فریده عصاره

هدف: با توجه به نقشی که مطالعه روند پژوهش های علم اطلاعات و دانش شناسی در نشان دادن نقاط ضعف، کاستی ها و مسیر پیشرفت و توسعه آن رشته دارد، پژوهش حاضر در صدد است تا به مطالعه موضوعات مقالاتی که توسط پژوهشگران ایرانی در سطح ملی و بین المللی در این حوزه انجام شده اند، بپردازد.روش شناسی: پژوهش حاضر از نوع کاربردی بوده و با رویکرد متن کاوی انجام گرفته است. جامعه مورد مطالعه شامل مقالات مستخرج از وبگاه نشریات ایرانی نمایه شده در پایگاه آی. اس. سی. در فاصله سال های 1398-1351 و مقالات انجام شده توسط پژوهشگران ایرانی که از سال 2019-1945 در پایگاه وب آوساینس نمایه شده اند، هستند. کلیه فرآیندهای مربوط به پیش پردازش و طبقه بندی به زبان برنامه نویسی پایتون پیاده سازی و اجرا شده اند.یافته ها: به منظور دسته بندی مطالعات علم اطلاعات و دانش شناسی، با بررسی پیشینه های مطالعاتی و ترکیب طبقه بندی های موجود و نظرخواهی از متخصصان این حوزه، طرحی مشتمل بر 31 حوزه موضوعی تهیه و مبنای تحلیل قرار گرفت. یافته ها نشان داد که بیشتر پژوهش های این رشته به ترتیب به حوزه های کتابخانه ها و مراکز اطلاعاتی و آرشیو؛ پژوهش، مطالعه و نشر؛ علم سنجی و اطلاع سنجی؛ اینترنت و مطالعات وب اختصاص یافته است. نتیجه گیری: نتایج حاصل از پژوهش حاضر می تواند به برنامه ریزی و تصمیم گیری در خصوص شناخت نیازهای آموزشی و پژوهشی، تدوین سرفصل های درسی و هدایت بروندادهای علمی آینده به سوی اولویت ها و تخصیص بهینه منابع به آن ها کمک نماید. این نتایج همچنین می تواند هدایتگر پژوهشگران در تصمیم گیری برای انتخاب موضوعات پژوهش های آینده در علم اطلاعات و دانش شناسی باشد.

هدف: هدف این پژوهش بررسی پایایی اعتبار قوانین لوتکا و برادفورد، دو مورد از قوانین پایه و اصلی علم سنجی، در شرایط اطلاعاتی حاضر است، به منظور آزمایش این قوانین در توزیع فراوانی مشارکت نویسندگان و نیز تولیدات علمی آنان در مجلات.روش شناسی:پژوهش حاضر از نوع توصیفی است که با روش تحلیلی و نیز استفاده از شاخص های علم سنجی انجام می شود. برای تحلیل داده ها با کمک قانون لوتکا، به محاسبه تعداد نویسندگان براساس مدارک تولید شده توسط آنان پرداخته شد. سپس جهت اطمینان از نتایج حاصله و تأیید نتایج در بخش قانون لوتکا، نرم افزار لوتکا نیز به کارگرفته شد. به منظور آزمایش قانون برادفورد برروی داده ها، این قانون نیز مورد استفاده واقع شد.یافته ها: یافته ها نشان داد که تولیدات علمی نویسندگان حوزه ی زمین شناسی در بازه زمانی 1990 تا 2010 با قانون لوتکا هم خوانی ندارد و این قانون در این پژوهش حاکم نبود. حال آن که در بررسی قانون برادفورد، نتایج حاکی از صادق بودن این قانون در مورد برون دادهای علمی نویسندگان این حوزه در محدوده زمانی مورد بررسی است.نتیجه گیری: نتایج پژوهش نشان داد که در آزمایش قانون لوتکا با تولیدات علمی نویسندگان حوزه ی زمین شناسی در سالهای 1990-2010، این قانون مورد تایید قرار نگرفت. به نظر می رسد که با تغییراتی که از طریق هم نویسندگی در بروندادهای علمی مورد بررسی حاصل شده است، این قانون دیگر حاکم نیست و نیازمند بررسی های بیشتری است، تا بتواند به عنوان یک اصل عمومی، در همه حال، مورد استفاده قرار بگیرد. در بررسی قانون برادفورد، نتایج حاکی از صادق بودن این قانون در مورد برون دادهای علمی نویسندگان حوزه ی زمین شناسی در بازه زمانی مورد بررسی بوده است. با این تفاوت که از نویسندگان به عنوان موضوعات مقالات استفاده شده است. به عبارتی، بیشترین تعداد نویسندگان (به عنوان موضوعات مقالات) کمترین تعداد مدارک علمی را تولید کرده اند که این مدارک، مدارک هسته محسوب می شوند و توسط بیشترین مشارکت نویسندگان به نگارش درآمده اند.

