عقد تدریجی

توافقات حقوقی در موضوعات وابسته به زمان در قالب عقد مستمر صورت می گیرد که دارای کارکردی زمان محور است. بر اساس همین وصف تمایزات ماهوی و حکمی قابل توجهی در این عقود بوجود آمده است که گونه مستقلی از انواع عقود را مبتنی بر تحلیل ها وتوجیهات حقوقی نمایان می سازد. قانون مدنی ایران تعریف مشخصی از این عقود ذکر ننموده است اما وجود مصادیق متعددی از عقود مستمر به عنوان عقود معین و نیاز به تحلیل ضوابط خاص آن ها، بررسی جامع این دسته از عقود را ضروری می سازد. این مقاله در پی آن است با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی و با اتکاء به رهیافت های مطالعات تطبیقی در حقوق اسلام و حقوق غرب ابتدا ماهیت دقیق عقد مستمر و نقش زمان را در مورد آن ها تحلیل نماید و در ادامه مهمترین تمایزات حقوقی آن ها را شرح دهد. نتیجه این ارزیابی نشان می دهد لزوم سپری شدن زمان برای تحقق موضوع عقد مستمر، عامل تمایز و استقلال ماهوی این عقود است. تأکید بر این وصف ضرورت ضابطه مند کردن احکام عقد مستمر و تفاوت های آن با عقد فوری را توجیه پذیر می نماید. این معیار در تعیین دقیق هر نوع مصداق عقود مستمر با نام و بی نام کارآمدی لازم را خواهد داشت.