هم نشینی

زمینه و هدف: با مطالعه و دقت در داستان های قرآنی درمی یابیم که پیامبران الهی برای تحقق اهداف عالی خود از شیوه های مناسبی در گفت وگو با مخاطبان خود استفاده کرده اند که می تواند الگوی عملی خوبی برای انسان باشد. برخورد با نافرمانیِ نوجوانان یک موقعیت چالش برانگیز برای والدین است و از مشکلات جامعه امروزی، دستیابی به روش درست در برخورد با افراد سرکش و لجوج، برای هدایت آن ها است. هدف پژوهش حاضر بررسی نقش سخن نرم و لیّن در اصلاح رفتاری انسان های لجباز و سرکش (باتوجه به آیه 44 سوره طه) است.روش: پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی با رویکرد کیفی است. به لحاظ گرد آوری داده ها توصیفی – تحلیلی وجامعه آماری این پژوهش کل قرآن کریم است. در این پژوهش در تبیین و تحلیل «قول لیّن»از روش معنا شناسی استفاده شده است.برای تحلیل از روابط سیاق، جانشینی و همنشینی که اصول ساخت درون زبانی را مشخص می کنند در استخراج معنای متن برای رسیدن به لایه های معنایی آیات مرتبط با«قول لیّن» استفاده کرده ایم. به منظور اعتباریابی و روایی و پایایی بهتر یافته ها از روش مراجعه به خبرگان حوزه و دانشگاه استفاده شده است.یافته ها: یافته های پژوهش حاضر نشان می دهد که در قرآن به منظور برقراری ارتباط مؤثر با مخاطب، به نرمی و ملایمت در گفتار، به عنوان یک اصل، تأکید شده است که نتایج آن اصلاح و تأثیرگذاری بیشتر با نرمی و مهر و محبت و اعتمادسازی به همراه استدلال، صراحت و قاطعیت است.نتیجه گیری: با بررسی معناشناسانه قول لیّن و توجه به سیاق آیات مرتبط با آیه 44 سوره طه و واژگان هم نشین (دو واژه تذکر و خشیّت) به این نکته خواهیم رسید که می بایست به گونه ای با افراد سرکش برخورد کرد که تذکر یعنی قبول یادآوری و خشیّت از خداوند متعال موجب هدایت آن ها شود؛ لذا باید از سخن درشت یا سخنی که جوان را نه تنها از انحراف برنمی گرداند بلکه به سمت فساد می کشاند، اجتناب کرد.

بنابر ضرورت فهم معنا در تحلیل عبارات و به منظور فهم صحیح سخنان گوینده، توجه به بافت یکی از ضروری ترین مباحث در معناشناسی است؛ ازاین رو زبان شناسان در مطالعاتِ معنی شناسی از دو منظر به بافت توجه می کنند. دسته اول معتقدند معنی جمله، جدا از هر بافتی قابل تعیین است و دسته دوم مانند فرث به نظریه بافتِ موقعیتی اعتقاد دارند. وی معتقد است تمامی عناصر تشکیل دهنده کلام از جمله شخصیت گوینده و شنونده و محیط اجتماعی و غیره باید بررسی شود تا بدین طریق بتوان به فهم و درک درست از عبارت رسید. بدین منظور مقاله حاضر سعی دارد تا با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی و به کمک نظریه فرث نقش بافت در کاربرد حروف جر و میزان اهمیت آن را در معنا آفرینی، میان برخی آیات متشابه مورد کنکاش قرار دهد. بعد از تحلیل های صورت گرفته این نتیجه حاصل شد آیات متشابهی که تنها تفاوت آنها در حرف جر است، معنایی متفاوت ایفاء کرده اند که متأثر از سیاق و بافت آیات است؛ به گونه ای که به طور مثال حرف علی و إلی با دو سیاق جدا ومعنای متفاوت اما در دو آیه مشابه قرار گرفته اند و نیز حرف باء و لام به همین شکل است.

در عرف مسلمانان، «حورالعین» به عنوان همسران بهشتی بسیار زیبا و جوان مطرح است و در زمره نعمت هایی شمرده می شود که برخی آن را به عنوان جنس مؤنث و مخصوص مردان بهشتی دانسته اند و گروهی اعتقاد دارند، هم دارای جنس مؤنث بوده و هم مذکر، که هم مردان مؤمن و هم زنان مؤمن از آن متنعم می شوند و اختصاص آن به یک گروه از بهشتیان و محروم دانستن گروه دیگری از آن، دور از انتظار است. پژوهش حاضر با روش توصیفی- تحلیلی، از دریچه آیات و روایات به بررسی جنسیت حورالعین پرداخته و با نقد و بررسی چهار نظر موجود راجع به جنسیت حورالعین به این نتیجه رسیده که با توجه به واژه شناسی و کاربردهای قرآنی و روایی، سیاق و شواهد موجود، جنسیت در مورد حورالعین مطرح نیست و تزویج با حورالعین به معنای هم نشینی و قرین بودن با آن هاست و حورالعین پاداش همه مؤمنان اعم از زن و مرد است. همچنین در قرآن علاوه بر حورالعین، زنان بهشتی نیز هستند که ویژگی های منحصربه فردِ خود را دارند و مهم ترین نکته ای که در این راستا وجود دارد عدم دقت مفسران و مترجمان در تفاوت قائل نشدن بین حورالعین و زنان بهشتی است، چه این که اوصاف مطرح شده برای این زنان را برای حورالعین در نظر گرفته اند.