مقدمه: شبکه های هم تألیفی از جمله شبکه های اجتماعی هستند که اطلاعات مهمی در رابطه با همکاری میان پژوهشگران، که از عوامل مهم رشد کیفی و کمی انتشارات علمی است، فراهم می آورند. هدف این پژوهش، ترسیم و تحلیل شبکه هم تألیفی پژوهشگران ایران در حوزه داروشناسی و داروسازی می باشد. روش کار: پژوهش با استفاده از روش های علم سنجی و اصول تحلیل شبکه انجام شده است. جامعه پژوهش شامل 3514 مدرک حوزه داروشناسی و داروسازی پایگاه وب آو ساینس بود که در سال های 2012-2000 منتشر شده و حداقل یکی از نویسندگان آن ها وابستگی سازمانی به دانشگاه ها و مؤسسات پژوهشی وابسته به وزارتخانه مذکور را داشت. داده ها با نرم افزار PAJEK تحلیل شدند. یافته ها: ضریب همکاری این انتشارات ، 7/0 و بیشترین همکاری بین المللی، با پژوهشگران انگلستان، آمریکا و کانادا بوده است. شبکه هم تألیفی پژوهشگران متشکل از 90 گره (نویسنده) و درجه تراکم این شبکه 084/0 بود. میان تعداد انتشارات و درجه مرکزیت نویسندگان رابطه خطی قوی و مستقیم در سطح معنی داری 01/0 مشاهده شد. نتیجه گیری: شاخص درجه تراکم (084/0) نشان دهنده انسجام پائین این شبکه است، به عبارتی چگالی بالایی ندارد و نویسندگان (گره ها) ارتباطات اندکی با یکدیگر برقرار کرده ا ند. این پژوهش نشان داد که پژوهشگران با تعداد مستندات بیشتر، تمایل بیشتری به همکاری های گروهی دارند. نتایج این پژوهش می تواند ابعاد همکاری را مشخص نموده، و در کمک به سیاستگذاری های پژوهشی تأثیرگذار باشد. : .

هدف: هدف مقاله بررسی چگونگی کاربرد الگوی مرجع مفهومی سی داک برای سازماندهی منابع غیرکتابی است. روش پژوهش: در این پژوهش از روش تحلیل محتوا با رویکرد تطبیقی استفاده شد. در این چارچوب بر روی استاندارد یونی مارک، ویرایش دوم قواعد فهرست نویسی انگلوامریکن و الگوی مرجع مفهومی سی داک مطالعاتی انجام شد. جامعه مورد بررسی را فراداده های 116 اثر در قالب 17 نوع منبع غیرکتابی از مجموعه منابع سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران تشکیل دادند. ابزار گردآوری داده ها یک سیاهه وارسی بود که به همین منظور تهیه شد و برای ترسیم نمودار از نرم افزار مایکروسافت ویزیو استفاده شد. یافته ها: در پژوهش به عمل آمده تعداد 37 عنصر داده ای شناسایی شد. همچنین، در این راستا 20 موجودیت از الگوی سی داک انتخاب شد که به فراخور نیاز از طریق 23 ویژگی به هم مرتبط شدند. در نهایت، برای 37 عنصر داده ای، 24 توصیف بر اساس الگوی سی داک تعریف شد. نتیجه گیری: بررسی به عمل آمده نشان داد که اغلب عناصری که در ساختارهای کتاب شناختی به کار رفته اند، قابل تطبیق با ساختار هستی نگاری و الگوی سی داک بودند. در نتیجه می توان اظهار داشت که برخی از موجودیت های الگوی سی داک و ویژگی هایی که ارتباط آن ها را تعریف کرده اند، بیانگر جنبه ای از سازماندهی منابع غیرکتابی بوده و توانسته اند توصیفی ساختاریافته و مرتبط با سازماندهی منابع غیرکتابی از دو جنبه فیزیکی و محتوایی ارائه دهند.

