سامانه فرماندهی و کنترل

در قرون آینده تصور دنیای بدون مسافرت های هوایی امری غیرممکن تلقی می گردد. همه روزه شرکت های هواپیمایی میلیون ها مسافر و کالا را بین کشورها و شهرهای مختلف جابجا می نمایند. در این فرایند امنیت پرواز هواپیماها از اهمیت ویژه ای برخوردار است. کشورهای مختلف برای تامین امنیت خود نیازمند سامانه های پیشرفته کشف، شناسایی مراقبت هوافضایی آسمان برای همه اهداف پروازی هستند. در بسیاری از کشورها فرایند کشف با استفاده از انواع رادارها صورت می پذیرد و فرایند شناسایی به چندین روش مختلف و عمدتاً توسط افراد متخصص در مراکز کنترل فضایی انجام می شود. اشکال عمده روش های فعلی احتمال بروز خطاهای تصمیم گیری انسانی می باشد. لذا به نظر می رسد با توجه به پیش بینی های انجام شده و روند رو به افزایش ترافیک هوایی لازم است با استفاده از مدل های تصمیم گیری فازی و هوش مصنوعی سامانه های نرم افزاری طراحی نمود که بتواند به عنوان تصمیم یار به نفرات تصمیم گیرنده در این حوزه کمک نماید. بر همین اساس در این مقاله با استفاده از داده های موجود به عنوان اطلاعات آموزشی، آزمون و اعتبارسنجی و آموزش در محیط الگوریتم فازی رابط کاربری تاکاچی- سوگنو در محیط نرم افزار متلب استفاده شده و الگوی بهینه ای جهت فرایندهای کشف و شناسایی توسط سامانه پیشنهادی ارائه گردیده است. مهمترین نتیجه این تحقیق بهبود تشخیص و اقدام مناسب اهداف پروازی به میزان حدود 20 درصد می باشد. با توجه به اینکه الگوریتم پیشنهادی به دلیل بهره گیری از پایگاه دانش قابلیت یادگیری و پیش بینی روندها را دارا می باشد، در مأموریت های آینده کاربرد وسیع تری خواهد داشت.

 فرماندهی که تسلط و احاطه کاملی بر وضعیت های پیش رو نداشته باشد، اخبار و اطلاعات مؤثر دریافت نکند، یا در انبوهی از اطلاعات غرق شود، توانایی تفکیک اخبار از اطلاعات را نداشته باشد و فاقد توانایی لازم برای برقراری ارتباط سریع با فرماندهان زیردست، همتراز و بالادست باشد، حتی اگر با کوله باری از تجربه، دانش و اعتقاد، تجهیزات و سلاح لازم را نیز در اختیار داشته باشد؛ برای هدایت، فرماندهی و کنترل صحنه نبرد، ضعیف و شکننده خواهد بود. در یک سامانه فرماندهی و کنترل، می بایست چرخه مداومی از جریان اطلاعات وجود داشته باشد و با توجه به حجم زیاد اخبار و اطلاعات، بدون ترکیب سامانه های گوناگون، استفاده از آن ممکن نخواهد بود. اتخاذ برترین تصمیم در صحنه های تقابل نظامی، بهره برداری خوب ازفرصت ها و از بین رفتن تهدیدات، استفاده بهینه از امکانات، منابع موجود و توانایی هدایت و کنترل را فراهم آورده و در نهایت سبب غلبه بر دشمن می گردد. اما همه اینها نیازمند زیرساخت هایی است که از این میان می توان به زیرساخت های ملی، شبکه ارتباطی، آموزش های تخصصی، ایجاد مراکز فرماندهی و کنترل متعدد، بانک اطلاعاتی، منابع تأمین اطلاعات و تجهیزات فنی اشاره کرد، لذا با ترکیب مناسب عامل انسانی و چنین ابزار کمکی، یک ارتش می تواند سامانه های فرماندهی و کنترل را به طور مؤثر به فعالیت واداشته و در میادین نبرد آینده صاحب برتری آشکار گردد.

فرماندهی و کنترل و دانش مربوط به آن از کلیدی ترین مفاهیم جنگ است. ایجاد و به کارگیری سامانه فرماندهی و کنترل بخشی از راهبرد تقویت نیروی زمینی ارتش است. اگرچه این سامانه در سطح نیروی زمینی وجود دارد، امّا با توجه به تغییرات محیط عملیاتی نیاز به بهینه سازی منطبق با سطح تهدیدات جدید دارد. پژوهش حاضر ازنظر هدف، کاربردی و ازنظر روش، توصیفی- تحلیلی است. جمع آوری اطلاعات با مراجعه به اسناد و مدارک و به روش میدانی صورت گرفته است. جامعه آماری، کلیه فرماندهان یگان های عمده، کارشناسان ارشد عملیاتی و اساتید گروه زمینی دافوس آجا با حداقل جایگاه سرهنگی است. نتیجه حاصله از تجزیه وتحلیل داده ها نشان داد که جهت به کارگیری بهینه بُعد فیزیکی سامانه فرماندهی و کنترل در سطح نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی ایران بایستی تجهیزات، نیروی انسانی متخصص و تأسیسات را بهینه نمود.

