مدل سیستمی تحلیل بحران

قدرت گیری مجدد طالبان در افغانستان، یکی از تحولات مهم سیاسی و امنیتی منطقه است که پیامدهای گسترده ای برای ثبات داخلی و ژئوپلیتیک منطقه دارد. درک دقیق عوامل مؤثر بر این پدیده می تواند به تحلیل ریشه های بحران و ارائه راهکارهای مناسب برای جلوگیری از تکرار آن کمک کند .این پژوهش با هدف بررسی عوامل داخلی و خارجی مؤثر بر بازگشت طالبان به قدرت، بر اساس رویکرد عدالت فضایی و مدل سیستمی تحلیل بحران، به تبیین این مسئله پرداخته و چگونگی تعامل این عوامل را در فرآیند قدرت گیری طالبان تحلیل می کند. این مطالعه از روش توصیفی-تحلیلی بهره می برد و با استفاده از تکنیک ویکور، میزان عدالت فضایی در ولایت های افغانستان را ارزیابی کرده است. همچنین، داده های کیفی و مشاهدات میدانی برای تحلیل نقش مذهب، قومیت، زبان، نفوذ خارجی، نفوذ جنگ سالاران و واکنش های داخلی و بین المللی به طالبان در یک چارچوب سیستمی مورد استفاده قرار گرفته است. نتایج پژوهش نشان می دهد، بی عدالتی فضایی، شکاف های قومی، سیاست های زبانی، حمایت های خارجی، ضعف دولت مرکزی و نفوذ جنگ سالاران از مهم ترین عوامل زمینه ساز بازگشت طالبان به قدرت بوده اند. تحلیل سیستمی نشان داد که این عوامل در یک چرخه علّی و بازخوردی به یکدیگر متصل بوده و خروج نیروهای خارجی، خلأ قدرت را ایجاد کرده که طالبان با استفاده از آن، بر کشور مسلط شده اند. مدل سیستمی ارائه شده در این پژوهش نشان می دهد که قدرت گیری مجدد طالبان یک فرآیند چندعاملی و پیچیده است که در صورت عدم اصلاح ساختارهای حکمرانی و سیاست گذاری، امکان تکرار بحران های مشابه در آینده وجود دارد.