هدف: این پژوهش با هدف شفاف سازی و مرزبندی دامنه ی بین لغات و موضوعات حوزه های کتاب سنجی، علم سنجی و اطلاع سنجی و تحلیل توصیفی مدارک این حوزه ها نگارش شده است. روش پژوهش: روش مورد استفاده در این پژوهش تحلیل محتوا می باشد. برای این منظور از نمایه استنادی علوم، رکوردهایی که در عنوان آن ها حداقل یکی از واژه های کتاب سنجی، علم سنجی و اطلاع سنجی آمده و در پایگاه دایالوگ و در محدوده ی زمانی 1973-2009 موجود است، گردآوری شد. برای ورود داده ها فایل اکسلی طراحی گردید. بدین ترتیب 36 کلیدواژه برای حوزه کتاب سنجی و برای حوزه علم سنجی و اطلاع سنجی هر کدام 19 کلیدواژه مورد استفاده قرار گرفت. یافته ها: طبق یافته های حاصل از تحلیل محتوا و تعیین موضوعات منحصربه فرد سه حوزه، مشخص شد که تأکید حوزه ی کتاب سنجی بر موضوعات، اطلاعات علمی و حوزه ی کتابداری است و دو حوزه ی دیگر بر اطلاعات به طور کلی و کل حوزه ها تأکید دارند. نتیجه گیری: نتیجه حاصل از بررسی موضوعات مشترک نشان داد که حوزه ی کتاب سنجی و پس از آن علم سنجی از مقوله های مشترک بیشتری با حوزه های دیگر برخوردار هستند. نتایج به دست آمده از تحلیل توصیفی انتشارات این حوزه ها روشن ساخت که بیشترین تعداد انتشارات مربوط به حوزه کتاب سنجی و کمترین آن مربوط به حوزه اطلاع سنجی می باشد. اوج انتشار مدارک کتاب سنجی در سال 2008 با 54 مدرک (معادل 1/7 درصد)، علم سنجی درسال 1994 با 29 مدرک (معادل 97/9 درصد) و اطلاع سنجی در سال 2005 با 13 مدرک (معادل 10 درصد) بوده است.

هدف: هدف پژوهش حاضر، تعیین رابطه کیفیت خدمات دریافتی کتابخانه از دیدگاه اعضای هیأت علمی و نگرش آنان نسبت به همکاری با کتابداران، در دانشگاه صنعتی جندی شاپور دزفول است. روش پژوهش: این پژوهش از نوع کاربردی و به روش پیمایشی- توصیفی و همبستگی است. جامعه پژوهش شامل 53 نفر اعضای هیأت علمی دانشگاه صنعتی جندی شاپور دزفول است. ابزار گردآوری داده ها، شامل پرسش نامه ی سنجش کیفیت خدمات کتابخانه ها و پرسش نامه نگرش اعضای هیأت علمی نسبت به همکاری با کتابداران است. پرسش نامه ها توزیع و 50 پرسش نامه گردآوری گردید. به منظور تحلیل داده ها از روش های آمار توصیفی و استنباطی (آزمون همبستگی پیرسون) استفاده شد. یافته ها: کیفیت خدمات دریافتی کتابخانه از دیدگاه اعضای هیأت علمی در سطح متوسط (72/5) و نگرش آنان نسبت به همکاری با کتابداران، موافق (93/3) ارزیابی شد. همچنین، مشخص شد بین کیفیت خدمات دریافتی کتابخانه از دیدگاه اعضای هیأت علمی و نگرش آنان نسبت به همکاری با کتابداران در دانشگاه صنعتی جندی شاپور دزفول، در سطح 05/0، رابطه ی معناداری وجود ندارد. نتیجه گیری: متغیر کیفیت خدمات دریافتی کتابخانه از دیدگاه اعضای هیأت علمی نمی تواند نقش پیش بین برای متغیر نگرش نسبت به همکاری با کتابداران داشته باشد و لازم است، رابطه متغیرهای دیگر با متغیر نگرش، نسبت به همکاری با کتابداران بررسی شود.