زمینه و هدف: یکی از مسائلی که همواره فکر فرماندهان را در اجرای مأموریت های انتظامی به خود معطوف داشته، مسئله طرح ریزی، کنترل عملیات و تصمیم گیری در شرایط متغیر، ناپایدار و مبهم صحنه عملیات در آینده، با توجه به ظهور فناوری ها و تهدیدات نوین، شگردها و عناوین جدید مجرمانه است. سریع تر شدن شتاب عملیاتی و افزایش قدرت کنش، واکنش و پادکنش که در اثر توسعه فناوری ها صورت گرفته است، اهمیت تصمیم گیری در شرایط دشوار را مبتنی بر سامانه پیشرفته و هوشمند فرماندهی و کنترل انتظامی، بیش ازپیش نمایان و ضروری می سازد. ازاین رو، هدف این پژوهش، طراحی الگوی فرماندهی و کنترل انتظامی هوشمند است. روش: این تحقیق از نوع کاربردی و از منظر روش شناسی، پژوهشی کیفی است. جامعه آماری پژوهش، صاحب نظران و فعالان حوزه فرماندهی و کنترل و مدیران ارشد انتظامی بودند که با چهارده نفر از خبرگانی که در حال حاضر به عنوان معاون عملیات و یا رئیس مرکز فرماندهی و کنترل در فرماندهی کل انتظامی و یا استان ها خدمت می کنند مصاحبه شد و از روش نمونه گیری هدفمند تا رسیدن به اشباع نظری برای کنترل تعداد مشارکت کنندگان استفاده شد. یافته ها: در این پژوهش 148 مقوله فرعی و 38 مقوله اصلی و 5 مؤلفه (تشخیص، تحلیل، تدبیر، ترویج و تأثیر) استخراج شد. نتیجه گیری: مرحله تشخیص الگوی فرماندهی و کنترل مبتنی بر زیرساخت های ارتباطی، سامانه های خبری و پایش تصویری است، مرحله تحلیل مبتنی بر تجزیه وتحلیل اطلاعات، پیش بینی به موقع و تصمیم سازی به موقع می باشد، مرحله تدبیر مبتنی بر تشکیل جلسات مدیریت بحران، طرح ریزی عملیاتی و مدیریت عملیات است، مرحله ترویج مبتنی بر اشتراک گذاری اطلاعات، ایجاد تحرک و آگاهی وضعیتی در پلیس های تخصصی است و مرحله تأثیر مبتنی بر بهبود مستمر بر عملکرد هر کدام از مراحل قبلی است.

هر سامانه فرماندهی وکنترل در صورتی توانمندی های لازم را خواهد داشت که بتواند، فرماندهی واحد، زبان مشترک، ساختار منسجم و قابل انعطاف، سیستم و تجهیزات ارتباطی جامع، کنترل محدوده عملیات، طرح های عملیاتی یکپارچه و مدیریت جامع منابع داشته باشد. از مهمترین چالش های موجود در سامانه فرماندهی وکنترل، عدم هماهنگی و تعامل زیر سامانه های فرماندهی وکنترل سایر نیروها و سازماندهی نیروها در پاسخ و پشتیبانی به هنگام می باشد. فرماندهی وکنترل مناسب صرفاً با اجرای به هنگام، اثربخش و کارامد اقدامات بموقع و بجا امکان پذیر خواهد بود. لذا هدف از انجام این تحقیق، « شناسایی شاخص های   هم افزایی و هم آهنگی  سامانه فرماندهی و کنترل» می باشد.  نوع تحقیق، کاربردی- توسعه ای و روش تحقیق، توصیفی تحلیلی با رویکرد ترکیبی می باشد. برای پاسخ به سوال تحقیق، بر مبنای ویژگی های جامعه آماری، تعداد 112 نفر از صاحب نظران این حوزه به صورت هدفمند تعیین شده و پرسشنامه بین آنان توزیع گردید. تجزیه و تحلیل داده ها نشان می دهد که بعد هم افزایی و هم آهنگی  سامانه فرماندهی و کنترل با 4 مولفه ی (وحدت فرماندهی در تصمیم گیری، روابط و ارتباطات ، ساختار و یکپارچگی اقدامات )  و 14 شاخص (میزان مشارکت در تدوین اهداف مشترک، میزان تدوین برنامه مشترک، میزان طراحی مشترک امور فرماندهی وکنترل، میزان تمایل به همکاری و کیفیت رویه های عملیاتی، میزان همکاری و هماهنگی، تعداد  کانال های ارتباطی، میزان اعتماد متقابل، میزان تقویت فرهنگ مشترک، تعداد واحدها وعناصر رابط سازمانی، میزان اثربخش فعالیت واحدهای هماهنگی، میزان همکاری و هم افزایی توانمندی سازمانی، میزان مبادله اطلاعات ، میزان اجرای آموزش های مشترک)  و با ضریب 0.817 یک رابطه قوی، مثبت و مستقیمی دارد.