فریبا مردانی

هدف: شیوع کووید-19 از اواخر دسامبر 2019، به یک تهدید بالینی در جهان تبدیل شده است. برای مهار این معضل لازم است اطلاعات صحیح و یافته های دقیق دانشمندان در اسرع وقت در اختیار عموم قرار گیرد. با توجه به جایگاه ویژه شبکه های اجتماعی و نقش تاثیرگذار آن در ارتباطات اجتماعی و انتقال اطلاعات، هدف این پژوهش بررسی میزان تاثیر اطلاع رسانی و آموزش از طریق شبکه های اجتماعی در افزایش سطح آگاهی در زمان شیوع کووید-19 در جامعه و شناخت نیازهای اطلاعاتی مردم در این رابطه است. روش : این پژوهش پیمایشی و به لحاظ هدف کاربردی است. جامعه پژوهش نیز مردم شهر تهران بودند. تعداد 384 نفر که از شبکه های اجتماعی در زندگی روزمره استفاده می کنند، به طور تصادفی و با نمونه گیری خوشه ای از مناطق 1، 2، 3، 4، 5، 7، 13، 15، 16، 17، 18، 20 و 21 انتخاب شدند. حجم نمونه با فرمول کوکران تعیین و داده های پژوهش با استفاده از پرسش نامه محقق ساخته گردآوری شدند. روایی ابزار نیز به شیوه صوری با نظر خبرگان رشته علم اطلاعات و دانش شناسی بررسی شد. پایایی پرسشنامه با استفاده از ضریب آلفا کرونباخ محاسبه و با ضریب 81/0 تایید گردید. در نهایت داده های گردآوری شده در نرم افزار اس. پی. اس. اس[1] وارد و کدگذاری شد و برای تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون های K2، T و فریدمن استفاده گردید. نتایج: نتایج نشان داد که بسیاری از افراد، استفاده از شبکه های اجتماعی در اطلاع رسانی و آموزش را برای افزایش آگاهی عمومی در شرایط همه گیری کووید-19، بسیار تاثیرگذار می دانند. بیش از نیمی از این افراد حضور این شبکه ها را در زندگی شان بسیار موثر دانسته و اعتقاد دارند که این شبکه ها می توانند بستر مناسب و مفیدی برای اطلاع رسانی، آموزش و آگاهی باشند و آموزش ها و اطلاعات مفیدی در این شبکه ها انتشار می یابد. در استفاده از شبکه های اجتماعی، اینستاگرام، تلگرام و واتساپ، به ترتیب در رتبه های اول تا سوم قرار دارند و سروش آخرین جایگاه را دارد. نتیجه گیری: مردم علاقه مند به استفاده از شبکه های اجتماعی برای افزایش سطح آگاهی از بیماری کووید-19 بوده و عقیده دارند که اطلاعات و آموزش های مفیدی از این شبکه ها را در کوتاه ترین زمان ممکن دریافت می کنند. اما میزان اطمینان شهروندان تهرانی به این اطلاعات در حد متوسط است. برخی از اطلاعاتی که به اشتراک گذاشته می شود، از منابع دیگر مانند اخبار سایت ها، صدا و سیما و سایر رسانه های خبری بدست می آیند و مردم این اطلاعات را در شبکه های اجتماعی نیز با هم به اشتراک می گذارند.  

هدف: هدف این پژوهش بررسی تأثیر شبکه های اجتماعی در بهبود وضعیت اطلاع رسانی و جذب مخاطبین کتابخانه های عمومی شهر تهران از دیدگاه کتابداران است. روش شناسی:روش پژوهش حاضر پیمایشی از نوع توصیفی و تحلیلی بوده و جامعه آماری نیز کتابداران کتابخانه های عمومی شهر تهران هستند. داده های پژوهش با استفاده از پرسشنامه محقق ساخته گردآوری شده است. بررسی روایی ابزار با کمک 10 دانش آموخته و حرفه مند و 5 متخصص خبره رشته انجام شد. پایایی ابزار با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ محاسبه گردید. در نهایت داده های گردآوری شده در نرم افزارSPSS  کدگذاری و برای تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون K2 و آزمون فریدمن استفاده شده است. یافته ها: تلگرام بیشترین کاربرد را بین مخاطبان کتابخانه های مورد مطالعه داشته و پس از آن اینستاگرام قرار دارد. سروش کم ترین میزان استفاده را دارد. به نظر می رسد با توجه به فیلترینگ تلگرام و ظهور شبکه اجتماعی سروش با بستری مشابه تلگرام، باز هم این شبکه نتوانسته مخاطبان را به سمت خود جذب نماید. نکته قابل تأملی که در این پاسخ ها وجود دارد این است که هیچ یک از کتابداران اعلام نکرده اند که کتابخانه نیازی به استفاده از شبکه های اجتماعی ندارد. کتابداران به استفاده از شبکه های اجتماعی برای ارائه خدمات کتابخانه ای تمایل دارند و به نظر می رسد که کتابخانه ها و کتابداران علاقه مند به کارگیری این نوع فناوری در ارائه ی خدمات کتابخانه ای و ارتباط با مراجعان هستند. نتیجه گیری: از دیدگاه کتابداران، استفاده از شبکه های اجتماعی در بهبود اطلاع رسانی و جذب مخاطب به کتابخانه های عمومی موثر بوده و بهتر است برای افزایش کارایی و ارائه ی خدمات بهتر و مناسب تر از این شبکه ها نیز بهره ببرند، در این راستا، کتابداران علاقه مند به دریافت آموزش در این رابطه هستند. بنابراین، ارتقاء زیرساخت های لازم برای بهره گیری از شبکه های اجتماعی بایستی مدنظر تصمیم سازان و سیاست گذاران کتابخانه های عمومی قرار گیرد.