  هدف: میزان استفاده از مجلات علمی فارسی نمایه شده در پایگاه ISC در تولیدات علمی پژوهشگران دانشگاه های ما در طی سال های 1380-1389 بررسی و مقایسه شده است.   روش پژوهش: پژوهش حاضر بر حسب هدف، یک پژوهش کاربردی است. از بعد جمع آوری اطلاعات، توصیفی غیرآزمایشی به روش سندی و تحلیل استنادی است. تولیدات علمی پژوهشگران دانشگاه های مادر در پایگاه ISC طی سال های 1380-1389، 37988  مدرک می باشد. برای تعیین حجم نمونه از فرمول کوکران استفاده شده است. بر اساس این فرمول حجم نمونه هر دانشگاه به تفکیک مشخص گردید، سپس از روش نمونه گیری طبقه ای استفاده شد و با توجه به نسبت تعداد مدارک در هر دانشگاه و هر سال تعداد نمونه ها مشخص گردید، که حجم نمونه حدود2424 مدرک تعیین شد.   یافته ها: نتایج نشان داد میزان استفاده از مجلات علمی فارسی نمایه شده در پایگاه ISC توسط پژوهشگران دانشگاه های مورد مطالعه در دهه ی 89-1380، برابر با 5/75 درصد است. بیشترین میزان استفاده از مجلات علمی فارسی نمایه شده در پایگاه ISC مربوط به دانشگاه صنعتی اصفهان با 3/90 درصد می باشد. دانشگاه صنعتی امیرکبیر 3/83 درصد، دانشگاه شهید بهشتی 8/77 درصد، دانشگاه شیراز 6/77 درصد، دانشگاه صنعتی شریف 3/75 درصد، دانشگاه تهران 1/77 درصد، دانشگاه تربیت مدرس 70 درصد و دانشگاه علم و صنعت ایران 3/53 درصد از مجلات علمی فارسی نمایه شده در پایگاه ISC در ارجاعات خود استفاده کرده اند. نتیجه گیری : یافته های این پژوهش حاکی از آن است که پژوهشگران به مجلاتی بیشتر استناد می کنند که در پایگاه های استنادی نمایه می شوند. همچنین نتایج این پژوهش نشان داد که از کل مجلاتی که توسط پژوهشگران دانشگاه های مادر، مورد استناد قرار گرفته اند 9/57 درصد مجلاتی هستند که به صورت چاپی/الکترونیکی توزیع می شوند و 1/42 درصد فقط  به صورت چاپی توزیع شده اند. بدین ترتیب به نظر می رسد مجلاتی که به صورت رایگان از طریق وب در اختیار کاربران هستند بیشتر مورد استناد قرار می گیرند.

هدف: هدف از انجام این تحقیق بررسی نقش کتابخانه دیجیتالی رزنت در تامین نیازهای اطلاعاتی و همچنین تعیین میزان استفاده اعضای هیأت علمی از این پایگاه می باشد. روش شناسی: روش تحقیق به کار رفته در این پژوهش، پیمایشی و ابزار گردآوری  داده ها پرسشنامه سازمان یافته است. جامعه مورد بررسی اعضای هیأت علمی تمام وقت دانشگاه آزاد شیراز  می باشد.. با استفاده از آمار توصیفی و تحلیلی و نرم افزار SPSS تجزیه و تحلیل داده ها  صورت گرفته است. یافته ها: این تحقیق نشان داد که 2/78 درصد از اعضای هیأت علمی، هدف از جستجوی اطلاعات خود را کسب اطلاعات تخصصی و روزآمد اعلام کرده اند، و بیش از 80 درصد از نمونه مورد پژوهش از شبکه رزنت استفاده می نمایند. نتیحه گیری: روی هم بیش از 52 درصد از نیازهای اطلاعاتی اعضای هیأت علمی از طریق این شبکه برآورده می شود. میان میزان استفاده گروههای مختلف آموزشی، سطح تحصیلات و مرتبه علمی اعضای هیأت علمی از شبکه رزنت تفاوت معنی دار وجود دارد. همچنین آموزش استفاده از شبکه رزنت می تواند نقش موثری دربیشتر استفاده کردن جامعه مورد مطالعه از کتابخانه دیجیتالی رزنت داشته باشد  

  هدف: خلاقیت و هوش دو ویژگی هستند که در هر یک از اعضای سازمان نهفته است. این پژوهش با هدف تعیین سطح هوش سازمانی کتابداران شاغل در کتابخانه های دانشگاهی شهر اهواز بر اساس مدل کارل آلبرخت و بررسی ارتباط آن با خلاقیت کتابداران انجام گرفته است. روش پژوهش : روش پیمایشی است و ابزار پژوهش شامل پرسش نامه استاندارد هوش سازمانی کارل آلبرخت و پرسش نامه خلاقیت رند سیپ بوده است. تعداد 105 کتابدار شاغل در کتابخانه های دانشگاهی شهر اهواز به عنوان جامعه پژوهش مورد بررسی قرار گرفته شد. در این پژوهش با استفاده از آمار توصیفی (میانگین ، فراوانی، فراوانی نسبی) و آزمون استنباطی (آزمون های تحلیل رگرسیون، ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل واریانس)  نسبت به تجزیه و تحلیل اقدام شد. یافته ها : نتایج نشان داد که بین هوش سازمانی (به طور کلی) و خلاقیت، با سطح معنی داری 000/0  ارتباط مثبتی وجود دارد، ولی هیچ یک از مؤلفه های هوش سازمانی رابطه معنی داری با خلاقیت را نشان نداد. نتیجه گیری: با توجه به یافته های پژوهش، می توان نتیجه گرفت که سطح هوش سازمانی و خلاقیت در نمونه ها مورد مطالعه بسیار ضعیف است. از بین مؤلفه های هوش سازمانی تنها سرنوشت مشترک بیشترین قدرت تبیین کنندگی را داشته است. کتابخانه ها بایستی به همه مؤلفه های هوش سازمانی به صورت یکسان توجه نموده و زمینه ساز پرورش خلاقیت در کتابداران باشند. نظام مدیریت نیز با تکیه بر خود کنترلی کارکنان، مشورت، تشویق به ابتکار و احترام به افراد، نقش  مهمی در پرورش خلاقیت کارکنان ایفا نماید.    

