رویکردی تطبیقی به امر سیاسی در اسلام و مختصات حکمرانی متعالی (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
انسان به خودی خود موجودی سیاسی است و کمال انسانی او در زیست سیاسی و مدنی فراهم می شود. «امر سیاسی» به عنوان دال مرکزی سیاست، تدبیر انسان را در چارچوب الگوی حکمرانی سامان می بخشد. حال پرسش اساسی این است که ماهیت امر سیاسی در اسلام و مختصات حکمرانی متعالی برآمده از آن کدام است؟ این پژوهش، به روش توصیفی تحلیلی و با تبیین و ارزیابی امر سیاسی به دو رویکرد سکولار و اسلامی، به تطبیق چندسطحی ماهیت، محیط، غایت، قلمرو، عاملیت، سازوکار، کارکرد و چشم انداز امر سیاسی اسلامی پرداخته است؛ سپس از تناظر بین این مختصات با سنجه های حکمرانی مطلوب (نرم افزاری، یکپارچگی، واقع گرایی، فراگیری، کنشگرایی، پاسخگویی، اثربخشی و برنامه مندی)، مختصات حکمرانی متعالی را در قالب توحیدمحوری، نظام ولاء، هدایت محوری، جهان شمولی، مردم پایگی، پویایی اجتهادی، کارامدی و آرمان شهری استخراج کرده است. یافته ها نشان می دهد که تمایز رویکرد اسلامی، در تلفیق حکمت نظری و عملی، تأکید بر عاملیت الهی انسانی و غایتِ متعالیِ امر سیاسی است. این پژوهش با ارائه نظام مند مختصات حکمرانی متعالی، گامی نو در توسعه نظریه سیاسی اسلام و تدبیر مسائل نوظهور به شمار می رود.A Comparative Approach to Politics in Islam and the Coordinates of Transcendental Governance
Man is inherently a political being and his human perfection is achieved in political and civil life. "Political matter" as the central signifier of politics organizes human planning within the framework of the governance model. Now the fundamental question is what are the nature of the political matter in Islam and the characteristics of the transcendental governance that emerge from it? The present study, using a descriptive-analytical method, by explaining and evaluating the political matter in two secular and Islamic paradigms, has dealt with the multi-level adaptation of the nature, environment, purpose, territory, agency, mechanism, function and perspective of the Islamic political matter. Then, from the correspondence between these characteristics and the criteria of desirable governance (software, integration, realism, inclusiveness, activism, accountability, effectiveness and planning), it has extracted the characteristics of transcendental governance in the form of monotheism, the system of allegiance, guidance-centeredness, universality, people-based, ijtihad dynamics, efficiency and utopia. The findings show that the Islamic paradigm is distinguished by its integration of theoretical and practical wisdom, its emphasis on divine-human agency, and the transcendental purpose of politics. By systematically presenting the characteristics of transcendental governance, this research is considered a new step in the development of Islamic political theory and the management of emerging issues.
تبلیغات
