قاعده ترجیحی

قواعد ترجیحی، ضوابطی هستند که مفسر در تفسیر آیات قرآن به وسیله آنها قول راجح را از میان اقوال مختلف شناسایی می کند. یکی از قواعد ترجیحی مورد استناد مفسران قاعده اصل عدم نسخ است؛ بر اساس این قاعده مفسر قولی را ترجیح می دهد که مطابق با عدم نسخ باشد مگر در مواردی که دلیل قطعی بر نسخ وجود داشته باشد. هدف این پژوهش بررسی رویکرد مفسران شیعه و سنی، نسبت به این قاعده در آیات وصیت (بقره/180) و فدا (محمد/4) است. این مقاله با روش توصیفی- تحلیلی و با رویکرد تطبیقی نوشته شده است. رویکرد مفسران به قاعده ترجیحی مورد بحث در این دو آیه بررسی شده و یافته های پژوهش بیانگر آن است که در دو آیه مورد نظر اکثر مفسران به این قاعده توجه داشته اند امّا در مواردی برخی از ایشان در تشخیص محلّ استفاده از این قاعده و نحوه به کارگیری آن دچار خطا شده اند. موافقین منسوخ بودن آیه وصیت و فدا در مورد دلیل نسخ با یکدیگر اختلاف دارند و با بررسی های انجام شده هیچ کدام از این دلایل به عنوان دلیل معتبر بر وجود نسخ آیات مورد نظر شناخته نمی شوند.