مجتبی محمدی

بندر بوشهر در خلیج فارس، گنجینه ای از تاریخ و تمدن است که در طول قرن ها شاهد رویدادهای مهمی بوده است. این مقاله به بررسی میراث باستانی این بندر و نقش آن در باستان شناسی می پردازد. کاوش های باستان شناسی در بوشهر، از اواخر قرن نوزدهم آغاز شد و توسط محققان آلمانی، فرانسوی و ایرانی رهبری شد. این تحقیقات، به کشف لوح ها و کتیبه های ایلامی منجر شد که نگاه جدیدی به تاریخ و تمدن ایلام ارائه داد. هیئت های باستان شناسی فرانسوی، به رهبری موریس پزار، با کاوش در این منطقه، بخش های ناشناخته ای از تاریخ ایلام را در ساحل شمالی خلیج فارس آشکار کردند. این اکتشافات، اهمیت بوشهر را به عنوان یک مرکز مهم فرهنگی و تاریخی در منطقه نشان می دهد. در ادامه، مطالعات باستان شناسان ایرانی پس از انقلاب اسلامی، به ویژه اسماعیل یغمایی در دشتستان بررسی شده است. کاوش های یغمایی در کاخ های هخامنشی سنگ سیاه و بردک سیاه، نقش مهمی در آشکارسازی زوایای پنهان تاریخ هخامنشیان و احیای هویت ملی ایرانیان در مناطق جنوبی و ساحلی خلیج فارس داشته است. درمجموع، این مقاله نشان می دهد که بندر بوشهر به دلیل موقعیت راهبردی خود همواره در طول تاریخ مورد توجه قدرت های منطقه بوده و کاوش های باستان شناختی در این استان ازجمله دشتستان، اطلاعات ارزشمندی را درباره تمدن های باستانی ایران در اختیار قرار داده است. 

این مطالعه به منظور ارزیابی عملکرد داده های بازتحلیل ERA5 برای بررسی روندهای ماهانه میانگین دما و رطوبت نسبی در استان سیستان و بلوچستان در طول دوره 1980 تا 2020 انجام شد. در این مطالعه، از داده های ایستگاه های سینوپتیک زابل، زاهدان، خاش، سراوان، ایرانشهر و چابهار به عنوان داده های مرجع استفاده شد. همچنین از داده های ماهانه دما و رطوبت نسبی ERA5 با تفکیک مکانی 25/0 درجه در 25/0 درجه استفاده شد. برای تطبیق مکانی داده ها، پیکسل های ERA5 انتخاب شدند که با موقعیت ایستگاه های سینوپتیک همپوشانی داشته باشند. برای ارزیابی تطابق داده های ERA5 با داده های ایستگاه های سینوپتیک از معیارهای ضریب تعیین (R2)، ریشه میانگین مربعات خطا (RMSE) و میانگین خطای مطلق (MAE) استفاده شد. روند تغییرات دما و رطوبت نسبی با استفاده از آزمون من-کندال بررسی شد. نتایج نشان داد که همبستگی مثبتی بین داده های مشاهداتی و ERA5 در ایستگاه های مورد مطالعه وجود دارد. برای نمونه مقدار بیشترین و کمترین R2 دمای ماهانه به ترتیب در ایستگاه زاهدان با مقدار (97/0) و در ایستگاه چابهار با مقدار (88/0) است. تجزیه و تحلیل روند نشان داد که روند غالب در این استان گرم شدن در اکثر فصول، به ویژه در زمستان و بهار است. دمای متوسط زمستان در این ایستگاه ها با سرعت حدود 3/0 درجه سانتیگراد در هر دهه در حال افزایش بوده است. این مطالعه نشان داد که داده های بازتحلیل ERA5 برای بررسی روندهای ماهانه میانگین دما و رطوبت نسبی در سیستان و بلوچستان قابل اعتماد است. بطوری که مقادیر RMSE و MAE در ایستگاه سینوپتیک زاهدان برای دمای متوسط ماهانه به ترتیب برابر 8/5 و 54/5 است. با این حال، به دلیل پیچیدگی های الگوهای آب و هوایی و وجود پراکندگی در داده ها، احتیاط در تفسیر نتایج ضروری است. گرم شدن زمستان ها در این منطقه نگران کننده است و نیاز به تحقیقات بیشتر برای درک پیامدهای آن برای سیستم های طبیعی و انسانی وجود دارد.

برنامه ریزی و مدیریت شهری نیازمند نگرش سیستماتیک و همه جانبه به ابعاد مختلف شهر است. یکی از ابعاد شهری که در صورت عدم مدیریت صحیح باعث ایجاد اختلال در محیط جغرافیایی شهر می شود. مدیریت و مکانیابی دفع پسماند های شهری می باشد. در دهه های اخیر رشد بی رویه جمعیت و توسعه شهر نشینی موجب بروز انواع ناسازگاری های اجتماعی، اقتصادی و زیست محیطی نظیر تولید انواع پسماند های جامد شهری شده است که دفن غیر اصولی آن را به دنبال داشته است. به طوری که امروزه چگونگی دفن، مکانیابی و مدیریت صحیح محل دفن زباله های جامد به عنوان یکی از معضلات زیست محیطی شهری تبدیل شده است. بنابراین یافتن محل مناسب برای این مهم از اهداف اصلی و اولیه طرح های توسعه شهری جهت نیل به توسعه پایدار می باشد. پژوهش حاضر از نظر هدف، نظری-کاربردی و از لحاظ روش مطالعه توصیفی-تحلیلی و هدف آن مکانیابی محل دفن پسماند های شهر ایذه با استفاده از سیستم های اطلاعات جغرافیایی و فرایند تحلیل سلسله مراتبی فازی می باشد. هدف از این پژوهش مکانیابی محل دفن پسماند شهری ایذه با استفاده از روش های تصمیم گیری چند معیاره است ابتدا با گردآوری اطلاعات پایه، نقشه ها و تصاویر ماهواره ای مورد نیاز، چندین لایه اطلاعاتی بر مبنای شاخص های ژئومورفولوژیکی، اقلیمی، زیست محیطی و اقتصادی ایجاد می شود این لایه ها عبارت است از شیب، شکل زمین، لیتولوژی، گسل، آب های سطحی، آب های زیرسطحی، عمق سطح ایستایی، مناطق متأثر از باد، مناطق تحت حفاظت، شهر و جهات توسعه ی آن خطوط انتقال نیرو، زمین های زراعی و حساس از نظر زیست محیطی و در نهایت نقشه کاربری اراضی می باشند لایه های مذکور از نقشه های موجود در محیط gis تهیه و تولید شده سپس با استفاده از داده های ماهواره ای و عملیات می دانی به روز می گردند و تحلیل ها مبتنی بر لایه های ایجاد شده صورت می گیرد و مکان های پیشنهادی ارائه می گردد.