بسم الله الرحمن الرحیم

این پژوهش در نظر دارد تا با استفاده از روش پژوهش ترکیبی، به الگوی «بسم الله الرحمن الرحیم» به عنوان یکی از عبارات قرآنی بپردازد و به این پرسش پاسخ دهد که اساساً می توان الگویی برای استناد به این عبارت در صورت جلسات 24 دوره مجلس شورای ملی متصور شد؟ در مرحله اول که از روش کمی استفاده شد، با روش آماری خی دو، تک نمونه ای در محیط نرم افزار  SPSS25 به تحلیل داده های کمی پرداختیم. نتایج کمی بیانگر آن هستند که: از مجلس اول تا ششم تعداد سی وچهار مورد (9/6 درصد)، مجالس هفتم تا دوازدهم، هجده مورد (6/3 درصد)، مجالس سیزدهم تا هجدهم، سیصد و بیست مورد (8/64درصد) و مجالس نوزدهم تا بیست و چهارم به تعداد ۱۲۲ مورد (7/24 درصد)، عبارت قرآنی «بسم الله الرحمن الرحیم» به کار رفته است. در مرحله دوم به تبیین این داده ها با روش کیفی پرداختیم و به نتایج زیر دست یافتیم. بیشترین استناد به عبارت «بسم الله الرحمن الرحیم» در مجالس سیزدهم تا هجدهم بود که دوره فضای باز سیاسی از تبعید رضاشاه تا سال 1335 و کمترین آن بین سال های 1305 تا 1320 یعنی دوران حکومت استبدادی رضاشاه را شامل می گردید. به عبارت دیگر الگوی استناد به این عبارت در صورت جلسات مجلس شورای ملی به این صورت بود که در دوره های فضای باز سیاسی، تعداد استناد و افراد استناد کننده، بیشتر از دوره استبداد بود.

إنّ وقوع "البسمله" فی أول کتاب الله المجید، ثمّ تکرارها بعدد السور القرآنیه، أوّلُ ظاهره تجلب الأنظار، وتنبّه الإنسان إلى أهمیّتها، وتدفع إلى البحث عن أسباب عظمتها وقیمتها. فهی أول آیه وردت فی القرآن فی بدء سوره الحمد وبدء کلّ سوره إلا سوره البراءه، وجاءت خلال سوره النمل. على الرّغم من صغر حجمها المادی وقلّه کلماتها وحروفها فی الظاهر، تحمل فی معانیها أوسع المعانی وأعظم المفاهیم المعرفیه. وقد تکررت مأه وأربع عشره مره، وهذا ما یدل علی قیمتها ومکانتها بین الآیات القرآنیّه. فقد تناولت هذه الدراسه أحکام آیه البسمله بأسلوب تحلیلی وصفی وقامت بالبحث عن أهمیتها من خلال عرض زوایاها المختلفه من اللغه والإعراب والبلاغه عرضاً بسیطا. ورکّزت علی مباحث کلامیه حول البسمله وما حوت من الکلمات: کلمه الإسم بصوره خاصه والأسماء الثلاثه التی فیها وهی الله والرحمن والرحیم. ثم دخلت إلی الساحه العرفانیه بمساعده أحادیث أهل البیت علیهم السلام، وغرفت من معینها العذب بمقدار ما یسع المقال. فتوصّلت إلی نتایج توحی إلی أن آیه البسمله تعتبر نواه القرآن التی منها نبتت شجره القرآن وآتت ثمارها. إنها جمعت فی طیاتها أعظم الأسماء الإلهیه وهو الله، ومن اسم الله ظهرت یداه الرحمانیه والرحیمیه المبسوطتان والعطایا الربانیه التی تشمل جمیع الخلق والأمر وجمیع النعم الإلهیه فی الکون؛ المادیه منها والمعنویه. کما هو عصاره الهدایه الإلهیه والرساله النبویه والولایه العلویه.