علوم و فنون مدیریت اطلاعات

هدف:برای اینکه فارغ التحصیلان رشته علم اطلاعات و دانش شناسی به جایگاه شغلی شایسته ی آموخته های خود دست یابند و فارغ التحصیلان بیشتری از این رشته، بتوانند فرصت های شغلی تخصصی را تجربه نمایند، بررسی عوامل مرتبط با اشتغال آنان ضروری است. هدف پژوهش حاضر، بررسی عوامل مرتبط با اشتغال فارغ التحصیلان رشته علم اطلاعات و دانش شناسی می باشد. روش شناسی:این مطالعه، پژوهشی کاربردی است که با استفاده از روش پیمایشی- توصیفی و با بکارگیری ابزار پرسشنامه محقق ساخته صورت گرفته است. جامعه آماری آن را کلیه فارغ التحصیلان رشته علم اطلاعات و دانش شناسی دانشگاه قم که 402 نفر بودند، تشکیل می دهند، از این میان 302 نفر پرسشنامه ها را تکمیل کردند. نتایج:بین سطح تحصیلات افراد با میزان اشتغال عمومی و همچنین شغل های مرتبط با رشته ارتباط وجود دارد. «نبود کار» عمده ترین عامل بیکاری و «نامناسب بودن بازار کار» عمده ترین عامل اشتغال به شغل های غیرمرتبط شناخته شد. 9/61 درصد پاسخ گویان عنوان کرده اند که تاثیر مجموع عوامل دانشگاهی بر رشد کاریابی فارغ التحصیلان، زیاد یا بسیار زیاد بوده است. علاقه شخصی (5/35 درصد) و محیط شغلی مناسب (2/24 درصد) مهم ترین دلیل برای ادامه فعالیت در شغل فعلی شاغلین حوزه های تخصصی رشته می باشد. سابقه کاری هم با تمایل به تغییر شغل، ارتباط دارد. نتیجه گیری: افزایش سطح تحصیلات تخصصی این رشته می تواند احتمال اشتغال افراد را افزایش دهد. به عقیده ی پاسخ گویان، برنامه ریزی برای اجرای عوامل دانشگاهی، وضعیت کاریابی آن ها را تحت تأثیر قرار می دهد و ثبات شغلی بستگی به رفع مشکلات شغلی (همچون حقوق و مزایای کم)، علاقه شخصی افراد و محیط کاری مناسب دارد.

هدف: هدف این پژوهش بررسی تأثیر شبکه های اجتماعی در بهبود وضعیت اطلاع رسانی و جذب مخاطبین کتابخانه های عمومی شهر تهران از دیدگاه کتابداران است. روش شناسی:روش پژوهش حاضر پیمایشی از نوع توصیفی و تحلیلی بوده و جامعه آماری نیز کتابداران کتابخانه های عمومی شهر تهران هستند. داده های پژوهش با استفاده از پرسشنامه محقق ساخته گردآوری شده است. بررسی روایی ابزار با کمک 10 دانش آموخته و حرفه مند و 5 متخصص خبره رشته انجام شد. پایایی ابزار با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ محاسبه گردید. در نهایت داده های گردآوری شده در نرم افزارSPSS  کدگذاری و برای تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون K2 و آزمون فریدمن استفاده شده است. یافته ها: تلگرام بیشترین کاربرد را بین مخاطبان کتابخانه های مورد مطالعه داشته و پس از آن اینستاگرام قرار دارد. سروش کم ترین میزان استفاده را دارد. به نظر می رسد با توجه به فیلترینگ تلگرام و ظهور شبکه اجتماعی سروش با بستری مشابه تلگرام، باز هم این شبکه نتوانسته مخاطبان را به سمت خود جذب نماید. نکته قابل تأملی که در این پاسخ ها وجود دارد این است که هیچ یک از کتابداران اعلام نکرده اند که کتابخانه نیازی به استفاده از شبکه های اجتماعی ندارد. کتابداران به استفاده از شبکه های اجتماعی برای ارائه خدمات کتابخانه ای تمایل دارند و به نظر می رسد که کتابخانه ها و کتابداران علاقه مند به کارگیری این نوع فناوری در ارائه ی خدمات کتابخانه ای و ارتباط با مراجعان هستند. نتیجه گیری: از دیدگاه کتابداران، استفاده از شبکه های اجتماعی در بهبود اطلاع رسانی و جذب مخاطب به کتابخانه های عمومی موثر بوده و بهتر است برای افزایش کارایی و ارائه ی خدمات بهتر و مناسب تر از این شبکه ها نیز بهره ببرند، در این راستا، کتابداران علاقه مند به دریافت آموزش در این رابطه هستند. بنابراین، ارتقاء زیرساخت های لازم برای بهره گیری از شبکه های اجتماعی بایستی مدنظر تصمیم سازان و سیاست گذاران کتابخانه های عمومی قرار گیرد.

