علوم و فنون مدیریت اطلاعات

هدف: هدف پژوهش حاضر تعیین رابطه چندگانه بین سواد اطلاعاتی، تسهیم دانش و قابلیت های کارآفرینیدانشجویان دانشگاه قم است. روش شناسی:روش پژوهش توصیفی و از نوع همبستگی چندمتغیری است. جامعه آماری شامل کلیه دانشجویان کارشناسی ارشد و دکتری (3476 نفر) دانشگاه قم در سال تحصیلی 98-97 و روش نمونه گیری طبقه ای- تصادفی می باشد. حجم نمونه براساس فرمول کوکران تعداد 346 نفر تعیین شد. داده ها از طریق پرسشنامه های سواد اطلاعاتی سولمون، ویلیامسون و تایلر (2007)، تسهیم دانش واندن هوف و دی ریدر (2004) و قابلیت های کارآفرینی میرزاصفی، رجایی پور و جمشیدیان (1390) گردآوری گردید. روایی این پرسشنامه ها با استفاده از روایی محتوایی و پایایی آنها با محاسبه ضریب آلفای کرونباخ تایید شد. یافته ها: بین سواد اطلاعاتی(تعریف نیاز اطلاعاتی، مکان یابی اطلاعات، ارزشیابی اطلاعات، سازمان دهی اطلاعات، تبادل اطلاعات) و تسهیم دانش (اهدای دانش و گردآوری دانش) با قابلیت های کارآفرینیدانشجویان رابطه چندگانه و معناداری وجود دارد. نتیجه گیری: دانشجویان برخوردار از سواد اطلاعاتی دارای قوه درک و قابلیت پرورش ایده های جدید بوده و نقش موثری در تولید دانش، انتقال و بهره برداری از آن را داشته و نقش موثری در توسعه قابلیت ها و فعالیت های کارآفرینی جهت اهداف توسعه جامعه و کشور خواهند داشت.    

هدف: هدف پژوهش حاضر ارائه الگوی نظام یکپارچه مدیریت محتوا در کتابخانه های دیجیتال دانشگاه آزاد اسلامی است. روش پژوهش: پژوهش حاضر از نوع ترکیبی می باشد که برای گردآوری مؤلفه های مدیریت محتوا از روش اسنادی و جهت انجام بخش کیفی در طراحی مؤلفه ها از روش دلفی طی سه دوره توسط 12 نفر از صاحب نظران و برای گردآوری داده ها از پرسشنامه پژوهشگر ساخته استفاده شد. جامعه آماری شامل همه کارکنان بخش انفورماتیک دانشگاه های آزاد اسلامی به تعداد 150 نفر می باشند. یافته ها: گویه ها و مؤلفه های سیستم مدیریت محتوا در کتابخانه های دیجیتال دانشگاه آزاد اسلامی، در قالب 9 عامل شناسایی شد که به ترتیب ارزش ویژه عبارتند از: حفاظت و پشتیبانی 53/9، کنترل و نظارت 01/8، ذخیره و بازیابی اطلاعات 96/7، تدوین خط مشی 76/7، آموزش مدیریت 75/7، اداره محتوا 46/7، تعامل رابط- کاربر 16/5، تدوین محتوا 89/4 و خدمات تحویل محتوا 71/4. نتیجه گیری: جهت پی بردن به میزان اهمیت هر یک از مؤلفه های مدیریت محتوا پس از تجزیه و تحلیل مؤلفه ها و گویه ها به کمک تحلیل عامل اکتشافی و عامل تأییدی، اقدام به طراحی مدل عامل برازش شده ای جهت ارائه الگوی نظام یکپارچه مدیریت محتوا در کتابخانه های دیجیتال دانشگاه آزاد اسلامی گردید.  

