پژوهش در آموزش و پرورش

پژوهش رویکردی سازنده و مؤثر در تحقق اهداف است. از سوی دیگر، آموزش و پرورش رکن اساسی توسعه است. توسعه همه جانبه جامعه، در گرو توسعه آموزش و پرورش، بوده و توسعه آموزش و پرورش مستلزم درونی کردن فرهنگ پژوهش از جمله آموزش تحقیق و کاربست یافته های پژوهشی است. ضرورت دارد که مدیران و برنامه ریزان نظام آموزش و پرورش، امکانات و ساز و کارهای مناسب و مؤثر در این زمینه را شناسایی و اولویت گذاری نماید. معلمان و مربیان نیز که ستون اصلی و اجرایی تعلیم و تربیت هستند، باید فرآیند آموزشی– پرورشی خود را با استفاده از فنون تحقیقی و ترویجی پژوهش و خلاقیت گرایی اجرا نمایند، از جمله با روش معلم پژوهنده (پژوهش در عمل) می توانند در مورد مسائلی که در کلاس درس یا مدرسه با آن مواجه بوده به پژوهش پردازند و تا سرحد رفع مشکل یا نیل به اهداف انتظاری پیش روند .

پژوهش حاضر با هدف شناسایی موانع گرایش معلمان ابتدایی به پژوهش و ارائه راهکارهای بهبود آن صورت گرفته است. این پژوهش از نظر هدف، کاربردی و از نظر شیوه جمع آوری اطلاعات، توصیفی است و به صورت پیمایشی اجرا شده است. نتایج پژوهش نشان داد که موانع گرایش معلمان به پژوهش در سه دسته موانع فردی، سازمانی و فراسازمانی قابل دسته بندی است و میزان اثرگذاری عوامل (موانع) متفاوت است و به یک اندازه نمی باشد. موانع فردی در جایگاه اول اثرگذاری و موانع سازمانی و فراسازمانی به ترتیب در رتبه دوم و سوم از نظر میزان اثرگذاری قرار گرفته اند. در دسته موانع فردی به ترتیب، پایین بودن مهارتهای پژوهشی معلمان؛ پایین بودن مهارتهای اجتماعی و ارتباطات بین فردی معلمان؛ پایین بودن عوامل انگیزش فردی معلمان در پژوهش؛ نداشتن زمان کافی و بالا بودن هزینه های پژوهشی در مقابل عایدی آن بیشترین نقش را دارند. در دسته موانع سازمانی، به ترتیب، پایین بودن انگیزش های سازمانی و نگرش منفی به پژوهش، ضعف حمایت و همکاری مسئولین در زمینه پژوهش معلمان، وجود رابطه گرایی به جای ضابطه گرایی در واحدهای مربوط به پژوهش، نبود نظارت مطلوب بر فعالیت پژوهشی معلمان و فرایند ارزشیابی آن، بیشترین نقش را داشتند و در دسته موانع فراسازمانی به ترتیب، عدم دسترسی آسان به داده های پژوهشی و ضعف زیرساختها، ضعف اعتقاد به یافته های پژوهشی و ناهماهنگی های عناصر فراسازمانی، وجود محدودیت ها و نبود سیاستگذاری درست در امور پژوهش، بیشترین نقش را دارند.