درخت حوزه‌های تخصصی

آموزه های حکیمانه امام علی(ع) همواره در ادبیات فارسی مورد استفاده شاعران و نویسندگان بوده است. عنصرالمعالی نیز با اتّکا به دانش گسترده خود از فرهنگ و تمدّن اقوام مختلف و آبشخورهای دینی، مجموعه ای بسیار غنی از امثال و حکم، بویژه حکمت های علوی را به تناسب موضوعات و ابواب قابوس نامه، به زبانی ساده و جذّاب استفاده کرده است. همین تنوّع فکری، فرهنگی و ادبی به همراه صمیمیّت فروتنانه نویسنده کتاب، از دلایل اقبال اقشار و اقوام مختلف به این کتاب بوده است. اشتمال بر امثال و حکم و تمثیلات به عنوان بخشی از پیکره زبانی، فرهنگی، تمدّنی و دانش دایره المعارفی مخاطب، ارزش ادبی بالا و کثرت مخاطبان را برای کتاب قابوس نامه درپی داشته است. این مقاله به روش توصیفی-تحلیلی به مطالعه قابوس نامه در پرتو آموزه های تربیتی امام علی(ع) و نظریّه ژرار ژنت پرداخته، به این نتیجه رسیده است که کاربستِ آموزه های جهانشمول آن حضرت به دلیل حیثیّت والای فرمی و محتوایی، جنبه اقناعی و ترغیبی بالایی را برای قابوس نامه به ارمغان آورده است. بسامد بالای موضوعاتی چون عدالت، سیاست، اقتصاد، برنامه ریزی، رعایت ارزش ها و حقوق انسانی نشانگر تأثیر ابعاد گسترده آموزه های آن حضرت در تکوین دیدگاه ادبی-تعلیمی عنصرالمعالی به طریق بینامتنیّت است. جامعیّت موضوعی، مضمونی و تربیتی قابوس نامه نیز متأثّر از جامعیّت آموزه های امام علی(ع) است.

تحلیل و به کارگیری ابزارهای لازم جهت مقابله با هر روندی تابع شناخت جریان های حاکم بر آن است. فقدان جریان شناسی در برخورد با فرقه های انحرافی مهدویت، سبب نوعی سلیقه گرایی در راهبردهای مواجهه خواهد شد. قرآن کریم همواره به ترسیم جامع صراط و سبل ها به عنوان نمادهای حقیقت و انحراف اهتمام داشته و از جمله سوری که مسأله انحراف و لایه های موجود در آن را تشریح نموده، سوره مبارکه توبه است. بر این اساس در این اثر با روش توصیفی تحلیلی به جریان شناسی فرقه های انحرافی مهدویت با تکیه بر سوره مبارکه توبه پرداخته خواهد شد و در نهایت نگارنده بدین نتیجه رسیده که سوره مبارکه توبه، در عین تمرکز به انحراف سازمانی و پرهیز از خردنگری در ترسیم ابعاد انحراف، در تشریح مراتب طولی آن، در ابتدا به قلوب مستعد انحراف و سپس به مراتب قلبی و پس از آن به انحراف نرم غیرعملیاتی و انحراف سخت و درگیر در صحنه پرداخته است.