الرضا من آل محمد

قیام عباسیان بر پایه عدالت خواهی و با شعار «الرضا من آل محمد» پا گرفت و سرانجام با قدرت یافتن سفاح به سرانجام رسید (132 ق). به باور عام مورخان و محققان در این باره، مفهوم رایج شعار «آل محمد» دخترزادگان رسول خدا (ص) یا به تعبیری ائمه اطهار(ع) بوده اند که در روند قیام عباسی از این معنا، تهی و به خاندان عباسی تفسیر شد و بدین سبب حکومت عباسی در آینده به چالش های بسیاری گرفتار آمد. این دیدگاه نقدپذیر است؛ زیرا می توان پرسید: چرا عباسیان شعاری سردادند که نه با وضع خاندانی آنان سازگار بود و نه با فرض پیروزی شان، جز با نیرنگ و فریب کاری، به تأثیرگذاری این شعار در عرصه سیاست و قدرت، امید نمی رفت. این پژوهش با رصد شعار «الرضا من آل محمد» در برخی از قیام ها، از راه بُرد روشن عباسیان و آشنایی مردم با شعار آنان سخن می گوید و کاربرد مفهوم گسترده تری را درباره واژه «آل» نزد مردمان جامعه آن روزگار، اثبات می کند؛ سپس به تبیین هم خوانی آن با گزاره های تاریخی، گفتمان قرآنی و ادبیات شیعی و سنی می پردازد و به خاستگاه این خطای تاریخی اشاره می کند.