عذاب آسمانی

آیات 76-77 اسراء، به مکیان مشرک هشدار داده است که اخراج رسول اسلام از سرزمین خویش به نابودی زودهنگام اخراج کنندگان خواهد انجامید و این سنتی خدایی است که درباره رسولان پیشین نیز جاری بوده است. از دیگر سو، مشرکان مکه به عذاب هایی از سنخ عذاب های مشرکان پیشین، گرفتار نگشتند، گرچه در نهایت سبب ترک مکه از جانب پیامبر شدند. آیات 76-77 سوره اسراء به مکیان مشرک هشدار داده است که اخراج پیامبر اسلام از سرزمین خویش به نابودی زودهنگام اخراج کنندگان خواهد انجامید و این سنتی خدایی است که درباره رسولان پیشین نیز جاری بوده است. از دیگر سو، مشرکان مکه به عذاب هایی از سنخ عذاب های مشرکان پیشین گرفتار نگشتند، گرچه در نهایت باعث ترک مکه از جانب پیامبر شدند.مفسران برای حل این چالش، قتل مشرکان در جنگ بدر را مصداق عذاب اخراج کنندگان پیامبر قلمداد کرده اند. تحقیق حاضر این رویکرد رایج را نقد می کند، با این استدلال که هلاکت زودهنگام اخراج کنندگان پیامبر اسلام به هلاکت پیشینیان تشبیه شده است و در گفتمان رایج سوره های مکی، نابودی پیشینیان با عذاب آسمانی است. راهکار پیشنهادی این مطالعه روا دانستن تخلف از وعید بر خداوند، براساس اخلاق عرب، است، چنان که نقل است که عرب رجوع از وعده نیک را نکوهیده می داند، اما رجوع از وعده عقاب را بزرگواری می شمارد. مفسران در مواضع فراوان دیگر نیز تحقق تهدیدهای دوران مکی را در قتلگاه بدر انگاشته اند؛ اما، با اخلاقی دانستن تخلف از وعید، حاجت به این مدعای تکلف آمیز منتفی می شود.