نهادهای آموزشی و علمی قزوین از آغاز دوره اسلامی تا ایلخانان مغول (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
در میان شهرها و ولایات ایران اسلامی، قزوین به عنوان یکی از پیشینه دارترین مراکز فرهنگی و تمدنی ایران محسوب می شد که در دوره اسلامی قدرت های حکومتگر بر آن جا از حیث سیاسی و مذهبی تنوعات متناوبی داشته و از لحاظ جایگاه میان راهی و موقعیت جغرافیایی نیز دارای اهمیت ویژه ای بوده است؛ چنان که از سده نخست هجری، حضور گسترده مرزداران، عالمان و زاهدان در کنار رونق مکاتب حدیث، فقه و فلسفه به شکل گیری نخستین نهادهای آموزشی در این شهر انجامیده اسست. در واقع دیرینگی، دوام، استمرار و پویایی این نهادها حاصل وضع خاص جغرافیایی، سیاسی و بالمآل فرهنگی آن است. نویسندگان در این پژوهش، با آگاهی از محدودیت در داده های تاریخی، درصددند مؤسسات و نهادهای علمی و فرهنگی قزوین را از آغاز دوره اسلامی تا ایلخانان مغول بررسی کنند و بدین پرسش پاسخ دهند که این نهادها از لحاظ نوع، ماهیت و کارکرد، چه تحوالاتی را پشت سر گذاشته اند. یافته های این پژوهش توصیفی- تحلیلی نشان می دهد قزوین در این دوره طولانی به واسطه وجود موسساتی آموزشی، چون مساجد، مدارس، خانقاه ها، کتابخانه ها و رواج و روایی آموزش علوم عمدتاً دینی از جمله قرآن، حدیث، فقه و مقدمات آن ها، از پایگاه های مهم دانش های ادبی و اسلامی محسوب می شده و از این رو مقصد بسیاری از عالمان و جویندگان علوم بوده است. همچنین نقش برجسته خاندان های منتفذی چون دبیران و رافعان درخور توجه است که در گسترش و رونق دانش و توسعه نهادهای علمی و آموزشی سهم بسزا داشتند.Educational and Scientific Institutions from the Beginning of the Islamic period to the End of the Mongol Ilkhanate
Among the cities and provinces of Islamic Iran, Qazvin was considered one of the most historical cultural and civilizational centers of Iran. During the Islamic period, the ruling powers there had alternating political and religious variations, and it was also of special importance in terms of its crossroads and geographical location so that since the first century AH, the widespread presence of border guards, scholars, and ascetics, along with the flourishing of schools of hadith, jurisprudence, and philosophy, has led to the formation of the first educational institutions in this city. In this study, the authors, aware of the limitations of historical data, seek to examine the scientific and cultural institutions and organizations of Qazvin from the beginning of the Islamic period to the end of the Mongol Ilkhanate and answer the question of what changes these institutions have undergone in terms of type, nature, and function. The findings of this descriptive-analytical study show that Qazvin was considered an important base of literary and Islamic knowledge during this long period due to the existence of educational institutions such as mosques, schools, monasteries, libraries, and the prevalence and validity of teaching mainly religious sciences, including the Quran, Hadith, jurisprudence, and their introductions, and therefore was the destination of many scholars and seekers of knowledge. Additionally, noteworthy is the prominent role of influential families such as the Dabirans and the Rafe'ans, who contributed greatly to the development and prosperity of knowledge and the cultivation of knowledge.
تبلیغات
