان با فشارها و استرس های زیادی مواجه می شود که ممکن است به نگرش منفی و احساس پوچی منجر شود بنابراین، داشتن سرمایه ای برای مقابله با این مشکلات اهمیت زیادی دارد. این سرمایه می تواند شامل مهارت های شناختی، روانی، اجتماعی و فرهنگی باشد که به فرد کمک می کند تا از چالش ها عبور کند. هدف: هدف این پژوهش، شناسایی عوامل شناختی مؤثر بر تاب آوری از منظر قرآن کریم است؛ بنابراین این پژوهش به دنبال شناسایی عواملی است که در آیات قرآن کریم به فراوانی از آن ها بیان شده است و می تواند از عوامل شناختی مؤثر در تاب آوری باشد. روش: این پژوهش با رویکرد کیفی و با استفاده از روش تحلیل مضمون (Thematic Analysis) انجام شد. داده های پژوهش تمامی آیات قرآن کریم است. به این صورت که آیات مرتبط با تاب آوری در بُعد شناختی شناسایی شد و به کمک نرم افزار جامع قرآن کریم مفاهیم آیات استخراج گردید. جهت کشف الگوی تاب آوری در قرآن کریم داده ها کدگذاری و در قالب شبکه مضامین دسته بندی شد. یافته ها: در فرآیند کدگذاری داده ها 99 کدباز استخراج شد؛ که با حذف موارد تکراری و ادغام موارد مشابه 7 کد محوری به دست آمد. در نتیجه مفاهیم مرتبط با عوامل شناختی تاب آوری در چهار حوزه اصلی شناسایی شد: 1. در حوزه دنیاشناسی، هدف اصلاح جهت گیری غایت نگرانه انسان است تا سطح چالش پذیری انسان ارتقاء یابد. 2. تعمیق توحیدباوری در جهت تقویت اعتماد به نفس و امیدبخشی در مواجهه با چالش ها تأکید دارد. 3. معادباوری: به عنوان عاملی که به فرد امید به جبران می دهد، می تواند به افزایش تاب آوری فرد کمک کند. 4. قضا و قدر: به پذیرش حوادث و تقدیر الهی اشاره می کند. این مفاهیم نشان دهنده تأثیر اساسی باورهای دینی در ارتقاء تاب آوری فردی و اجتماعی است. نتیجه گیری: با توجه به مفاهیم کشف شده در این پژوهش، می توان با تبیین و عملیاتی کردن این مفاهیم، به تقویت مهارت تاب آوری در افراد جامعه، به ویژه در میان کسانی که دچار مشکلات جدی هستند پرداخت. این رویکرد می تواند به افراد کمک کند تا با درک بهتر از عوامل شناختی و دینی مرتبط با تاب آوری، بهبود قابل توجهی در توانمندی های خود برای مقابله با چالش ها و سختی های زندگی به دست آورند.Cognitive Factors Influencing Resilience from the Perspective of the Holy Quran
Background: Throughout life, individuals face a wide range of pressures and stressors, which may result in negative outlooks and a sense of purposelessness. Consequently, having a resource to effectively address these challenges is of crucial. This resource can encompass cognitive, psychological, social, and cultural skills that empower individuals to overcome challenges. Aim: The objective of this study is to identify the cognitive factors influencing resilience from the viewpoint of the Holy Quran. Consequently, this research aims to identify factors that are frequently referenced in the Quranic verses and could be considered as cognitive elements influencing resilience. Method: This study was conducted using a qualitative approach and the thematic analysis method. The data for this research includes all the verses of the Holy Quran. In this regard, verses related to resilience in the cognitive domain were identified, and the meanings of these verses were extracted using comprehensive Quran software. To uncover the resilience model in the Quran, the data were coded and organized into a thematic network. Results : In the data coding process, 99 open codes were extracted. After eliminating duplicates and merging similar items, 7 core codes were identified. As a result, concepts related to cognitive factors of resilience were categorized into four main areas: 1. In the field of worldview, the goal is to reform the human’s ultimate goal, so that the human capacity to face challenges is increased. 2. Deepening belief in monotheism to enhance self-confidence and provide hope in the face of challenges. 3. Belief in the afterlife: as a factor that offers hope for compensation, it can contribute to increasing resilience. 4. Divine will and destiny: it refers to accepting events and divine will. These concepts illustrate the significant influence of religious beliefs in enhancing both individual and collective resilience. Conclusions: Based on the concepts identified in this study, by elaborating and implementing these ideas, resilience skills can be enhanced in individuals, particularly those experiencing significant struggles. This approach can assist individuals in gaining a deeper understanding of the cognitive and religious factors associated with resilience, enabling them to substantially improve their capacity to confront life's challenges and hardships.
تبلیغات
