واکاوی تاریخی- تطبیقی معراج پیامبر (ص)(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه‌های تخصصی:
مقایسه انگاره های ساخت یافته امروزی نظیر معراج پیامبر (ص) با ریشه های آن تصویر روشن تری از آن را نمایان می سازد. به رغم اتفاق نظر مسلمانان بر اصل معراج، مرور منابع اسلامی وجود آرای متفاوت در مؤلفه های متعدد معراج را نشان می دهد که از گوناگونی نگرش ها به آن در گذر زمان حکایت دارد. این تحقیق درصدد است دریابد که دیدگاه ها به معراج پیامبر (ص) در آغاز و پس از سه قرن چگونه بوده و چه عواملی در پیدایش و تطور دیدگاه ها مؤثر بوده است. بدین منظور، با رویکرد تاریخ انگاره و با پیش فرض صحت و اصالت اقوال، پس از مقایسه دیدگاه ها در نیم قرن نخست و نیمه دوم قرن سوم هجری (طرفین تطبیق) ازحیث چیستی، چرایی و چگونگی (لحاظ های تطبیق) به وجوه اشتراک و افتراق دیدگاه های مطرح و تحلیل عوامل مؤثر در شکل گیری و تطور آن ها پرداخته است. نتیجه آنکه اقوال صاحب نظران پس از پذیرش و چگونگی امکان عروج، به چرایی و بهره مندی از کارکردهای آن متمرکز شده است. دیدگاه ها از کذب و سحر انگاشتن عروج تا تلقی آن به مثابه معجزه، وحی مشافهه ای، مقوم اسلام و مرجعی موثق برای رفع شبهات متحول شده است. عوامل اثرگذار بر دیدگاه ها باورهای کهن اعراب، پذیرش نبوت پیامبر (ص)، شرایط سیاسی و اجتماعی حاکم و انگیزه های مذهبی بوده است.