 در این پژوهش هدف آن بوده است که تولیدات علمی مهندسی ایران طی سالهای 1990 تا 2008 در پایگاه اطلاعاتی دایالوگ تجزیه و تحلیل شود. دایالوگ مجموعه ای با بیش از 900 پایگاه اطلاعاتی است که نمایه استنادی علوم آی. اس. آی. را نیز با عنوان سای سرچ از سال 1990 تاکنون تحت پوشش قرار می دهد. پژوهش حاضر از نوع کاربردی است و با استفاده از روش علم سنجی و تحلیل استنادی انجام شده است. تعداد مدارک نمایه شده نویسندگان ایرانی در نمایه استنادی علوم در بازه زمانی مذکور 8396 مدرک بوده است. نرخ رشد تولیدات علمی حوزه مهندسی ایران در طی این مدت، 24 درصد به دست آمد و پر تولید ترین و پر استنادترین نویسنده ها نیز شناسایی شدند. بیشترین حجم مدارک ایرانی نمایه شده در پایگاه اطلاعاتی دایالوگ مربوط به موضوع مهندسی شیمی و مهندسی برق بوده است. مجله Chemistry & Chemical Engineering Iranian Journal of با 348 مدرک بیشترین تعداد تولیدات را منتشر کرده است. در بین دانشگاهها و مؤسسات پژوهشی، دانشگاه صنعتی شریف بیشترین تکرار نام را در بین مدارک بازیابی شده این حوزه به خود اختصاص داده است. مقالات با 24/97 درصد بیشترین سهم از انواع مدارک منتشر شده در مجلات آی. اس. آی. را دارند و زبان انگلیسی با 8/99 درصد، زبان عمده مدارک منتشر شده است. بیشترین میزان مشارکت نویسندگان ایرانی در انتشار مدارک با کشور های آمریکا و کانادا بوده است.

هدف: این پژوهش به منظور شناسایی عوامل مؤثر بر پذیرش پایگاه های اطلاعاتی تحت وب توسط کاربران دانشگاهی است. روش: داده ها از 15 مصاحبه نیمه ساختار یافته با اعضای هیأت علمی، دانشجویان تحصیلات تکمیلی و مسئولین دانشگاه گردآوری و با روش های کدگذاری باز، محوری و انتخابی، با استفاده از رویکرد موسوم به گراندد تئوری تحلیل شده است. یافته ها: مفهوم مرکزی با عنوان «قصد رفتاری (تصمیم به استفاده)» شکل گرفت. قصد رفتاری یا تصمیم به استفاده، تصمیم شخص برای استفاده از پایگاه های اطلاعاتی در دسترس در محیط دانشگاه برای انجام فعالیت های علمی است. مقوله های دیگر در این پژوهش شامل: ویژگی مهارتی/دانش، ویژگی فردی/حرفه ای، نگرش، سودمندی، سهولت استفاده، انجام وظیفه، افزایش دانش، دانشگاه و کتابخانه ازعوامل مؤثر بر پذیرش پایگاه های اطلاعاتی هستند که به شکل مستقیم و یا غیر مستقیم بر تصمیم به استفاده تأثیر می گذارند.

هدف: هدف اصلی این پژوهش تعیین میزان پاسخ گویی پایگاه های اطلاعاتی پیوسته ی در دسترس به نیازهای اطلاعاتی دانشجویان پزشکی عمومی مشغول به تحصیل در دانشگاه علوم پزشکی کرمان در سال 1388 بوده است. روش: این پژوهش از نوع پیمایشی - توصیفی انجام شده است. جامعه آماری این پژوهش دانشجویان رشته پزشکی عمومی مشغول به تحصیل در دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی کرمان هستند که تعداد آن ها در زمان انجام پژوهش به 500 نفر رسید. با استفاده از فرمول کرجسی مورگان حجم نمونه 217 نفر تعیین گردید. ابزار گردآوری داده های این پژوهش، پرسش نامه ای محقق ساخته است. برای محاسبه روایی، نظرات 5 تن از اساتید و کارشناسان و پایایی آن به میزان 922/0 به دست آمد. برای تجزیه و تحلیل داده ها از دو روش آماری توصیفی و استنباطی استفاده شد است. یافته ها: نتایج نشان داد که میزان آشنایی این دانشجویان با پایگاه های اطلاعاتی پیوسته کمتر از حد متوسط (5/92 درصد) و میزان استفاده آنان کمتر از حد متوسط (7/95 درصد) بوده است. میزان برآورده شدن نیازهای آموزشی و پژوهشی این دانشجویان در بکارگیری پایگاه های اطلاعاتی پیوسته، متوسط به بالا (2/90 درصد) و بیشترین درصد پاسخ گویان (6/48 درصد) از جست وجوی ساده بهره گرفته اند. پر استفاده ترین پایگاه پاب مد است (با میانگین 52/2 درصد) و از نظر این دانشجویان (5/75 درصد) محتوای این پایگاه های اطلاعاتی محتوای منابع چاپی را تکمیل کرده است. بیشترین درصد پاسخ گویان دلیل استفاده از این پایگاه ها را جست وجوی منابع آموزشی و پژوهشی (8/50 درصد) ذکر کرده نموده اند. نتیجه گیری: این منابع کمتر از حد متوسط مورد مراجعه اند به دلیل: یافتن منابع آموزشی و پژوهشی، روزآمد کردن اطلاعات علمی، استفاده راحت، دسترسی آسان، صرفه جویی در وقت، اشاعه سریع اطلاعات.  

