معلمان زن در مدار بی ثبات کاری؛ مطالعه ای کیفی در مدارس غیردولتی تهران (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
در سال های اخیر، خصوصی سازی آموزش عمومی و گسترش مدارس غیردولتی در ایران، ساختار اشتغال را دگرگون ساخته و اشکال متنوعی از بی ثبات کاری را به ویژه در میان معلمان زن پدید آورده است. پژوهش حاضر با هدف واکاوی ویژگی ها، ابعاد و پیامدهای بی ثبات کاری از منظر معلمان زن در مدارس غیردولتی و خاص شهر تهران انجام شد. این مطالعه با رویکرد کیفی و استفاده از روش تحلیل مضمون صورت گرفت. داده ها از طریق ۱۹ مصاحبه عمیق نیمه ساخت یافته گردآوری و با چارچوب شش مرحله ای براون و کلارک تحلیل شدند. یافته ها در قالب مضمون فراگیر «تجربه درهم تنیده و چندلایه بی ثبات کاری» و سه مضمون اصلی سامان یافت: ۱) بی ثبات کاری به مثابه ابزار سلطه و بازتولید نابرابری؛ ۲) بی ثبات کاری و تعویق زندگی؛ و ۳) تجربه زنان معلم از بی ثبات کاری و طرد. نتایج نشان داد که معلمان زن در معرض قراردادهای موقت و شکننده، بیمه های ناقص، ناامنی شغلی و روابط قدرت ناعادلانه قرار دارند. این شرایط پیامدهایی چون فرسودگی، اضطراب، کاهش منزلت اجتماعی و ناتوانی در برنامه ریزی بلندمدت زندگی به همراه داشته است. علاوه بر این، تجربه بی ثبات کاری با ایدئولوژی جنسیتی مسلط گره خورده است؛ ایدئولوژی ای که از طریق گزینش های سخت گیرانه، محدودیت های پوششی، بازتولید نقش های سنتی زنانه و کنترل بر عاملیت زنان نمود یافته و موقعیت آن ها را بیش از پیش شکننده کرده است. یافته ها نشان می دهد بی ثباتی شغلی زنان معلم، صرفاً یک وضعیت اقتصادی گذرا نیست، بلکه پدیده ای ساختاری و چندلایه است که از تلاقی سیاست های کلان اقتصادی، ضعف در تنظیم گری دولت و نظم جنسیتی مسلط ناشی می شود و در نهایت کیفیت آموزش عمومی و سرمایه فرهنگی جامعه را نیز تهدید می کند.Women teachers in the orbit of precarity: A qualitative study in Tehran’s non-governmental schools
In recent years, the privatization of public education and the expansion of private (non-governmental) schools in Iran have reshaped employment relations, intensifying precarious work—particularly among women teachers. The present study aimed to explore the characteristics, dimensions, and consequences of precarity from the perspective of women teachers in Tehran’s non-governmental and “special” schools. Using a qualitative design and thematic analysis, we analyzed 19 semi-structured, in-depth interviews following Braun and Clarke’s six-phase framework. The analysis yielded an overarching theme—an entangled, multilayered experience of precarity—supported by three core themes: precarity as a tool of domination and the reproduction of inequality; precarity and the postponement of life; and women teachers’ experiences of precarity and exclusion. Participants reported temporary and fragile contracts, incomplete or absent social insurance, job insecurity, and unequal power relations, all of which produced burnout, anxiety, diminished social status, and an inability to plan for long-term life trajectories. For these women, precarity extends beyond employment insecurity to shape identity, social status, and future prospects. Importantly, the findings reveal that precarity is deeply entangled with the dominant gender ideology that governs educational institutions. This ideology is reflected in restrictive hiring and selection processes, strict dress codes, reinforcement of traditional female roles, and constant monitoring of women’s agency, which reproduce structural inequalities, restrict professional autonomy, and exacerbate women teachers’ vulnerability in both their working lives and personal trajectories. Overall, the findings indicate that women teachers’ precarity is not merely a temporary or individual issue but a structural, multilayered phenomenon, arising from the intersection of macroeconomic policies, weak state regulation, and the dominant gender order. Ultimately, these dynamics threaten not only the quality of public education and the preservation of cultural capital in society but also women teachers’ well-being.
تبلیغات