هدف: هدف پژوهش حاضر ارائه برنامه راهبردی برای کتابخانه های دانشگاه شهید بهشتی است. روش شناسی: پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی و از نظر روش اجرا، پیمایشی تحلیلی و مبتنی بر مدل برنامه ریزی راهبردی دیوید و تکنیک تحلیل عوامل راهبردی (SWOT) انجام شده است. جامعه آماری شامل کلیه مدیران (8 نفر) و کارشناسان (45 نفر) کتابخانه های دانشگاه شهید بهشتی هستند که به صورت سرشماری به عنوان جامعه پژوهش مورد مطالعه قرار گرفتند. برای گردآوری داده ها از پرسشنامه و مصاحبه استفاده شد. یافته ها: نمره ارزیابی عوامل داخلی و خارجی کتابخانه به ترتیب 11/3 و 3/3 هستند، که بیشتر از 5/2 (حد میانگین) است. بنابراین، در عوامل داخلی، نقاط قوت بیشتر از نقاط ضعف و در عوامل خارجی فرصت ها بیشتر از تهدیدها می باشند. نتیجه گیری: نتایج پژوهش نشان داد که اصلی ترین هدف کتابخانه های دانشگاه شهید بهشتی ارائه منابع اطلاعاتی مورد نیاز اساتید، دانشجویان و کارمندان دانشگاه شهید بهشتی است. ارتقای فعالیت های پژوهشی، آموزشی و فرهنگی دانشگاه شهید بهشتی و ارتقای دانش تخصصی اساتید، دانشجویان و کارمندان دانشگاه شهید بهشتی نیز در اولویت های دوم و سوم قرار دارند. بنابراین، کتابخانه باید براساس برنامه راهبردی پیشنهادی، 18 راهبرد اصلی ارائه شده را مد نظر قرار دهد.

هدف:هدف پژوهش حاضر تعیین رابطه بین سرمایه اجتماعی با خلاقیت و کارآیی سازمانی در بین کتابداران کتابخانه های عمومی استان کرمانشاه است. روش: پژوهش حاضر از نوع کاربردی بوده و به روش پیمایشی– همبستگی انجام شده است. جامعه آماری این پژوهش را 260 نفر از کتابداران کتابخانه های عمومی استان کرمانشاه تشکیل می دادند که 155 نفر از آن ها به عنوان نمونه انتخاب شدند. یافته ها: یافته ها نشان داد که بین سرمایه اجتماعی با خلاقیت سازمانی و کارآیی سازمانی رابطه مثبت و معنی داری وجود دارد. همچنین، خلاقیت سازمانی در رابطه بین سرمایه اجتماعی و کارآیی سازمانی نقش میانجی ایفا نمی کند. بین هر سه بُعد سرمایه اجتماعی (رابطه ای، ساختاری و شناختی) با خلاقیت سازمانی و کارآیی سازمانی رابطه مثبت و معنی داری وجود دارد. نتیجه گیری:تقویت سرمایه اجتماعی به طور مستقیم منجر به بهبود خلاقیت سازمانی و کارآیی سازمانی در کتابخانه های عمومی استان کرمانشاه می شود. بنابراین، مدیران کتابخانه ها باید به این مسئله توجه ویژه ای داشته باشند و برای افزایش خلاقیت سازمانی و کارآیی سازمانی کتابداران کتابخانه های عمومی، باید سعی در افزایش سرمایه اجتماعی آنان داشته باشند.