هدف از پژوهش حاضر بررسی میزان هم تألیفی نویسندگان دانشگاه تهران در پایگاه استنادی علوم جهان اسلام بین سال های 1381 تا 1390 می باشد. پژوهش حاضر از نوع علم سنجی و یک تحقیق کاربردی، و توصیفی غیرآزمایشی است. در این پژوهش، در انتخاب نویسندگان دانشگاه تهران و مقالات آن ها از نمونه گیری استفاده نشده، و تمامی موارد یک به یک مورد بررسی قرار گرفته است. پژوهش حاضر ضمن اینکه نمایی از وضعیت همکاری های علمی نویسندگان دانشگاه تهران را ارائه می دهد؛ به تعیین ضریب مشارکت نویسندگان این دانشگاه در هر یک از هشت حوزه موضوعی و تعیین نرخ رشد و درصد مشارکت نویسندگان دانشگاه تهران بر اساس مولفه نویسنده/ مؤسسه می پردازد. نتایج حاصل از پژوهش نشان داد که با وجود افزایش سالانه تولیدات علمی دانشگاه تهران؛ نرخ رشد مقالات یک نویسنده ای در حال کاهش می باشد و نرخ رشد مقالات چند نویسنده ای افزایش می یابد و این نویدی برای افزایش مشارکت و همکاری علمی نویسندگان دانشگاه تهران در تولیدات علمی می باشد.

هدف: پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه ی علی مؤلفه های سواد اطلاعاتی و یادگیری سازمانی با میانجی گری مدیریت دانش در میان کارکنان زن و مرد پالایشگاه گاز بیدبلند شهرستان بهبهان انجام شد. روش شناسی: این پژوهش، همبستگی از نوع تحلیل مسیر با مدل معادلات ساختاری (SEM) است. جامعه آماری شامل تمامی کارکنان پالایشگاه گاز بیدبلند بود که با استفاده از نمونه گیری تصادفی تعداد 188 نفر تعیین شد. ابزار گردآوری داده ها، مقیاس سواد اطلاعاتی بیگدلی (1396)، پرسشنامه های مدیریت دانش لاوسون (2003) و یادگیری سازمانی نیفه (2001) بود. جهت تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزار AMOS و SPSS نسخه 23 استفاده شد. یافته ها:مقادیر شاخص های برازندگی مربوط به الگوی پیشنهادی پژوهش نشان داد که اکثر شاخص های برازندگی در حد مطلوب و تا حدودی زیادی قابل قبول است. در رابطه با فرضیه های مربوط به اثر مستقیم، یافته ها نشان داد که سواد اطلاعاتی اثر مستقیم و مثبت بر مدیریت دانش و یادگیری سازمانی دارد. همچنین مدیریت دانش نیز رابطه مستقیم و مثبت بر یادگیری سازمانی دارد. نتایج آزمون بوت استراپ در خصوص فرضیه ی غیر مستقیم نشان داد که سواد طلاعاتی از طریق مدیریت دانش اثر غیر مستقیم و مثبت بر یادگیری سازمانی کارکنان پالایشگاه گاز بیدبلند شهرستان بهبهان دارد. نتیجه گیری: یادگیری سازمانی یکی از ویژگی های مهم هر سازمان دانش- محور است که در رسیدن سازمان ها به اهداف شان نقشی کلیدی ایفا می کند. بنابراین مدیران پالایشگاه بیدبلند بهبهان جهت تقویت و استفاده بهینه از دارایی های نامشهود خود و کسب مزیت رقابتی توسط این دارایی ها، ضرورت دارد کارکنان را به مهارت های سواد اطلاعاتی توانمند سازند.  

