علوم و فنون مدیریت اطلاعات

هدف: هدف پژوهش حاضر بررسی رابط کاربر صفحات وب شبکه اجتماعی علمی به منظور تعیین میزان انطباق آنها با معیارها و مولفه های عمومی و اختصاصی رابط کاربری بوده است. روش شناسی: پژوهش از نظر هدف کاربردی و به لحاظ روش از نوع تحقیقات ارزیابی تطبیقی بوده و رابط های کاربر(شامل 12 معیار و 93 مولفه) با استفاده از سیاهه وارسی ارزیابی شده است. جامعه پژوهش را نیز 13 شبکه اجتماعی علمی تشکیل می دهد. یافته ها: با بررسی میانگین امتیازات حاصل از معیارهای عمومی رابط کاربری به نظر می رسد که شبکه اجتماعی علمی Eaglei  از مجموع معیارهای عمومی رابط کاربری، بیشترین امتیاز را کسب کرده است و شبکه Sciencv  رتبه دوم و PubMed رتبه سوم را به خود اختصاص داده اند. در تطبیق شبکه های اجتماعی علمی با معیارهای تخصصی،Research gate موفق به کسب بیشترین امتیاز شده و شبکه های اجتماعی علمی Citeulike و  Growkudos  به ترتیب در رتبه های دوم و سوم قرار دارند. نتیجه گیری: شبکه های اجتماعی علمی از وضعیت بسیار مناسبی در  انطباق با معیارها ومولفه های عمومی برخوردارند، اما در انطباق با معیارها و مولفه های تخصصی رابط کاربری، می توان وضعیت مناسبی را برای شبکه های اجتماعی علمی تصور کرد.

هدف: هدف این پژوهش تحلیل علم سنجی تولیدات علمی حوزه تمدن اسلامی در پایگاه وب آو ساینس است. روش شناسی: این پژوهش از نوع کاربردی و با رویکرد علم سنجی انجام شد. جامعه آماری پژوهش شامل تمامی تولیدات علمی نمایه شده (337 عنوان) در پایگاه وب آو ساینس از سال 1986-2018 است. ابزار گردآوری اطلاعات نیز یاداشت برداری و ابزار تجزیه و تحلیل اطلاعات نرم افزارهای وُس ویوور، هیس سایت و اکسل می باشد. یافته ها: روند انتشار مقاله ها با کمی نوسان در سال های مختلف صعودی بوده و بیشترین موضوع های مقاله ها به ترتیب در حوزه های موضوعی علوم سیاسی، مذهب و جامعه شناسی است. همچنین کشورهای آمریکا، ترکیه، انگلیس و مالزی و دانشگاه های باریلان، کلمبیا و آنکارا و مجله پژوهش صلح بیشترین انتشار و استناد تولیدات علمی را داشته اند. علاوه بر این یافته ها نشان داد که جاناتان فاکس بیشترین انتشار مقاله را در میان نویسندگان داشته ولی همکاری استنادی نویسندگان کشورها و سازمان ها درکل کمتر است و شبکه هم رخدادی کلیدواژه ها نیز پراکندگی بیشتری داشته و کلیدواژه های اسلام و تمدن اسلامی بیشترین هم رخدادی را به خود اختصاص داده اند. نتیجه گیری: استنادهای محلی به تولیدات علمی بسیار پایین تر از استنادهای جهانی بوده و همکاری علمی کشورها، سازمان ها و نویسندگان نیز پایین است. لذا، سیاست گذاران تمدن اسلامی در کشورهای مختلف بویژه کشورهای مسلمان باید به تقویت و بهبود همکاری های علمی در سطح محلی و بین المللی پرداخته و انگیزه های لازم برای افزایش تولیدات علمی و همکاری های علمی را در بین نویسندگان، کشورها و سازمان ها ایجاد کنند.

