آزاده سیدمیرزایی جهقی

پژوهشگران معتقدند دوران کودکی آغاز شکل گیری روند تفکر خلاق بوده و از اهمیت بالایی برخوردار می باشد. تاکنون اثر متغیرهای فراوانی بر خلاقیت مورد بررسی قرار گرفته است؛ اما اثربخشی آموزش خلاقیت به صورت تلفیقی از تکنیک های مختلف خلاقیت بر ارتقای تفکرخلاق در کودکان پیش از دبستان به طور کامل بررسی نشده است. بر همین مبنا این پژوهش با هدف بررسی تأثیر به کارگیری آموزش تکنیک های مختلف خلاقیت بر افزایش تفکرخلاق کودکان پیش دبستانی با طرح چهار فرضیه اصلی مطرح شد. روش پژوهش از نوع شبه آزمایشی و با استفاده از پیش آزمون و پس آزمون بود. برای سنجش فرضیه های فوق، یک کلاس پیش دبستانی 15 نفره از یکی از مهدکودک های تهران به عنوان گروه آزمایش و کلاس دیگر نیز با 15 کودک در گروه کنترل قرار گرفتند. ابزار اندازه گیری آزمون تصویری تفکرخلاق تورنس فرم B بود که قبل و بعد از ارائه فعالیت های برنامه آموزش خلاقیت در 12 جلسه بکار گرفته شد. سپس برای تحلیل داده ها، از آزمون کوواریانس چندمتغیری و آزمون T استفاده گردید و نتایج نشان داد آموزش این برنامه بر تفکر خلاق کودکان پیش دبستانی اثر مثبت معنی دار داشته و باعث افزایش سطح تفکر خلاق در آنها شده است.

جهش تحصیلی نوعی رویکرد یا مداخله آموزشی است که براساس آن دانش آموزان سرآمد می توانند دوره ها و برنامه های درسی و آموزشی را در مدت زمان کوتاه تر و با سرعتی بیشتر از معمول و در سنین پایین تر طی کنند. آمار دانش آموزان جهشی نشان می دهد تعداد این دانش آموزان رو به افزایش است و همه ساله نیز بر تعداد متقاضیان جهش تحصیلی افزوده می شود. از آنجایی که عملکرد و موفقیت تحصیلی دانش آموزان جهشی در سال های پس از جهش اهمیت زیادی دارد، لذا هدف از این مطالعه بررسی عملکرد درسی این دانش آموزان درمقایسه با دو گروه از همتایان شان بود. روش پژوهش علّی- مقایسه ای بود و شرکت کنندگان، شامل 207 دانش آموز، که 73 نفر، جهشی و مابقی همتایان غیرجهشی بودند. برای همتاسازی علاوه بر عامل هوش، عواملی چون سطح تحصیلات والدین، شغل والدین، وضعیت اقتصادی اجتماعی والدین و منطقه زندگی نیز لحاظ گردید. برای هر دانش آموز جهشی یک همتای هم سن غیرهم پایه (کلاس سوم) و یک همتای غیرهم سن هم پایه (کلاس چهارم) انتخاب گردید. عملکرد درسی دانش آموزان در خواندن و درک مطلب، ریاضی در دو محور کاربرد و استدلال و علوم در سه محور دانش، کاربرد و استدلال مورد سنجش قرار گرفت. یافته ها نشان داد در عملکرد درسی دانش آموزان جهشی و همتایان غیرجهشی شان تفاوت معناداری وجود ندارد، درنتیجه جهش تحصیلی تأثیری بر عملکرد تحصیلی این دانش آموزان ندارد.

مهارت های خواندن و درک مطلب از مهم ترین نیازهای یادگیری دانش آموزان است و انتظار می رود دانش آموزان جهشی و سرآمد در این مهارت ها عملکرد قابل قبول داشته باشند. در این مطالعه ملی، میزان درک مطلب دانش آموزان دختر و پسر جهشی (128 نفر) و همتایان غیرجهشی آنان، شامل همتایان هم سن و غیرهم پایه (122 نفر) و همتایان هم پایه و غیرهم سن (114 نفر) بررسی شد، که بر مبنای ضریب هوش، جنس، سطح تحصیلات و شغل والدین و وضعیت اقتصادی اجتماعی همتا شده بودند. درک مطلب خواندن در دو حیطه اطلاعاتی و ادبی به ترتیب از طریق دو داستان مورچه و زرافه، از مجموعه آزمون های بین المللی بررسی عملکرد تحصیلی سواد خواندن پرلز و پری پرلز (2001، 2006) اندازه گیری شد. برای تحلیل داده های گردآوری شده از تحلیل واریانس دوعاملی آمیخته (طرح یک بین یک درون) استفاده شد. نتایج نشان داد عملکرد خواندن و درک مطلب در بین سه گروه مورد بررسی و همچنین بین دو گروه دختر و پسر تفاوت معنادار ندارد. استلزام های نتایج پژوهش برای سیاست گذاران، برنامه ریزان و کاربران نظام آموزشی مورد بحث قرار گرفت.