هدف: از این پژوهش تحلیل اکتشافی عوامل مؤثر بر اجرای سیستم اطلاعات مدیریت (MIS) و تأثیر آن بر زنجیره ارزش مدیریت دانش در کتابخانه ، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی است. روش شناسی: این پژوهش تلفیق و ترکیبی از شیوه های کمّی و کیفی است. نوع پژوهش در مرحله اول کیفی و از حیث هدف اکتشافی و در مرحله دوم کمّی و با هدف تبیینی می باشد. جامعه آماری بخش کیفی پژوهش را اساتید گروه های علم اطلاعات و دانش شناسی و مدیران باسابقه کتابخانه ، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی تشکیل داده اند که 16 نفر از خبرگان با روش نمونه گیری گلوله برفی انتخاب شدند. جامعه آماری در مرحله کمّی شامل تمام کتابداران، مدیران و مسئولان کتابخانه ، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی به تعداد 215 نفر است. با توجه به محدود بودن جامعه آماری، سرشماری انجام گرفت. داده های حاصل از پرسشنامه های محقق ساخته اجرای سیستم اطلاعات مدیریت و استاندارد زنجیره ارزش مدیریت دانش نیومن و کنراد (1999) با استفاده از نرم افزارهای SPSS24 و PLS3.8 تحلیل شدند. یافته: با توجه به نتایج سه عامل انسانی، سازمانی و فنی به عنوان عوامل مؤثر بر اجرای سیستم اطلاعات مدیریت شناسایی شده است. همچنین یافته های پژوهش در سطح خطای 05/0 نشان دهنده آن است که اجرای سیستم اطلاعات مدیریت بر زنجیره ارزش مدیریت دانش تأثیر معناداری دارد. نتیجه گیری: با توجه به نتایج پیشنهاد می شود در خصوص اجرای سیستم اطلاعات عوامل انسانی، سازمانی و فنی در کتابخانه ، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی مورد توجه قرار گیرند. همچنین مدیران می توانند از نحوه اجرای سیستم اطلاعات مدیریت بر زنجیره ارزش مدیریت دانش برای بهبود امور سازمانی بهره گیرند. نتایج این پژوهش در راستای پژوهش های مشابه در سرتاسر دنیا موید آن است که برای ارتقای زنجیره ارزش مدیریت دانش، اجرای مؤثر سیستم اطلاعات مدیریت ضروری است.

هدف: هدف پژوهش حاضر بررسی نقش تنظیم شناختی هیجان و ناگویی خلقی در فرسودگی شغلی کتابداران کتابخانه های عمومی استان سمنان در سال 1399 می باشد. روش شناسی: روش پژوهش حاضر توصیفی و از نوع پیمایشی تحلیلی است. جامعه آماری این پژوهش، کتابداران کتابخانه های عمومی استان سمنان به تعداد 110 نفر بوده و از این میان 100 پرسشنامه تکمیل و جمع آوری گردید. داده ها با استفاده از سه پرسشنامه استاندارد فرسودگی شغلی، تنظیم شناختی هیجان و ناگویی خلقی گردآوری شد. داده های پژوهش با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون چند متغیری مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته ها: یافته های پژوهش نشان داد که بین فرسودگی شغلی با تنظیم شناختی هیجان و زیرمقیاس آن، رابطه معناداری وجود دارد و بیشترین رابطه همبستگی در زیرمقیاس ها مربوط به ارزیابی است. همچنین بین فرسودگی شغلی با ناگویی خلقی و زیرمقیاس آن، رابطه معناداری وجود دارد و بیشترین رابطه همبستگی در زیرمقیاس ها مربوط به دشواری در شناسایی احساسات می باشد. بررسی ها همچنین نشان داد متغیرهای تنظیم شناختی هیجان و ناگویی خلقی هر دو فرسودگی شغلی را تبیین و پیش بینی می کنند. نتیجه گیری: نتایج پژوهش حاضر ارتباط بین تنظیم شناختی هیجان و ناگویی خلقی را در فرسودگی شغلی کتابداران کتابخانه های عمومی استان سمنان نشان داد. پیشنهاد می شود در برنامه های آموزشی از این عوامل به عنوان عامل های موثر و مرتبط با فرسودگی شغلی در کتابداران استفاده شود.

هدف: هدف این پژوهش بررسی ارگونومیک فعالیت های کاربران در بخش اطلاع رسانی کتابخانه مرکزی دانشگاه تبریز است. روش شناسی: با توجه به کثرت جامعه آماری پژوهش، با استفاده از فرمول کوکران 385 نفر به عنوان حجم نمونه تعیین و به صورت تصادفی انتخاب شدند. برای گردآوری داده های پژوهش از پرسشنامه محقق ساخته ای با مقیاس 5 درجه ای لیکرت استفاده و نتایج با استفاده از نرم افزار SPSS نسخه 22 تحلیل شد. یافته ها: بیشترین میزان استفاده روزانه از رایانه بین 1 تا 2 ساعت بود. 7/7 درصد از مراجعه کنندگان دارای بیماری اسکلتی- عضلانی بودند. میانگین نمرات دانشجویان شرکت کننده در پژوهش از نظر متغیرهای «ارگونومی عوامل محیطی کتابخانه مرکزی»، «انطباق نگرش و بهره گیری کاربران با اصول ارگونومی» و «رعایت اصول ارگونومیکی شخصی» به ترتیب برابر 77/2، 06/3، 85/2 به دست آمد. دو متغیر «ارگونومی عوامل محیطی» و «رعایت اصول ارگونومیکی شخصی» به طور معنی داری پایین تر از حد متوسط و «انطباق نگرش و بهره گیری کاربران با اصول ارگونومی» در حد متوسط قرار دارند. ارگونومی عوامل محیطی در کاربران مرد به طور معنی داری بیشتر از کاربران زن است. همچنین از نظر آماری تفاوت معنی داری بین کاربران دارای بیماری اسکلتی- عضلانی و سایرین، دانشجویان مقاطع مختلف تحصیلی و دانشجویانی با میزان متفاوت استفاده از رایانه، از نظر میزان رعایت «ارگونومی عوامل محیطی»، «انطباق نگرش و بهره گیری کاربران با اصول ارگونومی» و رعایت «اصول ارگونومیکی شخصی» وجود ندارد. نتیجه گیری: میزان ارگونومی عوامل محیطی در بین کاربران و رعایت اصول ارگونومیکی شخصی کتابخانه مرکزی دانشگاه تبریز به طور معنی داری پایین تر از حد متوسط و میزان انطباق نگرش و بهره گیری کاربران با اصول ارگونومی در حد متوسط است.

