تعامل انسان و اطلاعات

کاربران نقش کلیدی در موفقیت سامانه ها و ارتقاء آنها برعهده داشته و اطمینان از رضایت آنان از اهمیت بسیار برخوردار است. این امر در مورد سامانه های پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران (ایرانداک) اهمیت بیشتری دارد؛ چرا که این کاربرانند که داده های مورد نیاز سامانه ها را فراهم آورده و از اطلاعات فراهم شده استفاده می کنند. لذا فراهم آوردن ابزارهایی که امکان تعامل بیشتر با کاربران و درک درست تری از اطلاعات فراهم آورده شده توسط سامانه ها را برای آنان ایجاد کرده و کمک کند تا سریع تر به پاسخ پرسش های خود دست یابند، ضروری است. یکی از روش های بهبود تعامل با کاربران، معنادار کردن اطلاعات مورد نیاز آنان است که از آن با عنوان معنابخشی یاد می شود. در این مقاله تلاش شده است تا با بکارگیری مفهوم معنابخشی و ادغام آن با مفاهیم موجود در طراحی سیستم های پشتیبانی کننده از جستجو، مدل مفهومی برای معنابخشی به خدمات ارائه شده در سامانه گنج ایرانداک طراحی شود. برای این منظور 9 سامانه خارجی و 6 سامانه داخلی، که وظیفه ای مشابه با گنج را دارند بررسی شده و مدل بهبود خدمات قابل ارائه در سامانه گنج از منظر معنابخشی در سه دسته خدمات قابل ارائه در کوتاه مدت، بلندمدت و خدمات نیازمند پژوهش بیشتر ارائه شد.

هدف: هدف پژوهش حاضر آن است که ضمن ارائه ی تعاریف و دیدگاه های موجود در حوزه ی مدیریت اطلاعات شخصی، پیشینه ی پژوهش های خارجی و وضعیت مطالعات داخلی را بررسی کرده، و با مطرح کردن پیشنهاداتی به پیشرفت این حوزه در ایران کمک نماید. روش شناسی: این پژوهش به صورت کتابخانه ای و با مرور نوشتارهای مختلف مربوط حوزه ی مدیریت اطلاعات شخصی انجام شده است. یافته ها: پژوهش های حوزه ی مدیریت اطلاعات شخصی را می توان به مطالعات اولیه، مدیریت اطلاعات کاغذی شخصی و مدیریت اطلاعات الکترونیکی شخصی تقسیم نمود. مطالعاتی که اطلاعات الکترونیکی شخصی را مورد بررسی قرار داده اند را می توان در پنج دسته جای داد: 1. مدیریت اطلاعات شخصی افراد خاص، 2. مقایسه مدیریت اطلاعات شخصی کاغذی با الکترونیکی، 3. رویکردهای سه گانه به مدیریت اطلاعات شخصی الکترونیکی، 4. ایمیل ها و بوک مارک ها و صفحات ذخیره شده ی وب و 5. طراحی سیستم ها و نرم افزارهای مدیریت اطلاعات شخصی. در ایران نیز مطالعات این حوزه مراحل ابتدایی خود را می پیماید و پژوهش های صورت گرفته صرفاً به پیمایش و توصیف وضعیت موجود در جامعه ی مورد بررسی پرداخته اند. نتیجه گیری: با نگاهی به مطالعات انجام یافته مشخص می شود که زمان و پیشرفت فناوری، از مهم ترین عوامل در تنوع پژوهش های مدیریت اطلاعات شخصی است. پژوهشگران ابتدا وضعیت مدیریت اطلاعات شخصی افرادی را که دارای اطلاعات شخصی بسیاری بوده اند و سپس افراد مختلف از اقشار گوناگون را مورد بررسی قرار داده اند. رفته رفته بررسی اطلاعات الکترونیکی بر اسناد کاغذی پیشی گرفته و علت آن را باید تحولات فناورانه در سال های اخیر دانست. اصالت/ ارزش: این مطالعه را می توان از نخستین آثاری دانست که در ایران به تشریح تعاریف، مبانی نظری و دسته بندی پیشینه ی پژوهش های انجام شده در حوزه ی مدیریت اطلاعات شخصی پرداخته است.