تحولات علم انشاء در ایران عصر صفوی (907-984 ه .ق) (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
علم الانشاء به آموزه ها و فنونی گفته می شد که موضوع آن شیوه های نگارش منشآت (نامه ها) و مکاتبات بوده است. کوشش در راستای تعریف، کاربرد و کارکرد علم انشاء همواره مورد توجه دانشمندان بوده است. هدف از این پژوهش بررسی تحولات علم انشاء در عصر صفوی است. پژوهش پیش رو از نوع کیفی و با روش تاریخی تحلیلی و با بهره جستن از نسخه های خطی و منابع دست اول به انجام رسیده است. در بخش نخست پژوهش به تعریف علم انشاء، ویژگی های عمومی کار منشیان، آموزه ها و افزارهای مادی آنان، کاربردها و کارکردهای ترسل و نیز باید و نبایدهای کار دیوانی پرداخته شده است. در بخش دوم بطور خاص تحولات علم انشاء در عصر صفویان بررسی خواهد شد. پژوهش پیش رو نشان داد که نگرش به علم انشاء و بویژه منشات تعلیمی در این عصر هم از دیدگاه دیوانی و هم از نگر ایدئولوژیک به نسبت ادوار پیشین تحول یافت. از دیدگاه نخست رسوم و طرزهای دیوانی جدیدی همسو با جغرافیای هر منطقه سامان یافت، به گونه ای که به گواه برخی منابع، دفاتر دیوانی با ویژگی های منطبق بر عرف همان جغرافیا تحریر می شد. همچنین برخی اصطلاحات دیوانی خاص در مناطق مختلف پدید آمد که منحصر به همانجا بوده و در دفاتر دیوانی مناطق دیگر بکار نمی رفت. از دیدگاه دوم به پدید آمدن گونه ای از منشآت انجامید که می توان از آن با عنوان منشآت تعلیمی شیعی یاد کرد.Developments in the Science of Epistolary Writing in Iran during the Safavid Era (907-984 AH)
The science of epistolary writing (علم الانشاء) refers to the teachings and techniques related to the styles of composing official documents (letters) and correspondence. Efforts to define, understand its applications, and analyze its functions have always been of interest to scholars. The aim of this research is to examine the developments of the science of epistolary writing during the Safavid period. This study is qualitative, employing a historical-analytical method, and utilizing handwritten manuscripts and primary sources. The first part of the research covers the definition of the science of epistolary writing, the general characteristics of scribes, their teachings and material tools, as well as the uses and functions of official dispatches, and the pros and cons of courtly practices. The second part specifically explores the transformations of the science of epistolary writing during the Safavid era. The findings indicate that perceptions of the science of epistolary writing, especially educational dispatches, evolved during this period, both from a courtly and an ideological perspective, compared to previous eras. From the first perspective, new courtly customs and styles emerged that aligned with the geography of each region, to the extent that, according to some sources, official registers were written according to regional conventions. Furthermore, specific courtly terminologies appeared in different regions, which were unique to each area and not used in official documents of other regions. From the second perspective, a new type of official dispatches emerged that can be referred to as Shiite educational dispatches.
تبلیغات
