سیدحسین سیدموسوی

شناخت منابع دینی جهت دریافت دیدگاه صحیح دینی نیازمند دقت ویژه ای است. در این میان درک صحیح کلام نبوی پس از قرآن کریم اهمیت خاصی دارد. برخی از تعابیر از قول پیامبر اعظمˆ مطرح می شود، در حالی که صدور آن از ایشان در هاله ای از ابهام است. از جمله آن گفتارها جمله "الشَّریعَهُ اَقْوَالی و الطَّریقَهُ أفعالی و الحقیقَهُ أحوَالِی" است که در میان محدثین و عرفای متأخر سید حیدر آملی عارف قرن هشتم شهرت یافته است. با بررسی سند روایت و تحلیل محتوای آن به همراه سیر تاریخی حدیث در آثار عرفانی می یابیم که این کلام از تعابیر عرفا است، نه از پیامبر اسلامˆ. و عزیز الدین نسفی برای اولین بار این کلام را از قول پیامبرˆ مطرح کرده است. بعد از او سید حیدر آملی آن را به پیامبرˆ نسبت داده و به طور گسترده در آثارش آورده است. در حالی که اصطلاحات شریعت، طریقت و حقیقت قرنها پس از رحلت پیامبر عظیم الشأن در میان مسلمین رایج گردیده است.