اعظم تقی پور جاوی

   کتاب های درسی در فرایند یادهی یادگیری نقش تعیین کننده ای دارد. در حقیقت کتاب های درسی رسمی ترین رسانه در زمینه ارتباط علمی است که به رغم گسترش استفاده از وسایل جدید اطلاع رسانی، نقش اساسی و مهمی در یادگیری برای همه سطوح دارد. برخورداری از بهره وری در تألیف کتاب های درسی نیازمند ارزیابی و نقد مستمر آن ها و تلاش برای از بین بردن کاستی ها است. کتاب درسی مناسب ویژگی ها و شاخص هایی دارد که آن را از کتاب های غیر درسی متمایز می کند. نقد و تحلیل محتوای کتاب های درسی سبب می شود در طراحی و سازماندهی مناسب آن دقت کافی به عمل آید. هدف پژوهش حاضر معرفی و ارزیابی کتاب تاریخ (1) پایه دهم علوم انسانی می باشد. این پژوهش یک مطالعه تحلیلی انتقادی است که با بررسی متن کتاب، ابتدا به معرفی کتاب، ویژگی ها، محاسن و فهرست مطالب و سپس به بررسی و ارزیابی آن از نظر شکل ساختاری، محتوایی، روشی، زبانی و شکل ظاهری می پردازد. یافته های تحقیق حاکی از آن است که اگرچه کتاب مورد نظر توانسته است تا حدودی دانش آموزان را با تاریخ شناسی، فلسفه تاریخ، اهمیت و کارکرد تاریخ در دروس نخستین و تاریخ تمدن در ایران و جهان باستان آشنا سازد، اما دارای اشکالات متعددی از لحاظ ساختاری، محتوایی، روشی، زبانی و شکل ظاهری است؛ لذا انتظار می رود با توجه به اهمیت موضوع نقد در پژوهش های علمی و با توجه به تحلیل انجام شده درباره آن کتاب، مطالب پیش رو موجب ارتقای کیفیت کتاب های تاریخی و اصلاح تولیدات علمی در این زمینه شود.      

تغییرات بنیادی در نظام آموزش و پرورش، از ضروریات یک نظام پویا و در حال رشد است. یکی از تغییرات در این زمینه، به کارگیری روش های تدریس نوین در فرایند آموزشی کشور است. روش های تدریسی که علاوه بر عملکرد معلمان، فعالیت دانش آموزان را هم به عنوان یکی از مهم ترین هدف خود مد نظر قرار داده است. یکی از روش های موفق که در پیشرفت تحصیلی تأثیر زیادی دارد یادگیری به شیوه همیاری یا کار گروهی است که زمینه دانشی و عاطفی و اجتماعی به هم پیوند می خورند و جنبه های گوناگون شخصیت فراگیرندگان مورد تأیید قرار می گیرند. معلم باید فعالیت های یادگیری از طریق همیاری را به گونه ای سازمان دهد که دانش آموزان احساس حقیقی وابسته بودن به یکدیگر را داشته باشند و بدانند که هیچ یک از اعضای گروه نمی توانند موفق باشند مگر این که تمام اعضا موفق شوند. این جستار با روش توصیفی تحلیلی و با استناد به منابع و مأخذ کتابخانه ای درصدد است دریابد که چگونه می توان با استفاده از روش های تدریس فعال و تعامل و مشارکت گروهی، برای آموزش بهتر و افزایش انگیزه و علاقه دانش آموزان در درس تاریخ استفاده کرد. یافته های این تحقیق نشان می دهد که استفاده از روش های تدریس فعال و تعامل گروهی هر چند نه با یک میزان اهمیت می تواند نقش بسزایی در آموزش بهتر و ارتقا یادگیری دانش آموزان در درس تاریخ داشته باشد.