هدف: آگاهی از میزان نیاز و تاثیر کتابخانه های دیجیتالی در امر آموزش و پژوهش دانشجویان مجازی. روش پژوهش: روش پژوهش پیمایشی بوده و با استفاده از ابزار پرسشنامه انجام شد. جامعه آماری نیز دانشجویان مجازی علم اطلاعات و دانش شناسی دانشگاه تهران (رشته های مدیریت اطلاعات و مدیریت کتابخانه های دیجیتال) بود. تجزیه و تحلیل داده ها در دو سطح آمار توصیفی و استنباطی با نرم افزار SPSS انجام شد. یافته ها: نیاز دانشجویان مجازی به کتابخانه دیجیتالی در آموزش مجازی زیاد و بسیار زیاد (74درصد) بوده و 1/84 درصد از دانشجویان نبود کتابخانه دیجیتال در یادگیری دانشجویان مجازی را تاثیرگذار می دانند. همچنین 5/63 درصد دانشجویان تاثیر کتابخانه دیجیتال در ارائه های مجازی کلاسی را زیاد و بسیار زیاد دانسته اند. در اهمیت نوع منبع اطلاعاتی، دانشجویان به ترتیب مجلات تخصصی(7/84درصد)، کتاب های الکترونیکی(7/74)، چندرسانه ای (2/72 درصد)، منابع صوتی(1/47 درصد)، کتاب های عمومی(3/43 درصد) و مجلات عمومی(6/34 درصد) را انتخاب کرده اند. در بخش اهمیت مولفه های بازیابی منابع در کتابخانه دیجیتالی به ترتیب بازیابی موضوعی(6/83 درصد)، عنوان(7/80 درصد)، نویسنده(6/58 درصد)، نوع(7/57 درصد)، فرمت(9/52 درصد) و حجم(7/30 درصد) را به خود اختصاص داده اند. نتیجه گیری: دانشجویان مجازی به ایجاد کتابخانه دیجیتالی نیاز اساسی داشته و به ترتیب به مجلات تخصصی، کتاب های الکترونیکی، چندرسانه ای، منابع صوتی، کتاب های عمومی و مجلات عمومی نیاز بیشتری دارند و به بازیابی منابع به ترتیب موضوعی، عنوان، نویسنده، نوع، فرمت، حجم، بیشتر علاقه نشان داده اند.    

هدف: پژوهش حاضر با هدف بررسی تأثیر نقش میانجی سرمایه روانشناختی در رابطه بین رهبری موثق و تسهیم دانش در میان کارکنان دانشگاه لرستان انجام شد. روش پژوهش: این پژوهش از نوع توصیفی- همبستگی بوده و جامعه آماری پژوهش حاضر را کلیه کارکنان دانشگاه لرستان در سال تحصیلی  1397- 1396به تعداد 421 نفر تشکیل می دهد. نمونه آماری 201 نفر بوده که با استفاده از فرمول کوکران و به روش طبقه ای با حجم متناسب انتخاب شد. برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه های رهبری موثق والمبوا، آوولیو، گاردنر، ورنسینگ و پترسون(2008)، تسهیم دانش بوک، زمود، کیم و لی(2005) و سرمایه روانشناختی لوتانز و آوولیو استفاده شد. برای تجزیه و تحلیل داده ها از روش مدل یابی معادلات ساختاری با رویکرد حداقل مربعات جزئیpls استفاده شد. یافته ها: نتایج پژوهش حاکی از آن است که رهبری موثق به صورت مستقیم (322/0=β) بر تسهیم دانش تأثیرگذار بوده و به صورت مستقیم (832/0=β) بر سرمایه روانشناختی اثرگذار است. سرمایه روانشناختی به صورت مستقیم (389/0=β) بر تسهیم دانش تأثیر می گذارد. همچنین تأثیر رهبری موثق بر تسهیم دانش به صورت مستقیم و غیرمستقیم توسط متغیر میانجی، سرمایه روانشناختی با (65/0=β)تبیین شد. نتیجه گیری: در این رابطه زمانی که سرمایه روانشناختی به عنوان متغیر میانجی وارد معادله می شود، دارای قدرت بیشتری است. به عبارت دیگر، رهبری موثق با نقش میانجی سرمایه روانشناختی موجب افزایش تسهیم دانش در میان کارکنان می شود. بنابراین، پیشنهاد می شود، مدیران دانشگاهی دیدگاه و نگرش رهبری موثق را در دانشگاه خود پرورش و تقویت کرده و بر تسهیم دانش و ارتقاء آن در کارکنان خود تأکید نموده و کارکنان خود را به عنوان مهم ترین سرمایه سازمان درک کنند.    

