به کارگیری رویکرد علم سنجی به منظور تجزیه و تحلیل مطالعات تخصیص بهینه کاربری اراضی در سیستم اطلاعات مکانی (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
هدف: بهینه سازی تخصیص کاربری اراضی به عنوان یک حوزه میان رشته ای، به کمک سیستم اطلاعات مکانی (GIS) نقش مهمی را در مدیریت منابع طبیعی، برنامه ریزی شهری و ایجاد توسعه پایدار ایفا می کند. در این راستا، هدف پژوهش حاضر بهره گیری از رویکرد علم سنجی به منظور بررسی وضعیت مقالات علمی منتشر شده است، تا بینشی جامع و دقیق از روندها، مفاهیم کلیدی و روش های پرکاربرد در پژوهش های این زمینه ارائه دهد و مسیرهای آتی را برای توسعه علمی و عملی این حوزه روشن سازد. روش: این مطالعه با استفاده از داده های استخراج شده از پایگاه علمی Web of Science، مجموعه ای متشکل از 584 مقاله که بین سال های 1991 تا 2024 منتشر شده اند، بررسی گردید. تحلیل های آماری داده ها با استفاده از نرم افزار Excel انجام شده و روندهای انتشار، توزیع جغرافیایی مقالات و ناشران فعال مشخص شدند. علاوه بر این، از نرم افزار VOSviewer برای شناسایی کلمات کلیدی پرتکرار، خوشه بندی و تحلیل ساختار موضوعی آن ها استفاده شد. یافته ها: نتایج نشان می دهد که از سال 2010 به بعد تولید مقاله در زمینه بهینه سازی تخصیص کاربری اراضی مورد توجه بیشتری قرار گرفته و این تولید تا سال 2022 نیز روند افزایشی داشته است. در این راستا، کشورهای چین، ایالات متحده آمریکا و ایران به ترتیب با ارائه 302، 103 و 41 مقاله، بیشترین سهم تولید علم را در این زمینه داشته اند. از میان ناشران نیز، انتشارات Elsevier با انتشار بیش از 38 درصد مقالات، فعال ترین ناشر در این زمینه بوده است. همچنین، شناسایی کلمات کلیدی نشان داد که واژه GIS پرتکرارترین عبارت بوده و الگوریتم های فرا ابتکاری مانند الگوریتم ژنتیک، بهینه سازی ازدحام ذرات و بهینه سازی کلونی مورچه ها، به عنوان روش های رایج حل مسائل پیچیده بهینه سازی تخصیص کاربری اراضی به کار گرفته شده اند. خوشه بندی کلمات کلیدی نیز چهار حوزه اصلی را مشخص کرد که شامل الگوریتم های فرا ابتکاری، مدل سازی مکانی، بهینه سازی چندهدفه و تخصیص منابع در سیستم های اطلاعات مکانی است. نتیجه گیری: یافته های این پژوهش روند رو به رشد پژوهش در زمینه تخصیص بهینه کاربری اراضی را نشان می دهد. همچنین کشورها و انتشارات فعال در این زمینه مشخص شدند. علاوه بر این، روش های رایج مورد استفاده در این زمینه که شامل الگوریتم های فرا ابتکاری مانند الگوریتم ژنتیک هستند، معرفی گردیدند. بدین ترتیب، این پژوهش می تواند به عنوان مرجعی در مطالعات آتی بهینه سازی تخصیص کاربری اراضی مورد استفاده پژوهشگران قرار گیرد.Applying a Scientometrics Approach to Analyze Studies of Optimal Land Use Allocation in a Spatial Information System
Purpose: Land use allocation optimization, as an interdisciplinary field, plays an important role in natural resource management, urban planning, and sustainable development, facilitated by Geographic Information Systems (GIS). In this regard, the aim of the present study is to employ a scientometric approach to analyze the status of published scientific articles. This study aims to provide a comprehensive and accurate overview of trends, key concepts, and commonly utilized methods in research within this field, as well as to outline future directions for both scientific and practical advancements in the discipline.
Method: This study analyzed a collection of 584 articles published between 1991 and 2024, utilizing data extracted from the Web of Science database. Statistical analyses were conducted using Excel software to identify publication trends, the geographical distribution of articles, and the most active publishers. In addition, VOSviewer software was utilized to identify frequently occurring keywords, cluster them, and analyze their thematic structure.
Findings: The results indicate that since 2010, the production of articles in the field of land use allocation optimization has garnered increased attention, with a steady rise in output continuing until 2022. In this context, China, the United States, and Iran have contributed the most to scientific production in this field, with 302, 103, and 41 articles published, respectively. Among the publishers, Elsevier has been the most prolific, accounting for over 38 percent of the total articles published. Additionally, the identification of keywords revealed that the term GIS is the most frequently used phrase. Furthermore, meta-heuristic algorithms, such as genetic algorithms, particle swarm optimization, and ant colony optimization, are commonly employed methods for addressing complex land use allocation optimization problems. Keyword clustering has also identified four primary areas: metaheuristic algorithms, spatial modeling, multi-objective optimization, and resource allocation within spatial information systems.
Conclusion: The findings of this study highlight the increasing trend of research in the area of optimal land use allocation. Additionally, the countries and publications that are active in this field have been identified. Furthermore, common methods employed in this domain, including metaheuristic algorithms such as genetic algorithms, have been introduced. Therefore, this study can serve as a valuable reference for researchers conducting future studies on land use allocation optimization.
تبلیغات
