یخ بندان کوچک

آیات آغازین سوره تکویر از آیات اَشراط الساعه است. مفسران در مواجهه با این نوع آیات به زمینه های تاریخی و بافتی کمتر توجه کرده اند، حال آنکه ترسی که خداوند می خواهد از نشانه های وقوع قیامت در مخاطبان اولیه ایجاد نماید زمانی توسط ایشان جدی گرفته می شود که پس زمینه ای عینی داشته باشد؛ وگرنه ارتباط بیناذهنی، که لازمه انذار است، شکل نخواهد گرفت. این مقاله، با نظر به آیات آغازین سوره تکویر و با بررسی تطبیقی گزارش های تاریخی پیشااسلامی، قصد دارد تا ارتباط انذار عینی این آیات را با رویداد یخ بندان کوچک در باستان متأخر مطرح کند. نتیجه اینکه وجه عینی انذار آیه اول و دوم سوره تکویر برای مخاطبان اولیه قرآن معطوف به تداعی گری تیرگی خورشید و ستارگانی است که در سال های 535-536 م، 539-540 م و 547 م، به سبب فوران های آتش فشانی، رخ داده است و آیه سوم این سوره به فوران های آتش فشانی آن دوره، که زمینه یخ بندان و پدیده های جوی آن عصر را پدید آورده است، اشاره دارد. این پدیده در گزارش های پروکوپیوس، کاسیودوروس و میخائیل سریانی اشاره شده و با بررسی تطبیقی آنها با آیات آغازین سوره تکویر می توان دریافت که عرب با این موضوع معاهدت ذهنی داشته است.