هدف: هدف پژوهش حاضر شناسایی موانع ساختاری و تکنولوژیکی استقرار مدیریت دانش در کتابخانه های عمومی استان خوزستان است. روش شناسی: در پژوهش حاضر از روش پیمایشی- توصیفی استفاده شده است. جامعه آماری شامل 230 نفر از مسئولین کتابخانه های عمومی، رؤسای شهرستان ها و کارشناسان ستادی کتابخانه های عمومی استان خوزستان بودند. نمونه آماری براساس جدول کرجسی مورگان تعداد 140 نفر محاسبه شد. جهت توزیع پرسشنامه از نمونه گیری تصادفی ساده استفاده شد. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه بررسی موانع تکنولوژیکی و ساختاری مدیریت دانش بود. برای تجزیه و تحلیل داده ها نیز از روش های تحلیل عامل اکتشافی، آزمون تی تک نمونه ای و فریدمن استفاده شد. یافته ها: براساس نتایج تحلیل عامل اکتشافی، 5 عامل تکنولوژیکی، ساختار سازمانی، تخصیص منابع، سنجش و ارزیابی و اشتراک گذاری دانش از مهم ترین موانع تکنولوژیکی و ساختاری استقرار مدیریت دانش در کتابخانه های عمومی استان خوزستان شناسایی شدند. وضعیت این عامل ها در کتابخانه های عمومی استان خوزستان در وضعیت نامناسبی قرار دارند. نتایج آزمون فریدمن نشان داد که موانع تکنولوژیکی مهم ترین مانع استقرار مدیریت دانش در کتابخانه های عمومی استان خوزستان هستند. نتیجه گیری: تمامی شاخص های مورد بررسی در این تحقیق، نقش تأثیرگذاری در عدم توفیق مدیریت دانش در کتابخانه های عمومی استان خوزستان دارند. برای استقرار موفقیت آمیز مدیریت دانش، مدیران این سازمان بایستی نسبت به رفع این موانع اقدام کنند.

هدف: ترسیم و تحلیل نقشه علم نگاشتی برون دادهای حوزه جامعه اطلاعاتی از طریق هم رخدادی واژگان در پایگاه استنادی وب آو ساینس 2001 تا 2018 و آی اس سی 1370 تا 1396است. روش: روش این پژوهش تحلیل همایندی واژگان بوده که از فنون علم سنجی است. یافته ها: حوزه های موضوعی جامعه اطلاعاتی، اینترنت و شکاف دیجیتالی در پایگاه وب آو ساینس و جامعه اطلاعاتی، اشتغال و اجلاس جهانی سران در پایگاه آی اس سی بیشترین سهم تولید را داشتند. نرخ رشد حوزه جامعه اطلاعاتی در پایگاه وب آو ساینس 4 درصد و در آی اس سی در سال های 1370 تا 1384 نرخ رشد 67 درصدی و از سال 1384 تا 1396 نرخ رشد منفی 23 درصد بوده است. خوشه های جامعه اطلاعاتی اعتماد، شکاف دیجیتالی، جهانی سازی، سیاست اطلاعاتی، جامعه اطلاعاتی، فن آوری، سیاست، آموزش و پرورش، کپی رایت و مالکیت معنوی است. واژگان جامعه اطلاعاتی، اینترنت و فن آوری در سه سنجه مرکزیت دارای بالاترین پیوند است و در سنجه های نزدیکی و بینابینی در پایگاه وب آو ساینس بالاترین میزان را به خود اختصاص داده اند. شبکه حوزه جامعه اطلاعاتی از ساختار پیوست ه ای برخوردار است. نتیجه گیری: با توجه به نتایج به دست آمده از این پژوهش می توان به سیاست گذاری علمی حوزه جامعه اطلاعاتی کمک کرد. با مشخص شدن خلاءهای پژوهشی حوزه جامعه اطلاعاتی در داخل کشور در مقایسه با  موضوعات مرتبط این حوزه در خارج از کشور، متخصصان علم اطلاعات می توانند برای برطرف کردن این خلاء ها تلاش کنند.