درخت حوزه‌های تخصصی

یکی از مباحث اساسی حکومت فاطمیان مصر موضوع رهبری مذهبی آنان و مبانی مشروعیت خلافت ایشان است و این که امام فاطمی چگونه توانست مردم را در جنبش کاریزمایی اسماعیلیه بسیج نماید و در تقابل قدرت با عباسیان بغداد و امویان اندلس پیروز گردد. مناسب ترین رهیافت ملاک بررسی در این تحقیق، رهبری کاریزمایی ماکس وبر است. مطابق با این رهیافت قدرت امام فاطمی ناشی از وجاهت کاریزمایی، نفوذ در قلب ها و تسلط بر اذهان عمومی مردم بوده است. ادعای ائمه فاطمی مبنی بر انتصاب به پیامبر (ص)، موضوع امامت و ولایت به همراه شعارهای کاریزمایی آنان و تجسم عینی افعال اهل بیت در اعمال ائمه فاطمی و آموزه های شیعی آنان توانست مردم را به عرصه ای عاطفی سوق دهد. در این میان امام - خلیفه فاطمی با گرفتن نام امیرالمؤمنین و امام المسلمین توانست توفیق انگیزش عاطفی عامه را به دست آورد. در این تلاش بی شائبه بزرگ مردان علم و اندیشه و متفکران طراز اول فاطمی در دامن زدن به باورهای کاریزمایی نوکیشان اسماعیلی، بسیج عمومی مردم و تقویت بنیادهای فکری مصریان نقش مهمی داشتند. طرح ادعاهای کاریزمایی امامان، فاطمی در خلال پیام ها، خطبه ها، عملکرد ایشان، به همراه انتقال صفات خارق العاده از سوی پیروان به ایشان به تسریع روند جانشین سازی کاریزمایی و مشروعیت آنان انجامید. بسیاری از مستجیبان ضمن ایمان به ادعاهای امامان اطاعت از آنان را برخود فرض دانسته، درصدد غلو درجات امامان فاطمی بر آمدند و فرقه ها و نحله های غالی را به وجود آوردند.