هدف: پژوهش حاضر درصدد شناسایی و تحلیل مهم ترین رویدادهای احتمالی مؤثر بر روند موضوعی پژوهش های آینده در حوزه علم اطلاعات دانش شناسی است تا زمینه برای مواجه بدون غافل گیری با آینده و برنامه ریزی برای مدیریت درست رویدادهای غیر منتظره فراهم شود. روش شناسی: پژوهش حاضر با استفاده از روش های مرور منابع و دلفی انجام شده است. جامعه مورد مطالعه شامل اساتید حوزه علم اطلاعات و دانش شناسی در سطح بین المللی و ایران با دارا بودن سوابق مطالعاتی در زمینه آینده این رشته هستند. به منظور تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون تی تک نمونه ای، میانگین، انحراف معیار و شاخص اهمیت استفاده شد. نتایج: یافته های پژوهش نشان داد که 78 رویداد، در آینده بر روند موضوعی پژوهش های علم اطلاعات و دانش شناسی مؤثر خواهند بود. این رویدادها در 6 بُعد کلی شامل رویدادهای آموزش و یادگیری، علمی و پژوهشی، نوآورانه و فناورانه، اجتماعی و فرهنگی، سیاسی و قانونی و اقتصادی و اشتغال زایی هستند. در میان رویدادهای آینده از دیدگاه متخصصان، رویدادهای نوآورانه و فناورانه بیشترین تأثیرگذاری را بر تغییر روند موضوعات پژوهش ها در آینده خواهند داشت. نتیجه گیری: فناوری اطلاعات و ارتباطات، حوزه پویایی است که با سرعت، نفوذ خود را در بیشتر حوزه های علمی از جمله علم اطلاعات و دانش شناسی گسترش داده است. بدیهی است که تحولات ناشی از فناوری های اطلاعاتی، نقش مهمی در محتوای پژوهش های آینده در این رشته داشته باشند. مدیریت درست رویدادهای آینده می تواند به ترسیم درست موضوعات آینده پژوهش ها کمک کند و در مقابل، بی توجهی به آن ها، سیاست گذاری های پژوهشی در این رشته را با مشکل مواجه خواهد کرد.    

