اکرم ناطق

اندیشه وران شیعی و اغلب اهل سنت، بر اساس دلایل عقلی و نقلی، اجداد پیامبر گرامی اسلام را مؤمن دانسته اند. یکی از دلایل، آیه 219 سوره شعراء است که می فرماید: *وَ تَقَلُّبَکَ فِی السَّاجِدِینَ*. پژوهش پیشِ رو، با روش توصیفی-تحلیلی، به بررسی آراء 114 تفسیر از فریقین، پرداخته و آ ن ها را در چهار دیدگاه، بازشناسانده است. دیدگاه نخست، مفاد آیه را انجام دادن رکوع و سجود پیامبر(ص) در نماز جماعت؛ و دیدگاه دوم آیه را اشاره به رؤیت اصحاب پشت سرِ خود، به هنگام نماز توسط پیامبر می داند. این دو دیدگاه، آیه را به دور از موضوع بحث دانسته اند. دیدگاه سوم، مراد از ساجدان را با استناد به روایات، اهل بیت(ع) شناسانده و دیدگاه چهارم نیز که رأی اغلب مفسرانِ فریقین است، با استنادِ به شواهد درون متنی هم چون دلالتِ واژگان و ترکیب جمله، و نیز شواهد برون متنی نظیر روایاتِ مورد اعتماد صحابیان و مفسران متقدم، معنای آیه را ناظر به انتقال نسلیِ پیامبر(ص) در اصلاب اجداد مؤمنِ اهلِ سجده، معرفی کرده است. بررسی نگارندگان، نشان می دهد که بر اساس شواهد و دلایل، استظهار موحد بودن اجداد پیامبر(ص) به عنوان معنای اظهر یا یکی از وجوه معنایی آیه بر اساس امکان حمل الفاظ بر بیش تر از معنای واحد، رواست و دیدگاه سوم نیز با آن هم سویی، تعاضد معنایی و توسعه مصداقی دارد. © محمدی آشنانی، ع؛ ناطق، الف؛ علوی مهر، ح. (1400).بررسی تحلیلی آراء قرآن پژوهان فریقین در دلالت آیه 219 سوره شعراء بر یکتاپرستی نیاکانِ پیامبر(ص) و اهل بیت(ع)، دوفصل نامه پژوهش های تفسیر تطبیقی. 7 (13)، 81-59.  Doi: 10.22091/PTT.2020.4669.1608