فرهنگ دیجیتال

در سال های اخیر، پیامدهای عصر اطلاعات بر جوامع دینی موردتوجه محافل علمی قرارگرفته است. هدف این تحقیق، بررسی چارچوب نظری این پیامدها به عنوان ابزاری برای درک عصر اطلاعات و تجلی تغییرات فرهنگی عصر دیجیتال بر احیای تمدن اسلامی است. تغییراتی که در ارتباط با تحولات نوین در جوامع کنونی رخ داده است، در چارچوب فلسفه اطلاعات مطرح شده توسط لوچیانو فلوریدی موردمطالعه قرارگرفته است. در این نوشتار کم رنگ شدن تمایز بین جهان واقعی و مجازی، طبیعت و اینترنت اشیاء و ارتباط آن ها بافرهنگ معنوی و همچنین فرهنگ اجتماعی در بستر فناوری موردبحث است. ( مسئله )؛ این مقاله از طریق مرور ادبیات تحقیق با روش توصیفی - تحلیلی به توسعه و ارائه مدل فرهنگی برای احیای تمدن اسلامی پرداخته است. ( روش )؛ پدیده های جدیدی مانند شخصی سازی و هوشمندسازی محیط پیرامون، به عنوان روندهای برجسته بر جنبه های فرهنگی نمایان می گردد. یافته ها نشان داد، روندهایی که جنبه های معنوی-اجتماعی فرهنگ را در جامعه دیجیتال تشکیل می دهند عبارت اند از فردی سازی و شفاف سازی که اثر ژرف بر احیای تمدن دینی دارد. به این معنا که فرهنگ معنوی در کنار فرهنگ اجتماعی از «خود نسبی» حمایت می کند و این امر موجب تکامل فرهنگی اجتماعی انسان از طریق کسب دستاوردهای فرهنگی سایر جوامع در بستر فناوری اطلاعات می گردد. ( یافته ها )

پژوهش حاضر با هدف شناسایی و اولویت بندی پیشران های فرهنگ دیجیتال در مدارس دوره دوم مقطع متوسطه شهر تهران انجام شده است. این پژوهش به لحاظ نوع داده، آمیخته متوالی با رویکرد اکتشافی بود که شامل مراحل مصاحبه در بخش کیفی و مراحل پیمایشی/همبستگی در بخش کمی بود. جامعه آماری در بخش کیفی شامل 15 خبره بود که با روش نمونه گیری غیرتصادفی هدفمند انتخاب شدند و در بخش کمی 202 معلم مدارس دوره دوم مقطع متوسطه شهر تهران با روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای مرحله ای انتخاب شدند. روش گردآوری داده ها در بخش کیفی مصاحبه و در بخش کمی پرسشنامه محقق ساخته بود. روایی و پایایی ابزارها در هر دو بخش بررسی و تأیید شد. تحلیل داده ها در بخش کیفی با استفاده از مصاحبه و در بخش کمی با آمار توصیفی و استنباطی (تحلیل عاملی تأییدی و تی تک نمونه ای) و نرم افزارهای Maxqda-V2018، Spss-V23 و Smart Pls-V3 انجام شد. یافته ها نشان داد که پیشران های فرهنگ دیجیتال در مدارس شامل دسترس پذیری فناوری، آموزش معلمان در استفاده از فناوری های نوین، فرهنگ دیجیتال در بین دانش آموزان، تعاملات اجتماعی در فضای مجازی و تحلیل محتوای آموزشی دیجیتال است. از بین این مؤلفه ها، فرهنگ دیجیتال در بین دانش آموزان در اولویت اول قرار گرفت. در نهایت، مدل پژوهش با توجه به ابعاد، مؤلفه ها و شاخص های شناسایی شده طراحی و به لحاظ اعتبار درونی و بیرونی موردسنجش قرار گرفت که نتایج بیانگر اعتبار مناسب مدل بود.

زمینه و هدف: سازمان هایی که در دنیای دیجیتالِ امروزی فعالیت می کنند، برای ادامه حیات و رقابت با سازمان های دیگر، باید به سمت تحول دیجیتال حرکت کنند. فرهنگ دیجیتال یکی از عوامل موفقیت در این مسیر است. انجام اقدامات فرهنگی در سازمان، مستلزم ارزیابی فرهنگ دیجیتال است؛ بنابراین باید از مدلی استفاده شود که علاوه بر وضعیت هر یک از ابعاد فرهنگ دیجیتال، میزان اهمیت (وزن) تک تک ابعاد را در استراتژی های سازمان تعیین کند تا ابتکارات فرهنگ دیجیتال در سازمان متناسب با ابعاد مهم تر طراحی شود. بر اساس آنچه بیان شد، هدف این پژوهش ارائه مدلی وزن دار است که فرهنگ دیجیتال سازمان ها را از منظر وضعیت و اهمیت ارزیابی کند. روش: استراتژی این پژوهش آمیخته است. در فاز کیفی با روش فراترکیب، ابعاد و شاخص های فرهنگ دیجیتال شناسایی و از طریق مصاحبه با خبرگان اصلاح و تکمیل شد. در فاز کمّی، فرهنگ دیجیتال یکی از شرکت های بزرگ بیمه ایرانی با استفاده از پرسش نامه و با روش بهترین بدترین بیزین که از روش های تصمیم گیری چندشاخصه است، ارزیابی و ماتریس اهمیت عملکرد برای فرهنگ دیجیتال آن سازمان ترسیم شد. یافته ها: در این پژوهش یک مدل وزن دار شامل نُه بُعد و ۳۷ شاخص برای ارزیابی فرهنگ دیجیتال ارائه شد. این ابعاد عبارت اند از: ذهنیت دیجیتال، چابکی، داده محوری، مشتری محوری، نوآوری، همکاری درونی، همکاری بیرونی، استعدادمحوری و گشودگی در برابر تغییر. همچنین، فرهنگ دیجیتال شرکت بیمه مورد مطالعه بر اساس این مدل، ارزیابی و وضعیت و اهمیت هر یک از ابعاد برای این سازمان تعیین شد. در نهایت با ترسیم ماتریس اهمیت عملکرد ابعاد اولویت دار برای سازمان، مشتری محوری و نوآوری و همکاری بیرونی تشخیص داده شد. نتیجه گیری: فرهنگ دیجیتال یکی از ملزومات سازمان ها در مسیر دیجیتالی شدن است. برای داشتن فرهنگی سازمانی در تراز عصر دیجیتال، مدیران باید ابتدا به ارزیابی فرهنگ دیجیتال سازمان خود بپردازند. مدل ارائه شده در این پژوهش، ابعاد فرهنگ دیجیتال سازمان را از دو منظر وضعیت و اهمیت ارزیابی می کند و به مدیران تصویری از فرهنگ دیجیتال سازمانشان ارائه می دهد. این تصویر به مدیران کمک می کند تا هنگام تصمیم گیری درباره پروژه های مربوط به فرهنگ دیجیتال، روی آن دسته از ابعاد فرهنگ دیجیتال تمرکز کنند که اولویت بیشتری دارند و با استراتژی های سازمانشان متناسب است. همچنین این مدل، حاصل تجمیع مرور پژوهش های پیشین و نظرهای خبرگانِ حوزه فرهنگ دیجیتال است که می تواند در پژوهش های مربوط به فرهنگ سازمانی استفاده شود.