شیوا تاتینا

ارزیابی بلوغ نوآوری سازمانی یکی از ابزارهای کلیدی برای شناسایی نقاط قوت و ضعف در مسیر توسعه نوآوریِ سازمان و یادگیری از شکست های قبلی است. این ارزیابی به مدیران کمک می کند تا میزان آمادگی سازمان برای توسعه، جذب و اجرای طرح های نوآوری را سنجش و شکاف های موجود در حوزه مدیریت نوآوری را شناسایی کنند. بدون شناخت سطح بلوغ نوآوری، برنامه ریزی برای بهبود عملکرد، تخصیص منابع و تنظیمِ راهبردهای نوآوریِ مؤثر دشوار خواهد بود. همچنین، این ارزیابی امکان مقایسه با سازمان های مشابه و حرکت هدفمند به سوی تحول و مزیت رقابتی پایدار را فراهم می کند. با درنظرگیریِ این مهم، در این پژوهش با استفاده از روش سنتزِ چارچوب، چارچوبی نوین به منظور ارزیابی بلوغِ نظام نوآوریِ سازمانی با بهره گیری از مؤلفه های کلیدی نظام نوآوری شامل کارکردها و شکست های نظام مند توسعه داده می شود که امکان استخراج توصیه های سیاستی و راهبردیِ نظام مند را از طریقِ تحلیل عوامل مسدودکننده و شکست های نظام مند فراهم می کند. در نهایت، چارچوب پیشنهادی در یکی از شرکت های دولتیِ ایران به کار گرفته و توصیه های سیاستی-راهبردی به منظور نیل به وضعیت متعالی در یک چشم انداز میان مدت ارائه می شود.

یکی از چالش های اصلی تصمیم گیرندگان حوزه توسعه نوآوری و فناوری، چگونگی سیاست گذاری بخشی در شرایط وجود پیچیدگی ها و ناپایداری های محیطی است. در این راستا در مقاله پیش رو با الهام از رویکرد دیالکتیکی هگل به شناسایی تنوع دیدگاه های خبرگان صنعت حفاری نفت و گاز ایران و تضادهای موجود در آنها در خصوص سیاست گذاری توسعه فناوری و نوآوری در شرایط گذار اقتصادی پرداخته شده است. با توجه به مناسبت روش کیو، از این روش شناسی جهت انجام مطالعه موردی و استخراج تنوع دیدگاه ها استفاده شده است. خروجی روش کیو حاکی از تنوع بالای دیدگاه ها (ده دیدگاه متفاوت) و در نتیجه وجود حجم زیادی از تضاد و اختلاف نظر در این حوزه است. به منظور تحلیل دقیق تر تضادهای موجود که بنا به رویکرد دیالکتیک، منشاء پویایی نظام ها هستند نیاز به دسته بندی دیدگاه ها بوده که از طریق روش آماری خوشه یابی سلسله مراتبی انجام شده و نشان می دهد دیدگاه های منتسب به هر گروه از بازیگران کلیدی، در یک خوشه مشترک قرار گرفته اند. می توان ادعا کرد که دیدگاه گروه های بازیگران و نه تک تک افراد در صنعت، دارای تضاد و اختلاف است. به این ترتیب توصیه های سیاستی حاصل از خروجی این روش، نقطه بهینه تعادل میان دیدگاه ها یا اجماع آنها نبوده و دیدگاه جدیدی است که از ترکیب (سنتز) دیدگاه های متضاد حاصل می شود. نهایتاً هم مدل مارپیچ سیاست گذاری نوآوری برای بخش (صنعت)، مفهوم سازی و پیشنهاد شده است.