هدف: امروزه داده کاوی نقش مهمی در برنامه ریزی اطلاعات گرا دارد. از این رو پژوهش حاضر با هدف تعیین رفتار اطلاع یابی پژوهشگران گروه های پژوهشی قدرت نرم، جامعه و امنیت پژوهشگاه علوم انسانی، و مطالعات فرهنگی و راهبردی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، با رویکرد داده کاوی به عنوان ابزاری جهت بدست آوردن الگوی نامشهود تراکنش ها و رفتارهای اطلاع یابی آنان در کار با منابع اطلاعاتی در این حوزه تخصصی انجام شد. روش شناسی پژوهش: روش پژوهش حاضر به لحاظ هدف از نوع مطالعات کاربردی بوده و با روش پیمایشی- توصیفی و با استفاده از تکنیک شبکه عصبی انجام شده است. ابزار این پژوهش پرسشنامه محقق ساخته بوده و جامعه مورد مطالعه ۱۰۰ نفر می باشد. پس از جمع آوری داده ها، شبکه عصبی به منظور خوشه بندی داده ها انتخاب و با استفاده از نرم افزار مطلب نسخه ۱۴، پژوهشگران براساس مؤلفه های اصلی پژوهش خوشه بندی شدند. سپس با حذف هر یک از زیرمؤلفه های اصلی پژوهش، مؤثرترین و کم اثرترین گزینه در رفتار اطلاع یابی آنان در کار با منابع اطلاعاتی در این حوزه تخصصی تعیین شد. یافته ها:با انجام خوشه بندی با استفاده از شبکه عصبی خودسازمان ده، مهم ترین مؤلفه در هدف و انگیزه اطلاع یابی پژوهشگران جامعه مورد مطالعه ارتقای کیفیت تدریس، مهم ترین عامل در استفاده از منابع اطلاعاتی دستیابی به مجلات تمام متن الکترونیک فارسی در محیط مجازی و ارائه خدمات اطلاعاتی در همین محیط در زمینه رشته تخصصی خود تعیین شد. نتیجه گیری: از آنجا که امروزه ما با بحث حکمرانی داده ها مواجه هستیم و داده، عنصری استراتژیک و اساس هر کسب و کاری محسوب می شود، بنابراین، بررسی رفتار داده ها با رویکردهای مختلف از جمله تکنیک شبکه عصبی حائز اهمیت و ارزش بوده و از جایگاه ویژه ای برخوردار است. لذا، با توجه به هدف و یافته های پژوهش حاضر، بررسی و خوشه بندی رفتارهای اطلاعاتی منتج از نیازهای اطلاعاتی پژوهشگران جامعه مورد مطالعه با استفاده از این رویکرد، به کسب آگاهی و شناخت مناسب از نیازهای اطلاعاتی آنان، و به تهیه و تدارک منابع مورد نیاز آنان منتج می گردد، و این امر از جمله تمهیداتی است که زمینه انجام پژوهش های موثر، کسب یافته های مناسب و در نتیجه تصمیم گیری اطلاعات گرا را بر این اساس برای مدیران و دست اندرکاران این حوزه (فضای سایبر و قدرت نرم) فراهم می نماید.  

هدف: هدف پژوهش حاضر، شناسایی عوامل و موانع موثر بر پذیرش سامانه مدیریت اطلاعات پژوهش و فناوری (سیماپ) توسط اعضای هیأت علمی دانشگاه تبریز می باشد. روش شناسی پژوهش: در مطالعه ی توصیفی-پیمایشی حاضر، نمونه ی آماری شامل 260 نفر از اعضای هیات علمی دانشگاه تبریز بود که به صورت طبقه ای تصادفی انتخاب و پرسشنامه بین آنها توزیع شد و در نهایت 174 پرسشنامه (67 درصد) تکمیل و عودت داده شد. داده های به دست آمده با استفاده از شاخص های آمار استنباطی (تحلیل عاملی، ضریب همبستگی پیرسون، آنالیز واریانس، t و کلموگروف - اسمیرونوف) تجزیه و تحلیل شدند. یافته ها: در پژوهش حاضر پنج بازدارنده شناختی، تجهیزاتی، آموزشی، دسترسی و پیگیری پذیرش سامانه سیماپ توسط اعضای هیأت علمی دانشگاه تبریز شناسایی شد. نتایج ضریب همبستگی پیرسون نیز نشان داد بین درک بازدارنده های شناختی، تجهیزاتی، آموزشی، دسترسی و آهنگ پذیرش آنها رابطه معنی داری وجود دارد. نتیجه گیری:با توجه به یافته ها به نظر می رسد اعضای هیأت علمی دانشگاه تبریز تمایل دارند از سامانه سیماپ استفاده نمایند، هرچند در این بین بازدارنده هایی هم وجود دارد که می تواند استفاده از این سامانه را تحت تاثیر قرار دهد. با برطرف شدن این بازدارنده ها می توان امیدوار بود که اکثریت اعضای هیأت علمی این سامانه را پذیرش و استفاده نمایند.    