هدف: این مطالعه با هدف ارزیابی دانش، نگرش و عملکرد (KAP) کتابداران پزشکی و غیرپزشکی ایران نسبت به بیماری کووید-19 انجام شده است. روش شناسی: پژوهش حاضر یک مطالعه پیمایشی است که با استفاده از پرسشنامه آنلاین در بازه زمانی اول مهر تا اول آبان ماه 1399 انجام شده است. جامعه آماری پژوهش کتابداران غیر پزشکی ایران با 523 نفر و کتابداران پزشکی با 250 نفر می باشد. پرسشنامه مورد استفاده در این تحقیق، پرسشنامه استاندارد دانش، بینش و عملکرد و شامل سوالات دموگرافیک، دانش، بینش و عملکرد بود. روایی (KMO>0/7) و پایایی (Cronbach's alpha>0/7) پرسشنامه تایید شد. یافته ها: میانگین نمرات دانش کووید-19 کتابداران غیر پزشکی و پزشکی به ترتیب 28/13 و 4/15 است. این نتیجه نشان می دهد که کتابداران پزشکی شاغل در کتابخانه های پزشکی، دانش خوبی نسبت به بیماری کووید-19 دارند. میانگین نمرات نگرش نسبت به کووید-19 کتابداران غیر پزشکی و پزشکی به ترتیب برابر با 10.52 و 11.72 است که نشان می دهد 6/97 درصد کتابداران پزشکی نگرش مثبتی نسبت به کووید-19 دارند. میانگین نمرات عملکرد در برابر کووید-19 کتابداران غیر پزشکی و پزشکی 19.33 و 21.66 است. این نتیجه گویای آن است که 5/68 درصد از کتابداران پزشکی در جلوگیری از کووید-19 و اقدامات پیشگیرانه عملکرد مثبتی دارند. نتیجه گیری: بین مدرک تحصیلی پاسخ دهندگان و KAP آنها نسبت به کووید-19 رابطه معنی داری وجود دارد. کتابداران غیر پزشکی باید سطح دانش و آگاهی خود را به عنوان مشاوران اطلاعات در جامعه افزایش دهند.

هدف: هدف پژوهش حاضر بررسی نشریه علوم و فنون مدیریت اطلاعات دانشگاه قم با رویکرد علم سنجی بود. روش شناسی: این پژوهش پیمایشی بوده و با رویکرد علم سنجی انجام شده است. تمامی مقالات نشریه علوم و فنون مدیریت اطلاعات (128 مقاله)، جامعه پژوهش حاضر را تشکیل می دهد. داده ها از پایگاه ISC استخراج شده و با فنون هم رخداد واژگان و شبکه هم نویسندگی تحلیل شده است. نتایج: شبکه هم رخداد واژگان از یک شبکه موضوعی بزرگ و چهار شبکه فرعی و شبکه هم نویسندگی از دو خوشه اصلی و چندین خوشه فرعی تشکیل شده است. پرتولیدترین و مؤثرترین نویسنده در نقشه هم نویسندگی حیدری بوده، دانشگاه قم پرتولیدترین می باشد، اما نقش دانشگاه شهید چمران اهواز و شهید بهشتی نیز قابل توجه است. بیشتر مقالات به شکل چندنویسندگی بودند. نتایج، روند رو به رشدی را در شاخص های استنادی پایگاه ISC برای نشریه نشان می دهد و از حوزه های مختلفی به مقالات این نشریه استناد شده است. نتیجه گیری: موضوعات منتشر شده توسط این نشریه بیشتر زیرمجموعه علم اطلاعات و دانش شناسی را پوشش می دهد و هم نویسندگی نیز در وضعیت مطلوبی است. دانشگاه شهید چمران اهواز نقش پررنگی در هم نویسندگی، نویسندگان پرتولید و پر استناد در مقالات منتشر شده نشریه دارد. این نشریه بر حوزه های موضوعی مختلفی تأثیرگذار بوده است.