مؤلفه های مسئولیت پذیری

این پژوهش در راستای شناسایی مفهوم مسئولیت پذیری و استخراج مؤلفه های آن از منابع اسلامی از جمله آیات، روایات و نظرات اندیشمندان اسلامی انجام گرفت. روش این تحقیق، تحلیل محتوای کیفی متون دینی با رویکرد تفسیری است که در آن ابتدا به جست و جوی واژه مدنظر و مترادف های آن در فرهنگ های لغت پرداخته شد. در مرحله بعد لغات یافته شده را در منابع اسلامی یافته و پس از جمع بندی یافته ها، از برآیند آیات و روایات، مؤلفه ها برداشت شد. سپس با ارائه مؤلفه های به دست آمده به کارشناسان متخصص در روان شناسی و علوم دینی، میزان ارتباط و ضرورت مؤلفه ها برای مستندات و همچنین صحت استنباط مؤلفه ها از مستندات -توسط پژوهشگر- ارزیابی شد. براساس نظر کارشناسان، مؤلفه های تأیید شده مسئولیت پذیری عبارتند از: مؤلفه های شناختی (هشیاری نسبت به مسئولیت)، عاطفی (پایداری در مسئولیت و دغدغه مندی) و رفتاری (مراقبت، پاسخ گو بودن، وفای به مسئولیت، اتقان در عمل، مجاهدت و عدم سستی، تکلیف محور بودن و عذر نیاوردن). 

این پژوهش به تحلیل رفتارهای سازمانی در چارچوب مسئولیت پذیری اجتماعی با رویکرد رفتاری می پردازد و سعی دارد تا با استفاده از روش تحلیل تم، مؤلفه ها و مضامین کلیدی را در ارتباط با مسئولیت پذیری اجتماعی شناسایی کند. برای این منظور، داده های کیفی از طریق مصاحبه های نیمه ساختاریافته با مدیران مالی، تحلیلگران و خبرگان حوزه مسئولیت پذیری اجتماعی جمع آوری شد. نتایج تحلیل داده ها به شناسایی ۱۱ مؤلفه اصلی منتهی شد که در قالب ۵ دسته مضمون سازمان دهنده طبقه بندی شدند. این مؤلفه ها شامل ابعاد مختلف مسئولیت پذیری اجتماعی نظیر شفافیت ارتباطات، تعامل با ذی نفعان، صداقت در انتقال پیام، و تأثیرگذاری بر جوامع محلی و زیست محیطی بودند. در این تحقیق، همچنین به شناسایی ۹ زیرمؤلفه پرداخته شد که جنبه های جزئی تر از این مؤلفه ها را به طور دقیق تری تبیین می کنند.فرآیند تحلیل تم به محقق این امکان را داد تا از طریق کدگذاری و دسته بندی داده ها، روابط پیچیده و پنهان میان رفتارهای سازمانی و مسئولیت پذیری اجتماعی را آشکار سازد. در نهایت، پژوهش حاضر نشان داد که مؤلفه های شفافیت، تعامل مؤثر و صداقت از عوامل کلیدی برای تحقق مسئولیت پذیری اجتماعی با رویکرد رفتاری در سازمان ها هستند. همچنین، یافته ها نشان می دهند که سازمان ها باید ارتباطات خود را با ذی نفعان به طور مستمر و صادقانه برقرار کنند تا بتوانند تأثیرات مثبت و پایداری در جامعه و محیط زیست ایجاد کنند.این تحقیق می تواند به مدیران و سیاست گذاران در زمینه مسئولیت اجتماعی کمک کند تا رویکردهای مؤثری را در جهت بهبود عملکرد سازمانی و اجتماعی اتخاذ کنند و به تحقق اهداف توسعه پایدار نزدیک تر شوند.