مدل مفهومی تعامل به معروف بین همسران براساس منابع اسلامی
آرشیو
چکیده
براساس آموزه های اسلامی، معاشرت به معروف یک اصل اساسی در تعامل بین همسران محسوب می شود. در همین راستا، پژوهش حاضر با هدف دستیابی به مدل مفهومی تعامل به معروف با محوریت آیه 19 سوره نساء انجام شده است. تحلیل کیفی محتوای متون دینی در چهار مرحله مشاهده نظام مند، غرقه شدن در محتوا، صورت بندی یافته ها و بازآفرینی و ارائه، انجام شده و هر مرحله نیز از چندین گام تشکیل شده است. پایه و اساس تحلیل کیفی محتوای متون دینی، پردازش فعال متن است که در آن، پژوهشگر داده های متنی (مفاهیم، گزاره های متون دینی) را با به کارگیری اصول پیش پردازش متن، آنقدر مورد کندوکاو و تحلیل قرار می دهد تا به ساخت های کلی معنی دست یابد. سرانجام یافته های گردآوری شده، تجزیه و تحلیل، طبقه بندی و به شکل تازه ای کنار یکدیگر قرار داده می شوند. جهت دستیابی به این مهم، از دو روش کمّی و کیفی استفاده شد. در روش کیفی، از فرم روایی سنجی (شجاعی، 1388) استفاده شد که در آن، هریک از مؤلفه ها با مستندات ارائه شده و عنوان بندی، در جداول به اساتید ارائه گردید و متقن بودن یافته ها (میزان صحّت، درستی و مطابقت یافته ها با مستندات دینی) و مفید بودن یافته ها (میزان کارآمدی و قابلیت انتقال یافته ها به روان شناسی) در طیف لیکرت، مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج در چهار محور مدیریت رفتار و خلق (تأمین امنیت فیزیکی، تأمین آسایش همسر، با اخلاق نیک رفتار کردن با همسر، گفتار نیکو داشتن با همسر، گشاده رویی، احترام گذاشتن به همسر، یکی بودن و همراهی و رعایت حقوق همسر)، مدیریت افکار (تغافل و گذشت، تغییر باورهای نادرست و تعدیل انتظارات)، درک طرف مقابل (خیرخواهی)، و ایجاد احساس مثبت (حفظ صمیمیت زناشویی، توجه به نیازهای عاطفی همسر، استمرار عشق و دوستی پیشین، ابراز هیجان مثبت) طبقه بندی شدند. اعتبار یافته ها با استفاده از دو روش کیفی و کمّی تایید شد. در روش کیفی، استنباط های انجام شده توسط اساتید انجام گرفت. در روش کمّی محاسبه نسبت روایی محتوا (CVR) و شاخص روایی محتوا (CVI)، به ترتیب بالاتر از 49/0 و 79/0 بدست آمد. در مجموع می توان گفت، آموزش و بهینه سازی تعامل به معروف بین همسران، به عنوان یک قاعده طلایی در زندگی می توانند به همسران کمک کنند تا به هدف زندگی مشترک (رشد و تعالی طرفینی و کسب آرامش، صلح و دوستی) دست یافته و بحران های زندگی مشترک را پشت سر بگذارند. تعامل به معروف نوعی کنشوری است که بدون بلوغ عاطفی- فکری در زوجین امکان پذیر نیست.A Conceptual Model of Ta‘āmul be Ma‘rūf (Interaction in Accordance with Good Conduct) between Spouses Based on Islamic Sources
According to Islamic teachings, mu‘āsharat be ma‘rūf (living together in accordance with good conduct) is considered a fundamental principle in spousal interaction. Accordingly, the present study was conducted with the aim of developing a conceptual model of ta‘āmul be ma‘rūf , with particular emphasis on verse 19 of Sūrat al-Nisāʾ. The qualitative content analysis of religious texts was carried out in four stages: systematic observation, immersion in the content, formulation of findings, and reconstruction and presentation, with each stage consisting of several steps. The basis of qualitative content analysis of religious texts is the active processing of the text, in which the researcher explores and analyzes textual data (concepts and propositions derived from religious texts) through the application of pre-processing principles until arriving at overarching structures of meaning. Ultimately, the collected findings were analyzed, categorized, and reorganized in a novel arrangement. To achieve this objective, both quantitative and qualitative methods were employed. In the qualitative phase, the narrative validity form (Shojaei, 2009) was utilized, whereby each component, along with the supporting evidence and headings, was presented in tables to academic experts. The validity of the findings (the degree of accuracy, correctness, and conformity with religious sources) and the utility of the findings (the degree of applicability and transferability to psychology) were then evaluated using a Likert scale. The results were classified into four main categories: (1) behavior and temperament management (ensuring physical security, providing comfort for the spouse, treating the spouse with good morals, speaking kindly to the spouse, cheerfulness, showing respect to the spouse, unity and companionship, and observing the spouse’s rights); (2) thought management (overlooking and forgiving, correcting false beliefs, and moderating expectations); (3) understanding the other (benevolence); and (4) creating positive emotions (preserving marital intimacy, attending to the spouse’s emotional needs, maintaining prior love and friendship, and expressing positive emotions). The validity of the findings was confirmed through both qualitative and quantitative methods. In the qualitative approach, interpretations were reviewed by academic experts, while in the quantitative approach, the Content Validity Ratio (CVR) and the Content Validity Index (CVI) were calculated and found to be higher than 0.49 and 0.79, respectively. Overall, it can be concluded that training and optimizing ta‘āmul be ma‘rūf between spouses, as a golden rule in marital life, can help couples achieve the ultimate purpose of shared life (mutual growth and perfection, as well as attaining tranquility, peace, and friendship) and overcome marital crises. Ta‘āmul be ma‘rūf constitutes a form of interaction that is not possible without emotional and intellectual maturity in both partners.
تبلیغات