هدف: هدف پژوهش حاضر ارزیابی وب سایت های دانشگاه تهران، تربیت مدرس و علامه طباطبایی، براساس معیارهای مدیریت دانش، مدل کا- اکت است که پس از ارزیابی انجام گرفته، رتبه بندی جامعه مورد پژوهش نیز مشخص گردید. روش شناسی: پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی و با روش پیمایشی- ارزیابانه انجام شده است. نتایج: وب سایت دانشگاه تهران در مولفه دسترس پذیری دانش با 8/72% در جایگاه اول و وب سایت های دانشگاه های تربیت مدرس و علامه طباطبایی هر کدام با 4/63% در این مولفه در جایگاه دوم قرار دارند. در مولفه خلق دانش، وب سایت دانشگاه تربیت مدرس با 3/83% در جایگاه نخست، وب سایت دانشگاه علامه طباطبایی با50% امتیاز در جایگاه دوم و وب سایت دانشگاه تهران با 3/33% در جایگاه سوم قرار دارند. در مولفه اشاعه اطلاعات دانش نیز وب سایت دانشگاه تربیت مدرس با 3/86% رتبه اول، وب سایت دانشگاه علامه طباطبایی با 5/54% در جایگاه دوم و وب سایت دانشگاه تهران با 50% امتیاز در جایگاه سوم قرار دارند. به طور کلی در این مدل (که خود شامل سه مولفه دسترس پذیری، خلق و اشاعه دانش است)، وب سایت دانشگاه تربیت مدرس با 76% امتیاز دارای رتبه نخست، وب سایت های دانشگاه تهران و علامه طباطبایی نیز هر کدام با 58% امتیاز دارای رتبه دوم می باشند. نتیجه گیری: نتایج پژوهش حاضر، مبین این مطلب است که هر چند وب سایت های جامعه مورد بررسی، در رعایت معیارهای مدیریت دانش بالاتر از حد متوسط ظاهر شدند، ولی تا رسیدن به نقطه مطلوب فاصله وجود دارد و هنوز ضعف های بسیاری در استفاده از فناوری های نوین و مخصوصا وب سایت ها در ایران وجود دارد. هرچند گام هایی در این راستا برداشته شده، ولی نیازمند استفاده از تفکرات کارشناسان خبره از یک سو و نظرسنجی از کاربران وب سایت ها از سوی دیگر نیز می تواند در این راستا راهگشا و موثر باشد.    

هدف: تعیین و تبیین میزان همخوانی ساختار و ویژگی های اصطلاحنامه های علوم اسلامی با اصطلاحنامه های بازیابی بر اساس استاندارد ایزو 25964. روش پژوهش: پژوهش حاضر از لحاظ هدف کاربردی و روش پژوهش پیمایشی-تحلیلی است. ابزار گردآوری داده ها سیاهه وارسی پژوهشگر ساخته است. جامعه پژوهش شامل توصیفگرهای اصطلاحنامه های علوم اسلامی است. برای تجزیه و تحلیل داده ها از شاخص های آمار توصیفی نظیر میانگین و انحراف معیار و در بخش آمار استنباطی نیز از آزمون t تک نمونه ای، فریدمن و آزمون کولموکروف-اسمیرنوف با کمک نرم افزار اس.پی.اس.اس استفاده شده است. یافته ها: براساس داده ها بیشترین میزان همخوانی با استاندارد به شیوه نمایش با میانگین 87/80% و بعد از آن به ترتیب عمق روابط معنایی با میانگین کل 00/70% میزان نزدیکی اصطلاحات به زبان طبیعی با میانگین12/24% و بخش میزان همخوانی اصطلاحات نامرجح مربوط به هر اصطلاح مرجح و میانگین 25/22% بخش میزان کمی و محتوایی یادداشت دامنه با میانگین 87/19% و کمترین میزان همخوانی به بخش گویایی نشانه های بیانگر روابط با میانگین 37/19% مربوط می شد. نتیجه گیری: نتایج پژوهش نشان داد اصطلاحنامه های علوم اسلامی از نظر میزان مطابقت با استاندارد اصطلاحنامه های بازیابی در سطح بالایی از همخوانی است. بر اساس یافته ها بین ساختار و ویژگیهای اصطلاحنامه های علوم اسلامی با اصطلاحنامه های بازیابی تفاوت معنا داری وجود دارد.