علی شقاقی

هدف: هدف این پژوهش مطالعه جایگاه کشورهای خاورمیانه و تعیین کشورهای قدرتمند اطلاعاتی، وابسته و ضعیف آن ها براساس چارک تولیدات علمی و همکاری های علمی در جغرافیای سیاسی اطلاعات است.<br /> روش : این پژوهش از لحاظ هدف کاربردی و از نوع علم سنجی است که با روش های اسنادی و تحلیل محتوا انجام شده است. جامعه پژوهش 16 کشور خاورمیانه است که براساس تولیدات علمی و همکاری های علمی منطقه ای و فرامنطقه ای از سال 2008-2017 مورد مطالعه قرارگرفته اند. داده ها از پایگاه های اطلاعاتی اسکوپوس، بانک جهانی و سایت مرکز آمار فلسطین استخراج، و برای تجزیه و تحلیل آن ها از نرم افزارهای اکسل و اس پی اس اس استفاده شده است.<br /> یافته ها : براساس یافته ها بترتیب کشورهای ترکیه، عربستان، ایران و مصر در جایگاه اول تا چهارم در جغرافیای سیاسی اطلاعات خاورمیانه قرار دارند و با اختصاص دادن بالای 75درصد چارک(3Q) شاخص ها به خود جزو کشورهای قدرتمند اطلاعاتی محسوب می شوند. کشورهای رژیم صهیونیستی، قطر، امارات، اردن، عمان، کویت، عراق و فلسطین بترتیب در جایگاه پنجم تا دوازدهم خاورمیانه قرار دارند و با اختصاص دادن 25تا50درصد چارک(2Q) شاخص ها به خود جامعه کشورهای وابسته را تشکیل می دهند. و چهار کشور لبنان، بحرین، یمن و سوریه در جایگاه سیزدهم تا شانزدهم جغرافیای سیاسی اطلاعات خاورمیانه قرار دارند و با کسب 25درصد چارک(1Q) شاخص ها کشورهای ضعیف خاورمیانه را تشکیل می دهند.

هدف: هدف این پژوهش تحلیل محتوای کتاب ها و پایان نامه های اطلاع سنجی، کتاب سنجی، علم سنجی و وب سنجی در جهان است. روش شناسی پژوهش: این پژوهش کاربردی بوده و با روش تحلیل محتوا انجام شده است. جامعه پژوهش شامل 730 عنوان کتاب انگلیسی موجود در پایگاه اطلاعاتی آمازون و 1069 عنوان پایان نامه انگلیسی نوشته شده در پایگاه اطلاعاتی پروکوئست است که در یک طرح موضوعی 15گانه طبقه بندی شده اند. ابزار گردآوری داده ها سیاهه وارسی و ابزار تحلیل داده ها، نرم افزار EXCEL می باشد. یافته ها: یافته های پژوهش نشان داد که بیشتر کتاب های نوشته شده در حوزه های اطلاع سنجی، کتاب سنجی، علم سنجی و وب سنجی در جهان تألیفی بوده و روند نشر صعودی داشته اند و بیشتر رویکرد موضوعی آن ها تحلیل اختراعات، تحلیل استنادی، کتاب سنجی و ارتباطات علمی است. همچنین روند نشر پایان نامه ها نیز صعودی بوده و بیشتر رویکرد موضوعی آن ها تحلیل استنادی، کتاب سنجی، وب-سنجی، علم سنجی، ارتباطات علمی و ارزیابی عملکرد پژوهشگران است و کمترین رویکرد موضوعی کتاب ها و پایان نامه های حوزه های سنجش علم در جهان موضوعات اطلاع سنجی، همکاری علمی، هم استنادی، هم نویسندگی، مصورسازی اطلاعات و دانش، ارزیابی وب سایت ها و ضریب تأثیر مجلات است. علاوه براین بیشترین پژوهش های حوزه های سنجش علم در رشته های علوم کامپیوتر، آموزش عالی، مدیریت، کتابداری و علم اطلاعات، علم و دانش عمومی و فناوری اطلاعات و کمترین آن در رشته های اخلاق، تاریخ، فلسفه، حقوق، مطالعات زنان، نانوتکنولوژی، روانشناسی، فیزیک، شیمی، مذهب، ریاضی، کارآفرینی، جغرافی، تحلیل اختراع، زیست، شیمی، محیط زیست و آمار انجام شده است. نتیجه گیری: نتایج نشان داد که موضوع کتاب ها و پایان نامه های اطلاع سنجی، کتاب سنجی، علم سنجی و وب سنجی مبتنی بر تحلیل استنادی بوده و پراکندگی موضوعات بیشتر است.

هدف: هدف این پژوهش تحلیل علم سنجی تولیدات علمی حوزه تمدن اسلامی در پایگاه وب آو ساینس است. روش شناسی: این پژوهش از نوع کاربردی و با رویکرد علم سنجی انجام شد. جامعه آماری پژوهش شامل تمامی تولیدات علمی نمایه شده (337 عنوان) در پایگاه وب آو ساینس از سال 1986-2018 است. ابزار گردآوری اطلاعات نیز یاداشت برداری و ابزار تجزیه و تحلیل اطلاعات نرم افزارهای وُس ویوور، هیس سایت و اکسل می باشد. یافته ها: روند انتشار مقاله ها با کمی نوسان در سال های مختلف صعودی بوده و بیشترین موضوع های مقاله ها به ترتیب در حوزه های موضوعی علوم سیاسی، مذهب و جامعه شناسی است. همچنین کشورهای آمریکا، ترکیه، انگلیس و مالزی و دانشگاه های باریلان، کلمبیا و آنکارا و مجله پژوهش صلح بیشترین انتشار و استناد تولیدات علمی را داشته اند. علاوه بر این یافته ها نشان داد که جاناتان فاکس بیشترین انتشار مقاله را در میان نویسندگان داشته ولی همکاری استنادی نویسندگان کشورها و سازمان ها درکل کمتر است و شبکه هم رخدادی کلیدواژه ها نیز پراکندگی بیشتری داشته و کلیدواژه های اسلام و تمدن اسلامی بیشترین هم رخدادی را به خود اختصاص داده اند. نتیجه گیری: استنادهای محلی به تولیدات علمی بسیار پایین تر از استنادهای جهانی بوده و همکاری علمی کشورها، سازمان ها و نویسندگان نیز پایین است. لذا، سیاست گذاران تمدن اسلامی در کشورهای مختلف بویژه کشورهای مسلمان باید به تقویت و بهبود همکاری های علمی در سطح محلی و بین المللی پرداخته و انگیزه های لازم برای افزایش تولیدات علمی و همکاری های علمی را در بین نویسندگان، کشورها و سازمان ها ایجاد کنند.