هدف: ریشه شماری از کاستی ها و مشکلاتِ مربوط به مسئله یابی و انتخاب موضوع و بخشی از آسیب های پژوهش ها در حوزه علم اطلاعات و دانش شناسی می تواند ناشی از نامشخص بودن مسائل و چالش های اساسی این رشته و عدم توجه به نیازها و زمینه های مطالعاتی فعلی و آینده در این حوزه باشد. همین امر لزوم مطالعه و پژوهش در خصوص مسائل و نیازهای پژوهشی آینده در این رشته را روشن می سازد. در این راستا، پژوهش حاضر درصدد است تا به شناسایی مسائل و چالش های پیش رو و حوزه های مطالعاتی آینده در رشته علم اطلاعات و دانش شناسی از دیدگاه متخصصان این حوزه بپردازد. روش: رویکرد پژوهش حاضر برحسب نوع داده ها کیفی بوده و برای گردآوری داده ها از مصاحبه الکترونیک مبتنی بر پرسشنامه باز-پاسخ استفاده شده است. جامعه مورد مطالعه شامل دانشجویان و دانش آموختگان دکتری، اعضای هیئت علمی دانشگاه های دولتی و آزاد و وابسته به پژوهشگاه ها در این حوزه در ایران بود. به منظور تعیین حجم نمونه، از روش نمونه گیری هدفمند استفاده شد. ملاک انتخاب نمونه ها، تمایل به شرکت در پژوهش و دارا بودن حداقل 5 سال سابقه خدمت در مراکز آموزشی و پژوهشی مرتبط با حوزه علم اطلاعات و دانش شناسی بود. با توجه به هدف نهایی پژوهش در خصوص مطالعه مسائل و حوزه های موضوعی پیش رو در حوزه علم اطلاعات و دانش شناسی، بررسی شد که افراد شرکت کننده در پژوهش تا حد امکان از سوابق پژوهشی مرتبط با مطالعه موضوعات و زمینه ها پژوهشی رشته علم اطلاعات و دانش شناسی، مسائل، نیازها و مشکلات این رشته به صورت های مختلف برخوردار باشند. در ادامه، با استفاده از روش نمونه گیری گلوله برفی، از افراد مذکور درخواست شد که در صورتی که افراد دیگری را می شناختند که در زمینه مسائل، چالش ها و موضوعات رشته تجربیات یا دیدگاه هایی دارند، در پایان پرسشنامه، برای شرکت در مطالعه معرفی کنند. نمونه گیری تا جایی ادامه یافت که پژوهشگران براساس شاخص اشباع نظری به این نتیجه رسیدند که اطلاعات دریافتی از سوی شرکت کنندگان، تکرار همان مطالب قبلی و دارای هم پوشانی با آن هاست و اطلاعات مفهومی تازه ای در اظهارات آن ها یافت نمی شود. در نهایت، از نظرات 22 نفر از متخصصان علم اطلاعات و دانش شناسی استفاده شد. برای تحلیل داده های کیفی و شناسایی مؤلفه ها از روش تحلیل تفسیری بهره گرفته شد. مدیریت و کدگذاری داده ها با استفاده از نرم افزار مکس کیودا 2020 صورت گرفت. جهت حصول اطمینان از پایایی نتایج، از روش پایایی بازآزمون (شاخص ثبات کدگذاری) استفاده شد که مقدار آن 83 درصد بدست آمد. یافته ها: تحلیل متون حاصل از مصاحبه با متخصصان حوزه علم اطلاعات و دانش شناسی، به شناسایی 54 مسئله در این حوزه انجامید. بر طبق این یافته ها، بسیاری از چالش های شناسایی شده در پژوهش حاضر، تنها مختص رشته علم اطلاعات و دانش شناسی نبوده و شماری از آن ها در سایر رشته ها به ویژه رشته های علوم انسانی و اجتماعی نیز مطرح هستند. منشأ برخی از این مشکلات به شرایط محیطی شامل عوامل اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی، فناوری و غیره و به طور کلی، به سیاست گذاری ها و شرایط حاکم بر جامعه برمی گردند و برخی دیگر متأثر از شرایط حاکم بر خود رشته هستند. در میان مسائل و چالش های شناسایی شده، متخصصان علم اطلاعات و دانش شناسی تأکید ویژه ای بر مسائل مربوط به آموزش و نظام آموزش عالی داشتند. بیشترین مشکلات مطرح شده از سوی آن ها مربوط به وضعیت بروندادهای علمی این رشته بوده است. به علاوه، با توجه به روند سریع تحولات امروز و تداوم آن ها در آینده، یکی از مهم ترین نگرانی های متخصصان این رشته، توان همراهی و سازگاری با روند تحولات همه جانبه و مدیریت آن ها در راستای رسیدن به اهداف و رسالت های خود است. حوزه های موضوعی آینده از سوی متخصصان این رشته در 10 محور اصلی شامل آموزش، پژوهش و تولید علم، مطالعات کاربران، سازماندهی اطلاعات، بازیابی اطلاعات، کتابخانه های مجازی، مدیریت دانش، خدمات اطلاعاتی، کتابداران و متخصصان اطلاعات، و مبانی نظری و فلسفی دسته بندی شدند. طبق نتایج حاصل از پژوهش حاضر در خصوص مسائل و حوزه های موضوعی آینده در رشته علم اطلاعات و دانش شناسی، می توان اذعان داشت که به طور کلی، تمرکز مطالعات آینده در این حوزه بر 6 محور اصلی خواهد بود: مسائل مربوط به کاربران و تعامل آن ها با اطلاعات و نظام های اطلاعاتی؛ مباحث مرتبط با علم اطلاعات و مدیریت محتوا در بستر فضای مجازی، شامل سازماندهی داده های بزرگ و بازیابی محتوای دیجیتالی؛ آموزش دانش آموختگان و متخصصان اطلاعات برای اشتغال مؤثر در محیط های کاری متحول آینده و آمادگی برای کارآفرینی و خوداشتغالی؛ ارزیابی و توسعه علم و پژوهش؛ توسعه رابطه علم اطلاعات و دانش شناسی با سایر رشته های مرتبط شامل علوم رایانه، فناوری اطلاعات، هوش مصنوعی، مدیریت؛ مطالعات آینده پژوهی و استفاده از دستاوردهای آن ها در جهت بهبود و همگامی با تحولات آینده؛ دیجیتال سازی و مجازی سازی کتابخانه ها و مراکز اطلاعاتی، خدمات و فعالیت های مرتبط با رشته علم اطلاعات و دانش شناسی. نتیجه گیری: نتایج حاصل از پژوهش حاضر، از یک سو می تواند به سیاست گذاران و برنامه ریزان علمی، آموزشی و پژوهشی در راستای تخصیص منابع مالی به مسائل و موضوعات اساسی کمک کند و از سوی دیگر، راهگشای پژوهشگران در مسئله یابی و انتخاب موضوعات کاربردی و مسئله محور باشد. این نتایج همچنین می تواند زمینه را برای متولیان این رشته در راستای توجه به مسائل و چالش های پیش رو و برنامه ریزی برای هموار ساختن آن ها فراهم کند.