اقتصاد صدر اسلام

بررسی اشتغال زنان از مسایل عصر جدید است. کوچک شدن خانواده، افزایش سطح دانش، بهبود وضع بهداشت و گسترش بحث های آزادی، زمینه ساز این امر بوده است. مقاله ضمن مروری بر دیدگاه های گوناگون، از دید دینی به آن پرداخته، و با بررسی وضعیت کار اقتصادی در میان بانوان صدر اسلام به صورت خاص به مدیریت اقتصادی حضرت خدیجه و فاطمه زهرا پرداخته و احکام فقهی مرتبط با کار زنان را متذکر شده و با توجه به اهمیت علم آموزی، رشد معنوی و اجتماعی زنان و نیاز به کار اقتصادی، وظیفه های دولت اسلامی را آورده است و با توجه به لزوم توجه جدی به حفظ بنیان خانواده، اصل های حاکم بر کار اقتصادی زنان را از دید دینی مطرح می کند.

هدف این مقاله بررسی ساختار و نحوه مالیات ستانی و اداره نهاد بیت المال در اقتصاد صدر اسلام در زمان حکومت رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم با بکارگیری روش تحلیلی و استفاده از منابع دست اول تاریخ اسلام و کتب روایی معتبر و مقایسه آن با نظام مالیات ستانی جمهوری اسلامی ایران است. نهاد بیت المال در زمان رسول اکرم صلی الله علیه و آله وسلم دارای مکانی معین در محدوده خانه ایشان بود. مهم ترین منابع درآمدی بیت المال در زمان ایشان عبارت بود از: درآمد ناشی از زکات، جزیه و خراج. بر اساس یافته های مقاله، نظام مالیات ستانی رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم در صدر اسلام، اولاً داوطلبانه و تبرعی بوده، پایه های مالیاتی در زمان رسول اکرم صلی الله علیه و آله وسلم تنوع کافی داشته و موارد هزینه رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم نیز کاملاً معین و شفاف بوده است. عدالت مالیاتی و انعطاف مالیات ستانی، از دیگر خصوصیات این نظام بوده که در مقایسه با نظام مالیاتی جمهوری اسلامی ایران در هر چهار مورد پیش گفته، نقایصی وجود دارد.

منظور از سیره پیشوایان معصوم(ع)؛ سبک زندگی و رفتارهای ضابطه مند نسبتاً ثابت یا سیاست گذاری هایی است که از عملکرد آن ها در عرصه زندگی فردی، اجتماعی و حاکمیتی شان قابل استخراج می باشد. خوشبختانه با تلاش اندیشمندان عرصه تاریخ و سیره نگاران، سرمایه عظیم سبک زندگی و سیره اقتصادی پیشوایان معصوم(ع) در دسترس ما قرار دارد که ارائه مناسب و تحلیل تخصصی آن ها می تواند به حل مشکلات، رشد اقتصادی و بهبود زندگی منتهی شود.این تحقیق که با روش تحلیلی توصیفی نگارش یافته، تلاشی در کشف و تبیین شیوه های مستمر کسب درآمد معصومان(ع) است. یافته های تحقیق نشان می دهد که عمده فعالیت های پیشوایان معصوم(ع) را کشاورزی، دامداری، تجارت و فروش خدمت تشکیل می داده است. پیشوایان معصوم(ع) اقدام به فعالیت اقتصادی منتج به تولید طیب و مولد می کردند. ارث، موقوفات، هدایا و تحف از دیگر منابع درآمدی پیشوایان معصوم(ع) محسوب می شوند.