فلسفه‌ تعلیم و تربیت

نمایش ۱۲۱ تا ۱۴۰ مورد از کل ۴۴۵ مورد.

۱۲۱.

نقش تربیتی صراط مستقیم در قرآن و حدیث(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: حمیدرضا حاجی بابایی

منبع: پژوهشنامه اخلاق سال هشتم پاییز ۱۳۹۴ شماره ۲۹

کلیدواژه‌ها: صراط مستقیم قرآن هدایت تربیت وحدت انبساطی

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن معارف قرآن اخلاق و تربیت در قرآن
حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی اخلاق اسلامی کلیات فلسفه‌ اخلاق
حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی اخلاق اسلامی اخلاق کاربردی اخلاق دینی
حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی تعلیم و تربیت اسلامی کلیات فلسفه‌ تعلیم و تربیت
حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی حدیث و علوم حدیث حدیث معارف حدیثی اخلاق و تربیت در روایات

تعداد بازدید : ۱۴۸۴ تعداد دانلود : ۵۵۷

قرآن تربیت را به معنای تهذیب و فزونی مقام معنوی به کار برده که پیگیری تربیت و نقش صراط مستقیم در آن، میدان وسیع تحقیقی نخواهد داشت؛ ولی کاربردهای این اصطلاح از ریشه «ر ب ب»، که در معنای مصدری آن، معادل پرورش گرفته شده و مالکیت و تدبیر در آن نهفته است، با مفهوم «ربیت» و «ربانیت» و تبیین ربوبی شدن و ربوبی نمودن انسان از طریق صراط مستقیم، به زیبایی به تصویر کشیده شده است. صراط مستقیم، راهِ دارای وحدت و منطبق با حقیقت است و هدایت به آن، هدایت به مراتب یا تثبیت در مراتب آن خواهد بود. قرآن با نشان دادن صراط مستقیم به منزله دین کامل، تربیت را شناخت خدای جهان و رب یگانه دانستن او و نیز پذیرش اوامر و نواهی وی و عمل به آنها معرفی می نماید. از این منظر، به هر میزان که انسان ربوبی شود، در مسیرتربیت قرار می گیرد. بر همین اساس، اعمال عبادی، علمی، اجتماعی، جسمی و عاطفیِ متربی، براساس نقش تربیتی صراط مستقیم که منطبق با ربوبیت توحیدی است. سوال اصلی ما در این پژوهش این است که نقش اصلی صراط مستقیم در تربیت انسان چیست؟از یافته های این پژوهش این است که نقش صراط مستقیم، ربوبی شدن و ربوبی ساختن انسان است که هدف خلقت به شمار می رود.

۱۲۲.

نقش محبت اهل بیت علیهم السلام در کمال انسان و رشد فضائل اخلاقی

نویسنده: کریم شامی

منبع: فرهنگ پژوهش زمستان ۱۳۹۳ و بهار ۱۳۹۴ شماره ۲۰ و ۲۱ ویژه فلسفه و کلام

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۵۹۵ تعداد دانلود : ۱۲۱۰

۱۲۳.

مطالعة برخی از تشکّل های دینی شهر اصفهان و رابطة میان عوامل مدیریتی آنها ( با تأکید بر سلسله مراتب نیازهای مازلو و ارائة یک الگوی چند بعدی مدیریت تشکل های دینی)(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده: مرضیه مختاری پور

منبع: اسلام و پژوهش های مدیریتی سال چهارم بهار و تابستان ۱۳۹۴ شماره ۲ (پیاپی ۱۰)

کلیدواژه‌ها: مدیریت مدیریت دینی تشکل های دینی هیأت مذهبی

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۹۴۶ تعداد دانلود : ۶۵۰

هدف از انجام این پژوهش، بررسی وضع موجود و رابطة بین عوامل مدیریتی (وظایف اعضای هیأت امنا و مدیران، دست اندرکاران، امام جماعت، سخنران یا مداح و جماعت، بررسی کارکرد ها و خدمات تشکل های دینی (تنوع، کیفیت، ارزشمند ساختن مخاطب، وضعیت ظاهری و امکانات و مکان)، بررسی اثربخشی تشکل های دینی و محیط بیرونی اثرگذار بر تشکل هاست. روش پژوهش «توصیفی پیمایشی» و «همبستگی» است. جامعة آماری پژوهش، تمام تشکل های دینی ( هیأت های مذهبی، کانون های فرهنگی – تبلیغی و انجمن های اسلامی) شهرستان اصفهان در سال 1391 است که با توجه به فهرست «سازمان تبلیغات اسلامی اصفهان»، تعداد 50 تشکل دینی به صورت تصادفی ساده توسط سازمان انتخاب شد. ابزار این پژوهش، پرسش نامة محقق ساخته در زمینة کاربردی کردن الگوی چند بعدی مدیریت در تشکل های دینی است. روش های آماری تجزیه و تحلیل داده ها، ضریب همبستگی پیرسون، تحلیل واریانس یک متغیره، آزمون توکی، رگرسیون چند متغیره، و تحلیل مسیر بوده است. نتایج نشان داد: 1. بین مؤلفه های وظایف مدیران با ویژگی های مدیران، امام جماعت، جماعت، کارکردها و خدمات، اثربخشی و محیط بیرونی، غیر از وضعیت ظاهری و امکانات، رابطة مثبت و معناداری وجود دارد. 2. بین میانگین نمره های کارکردها و خدمات برحسب سن، سابقة خدمت و تجربة کاری، و تنوع کارکردها بر حسب سن و مکان تشکل ها و محیط بیرونی برحسب جنس، تفاوت وجود دارد که در سطح 05/0 p< معنادار است.

۱۲۴.

شناسایی گونه های غالب وغایب تلفیق دربرنامه درسی دانشگاه علوم اسلامی رضوی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: امین بابادی حسین جعفری ثانی مرتضی کرمی

منبع: پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی سال بیست و سوم دوره جدید پاییز ۱۳۹۴ شماره ۲۸

کلیدواژه‌ها: برنامه درسی تلفیق میان رشته ای دانشگاه علوم اسلامی رضوی درون رشته ای فرارشته ای

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۰۳۱ تعداد دانلود : ۵۴۵

مطالعه حاضر با هدف شناسایی گونه های غالب وغایب تلفیق دربرنامه درسی دانشگاه علوم اسلامی رضوی و بررسی میزان فاصله آن با وضعیت ممکن صورت پذیرفت.روش پژوهش از نوع توصیفی/مقایسه ای بود وجامعه آماری شامل تمامی دانشجویان دانشگاه علوم اسلامی رضوی در سال تحصیلی 92-93به تعداد 940 نفربود.که 135نفر طبق فرمول حجم نمونه به شیوه نمونه گیری هدفمند به طوری که دانشجویان سال آخر دوره کارشناسی که مدت زمان بیشتری را در دانشگاه سپری کرده اند و دروس بیشتری را گذرانده اند انتخاب و مورد مطالعه قرار گرفتند که در نهایت داده های حاصل از 80پرسشنامهای که توسط جعفری ثانی وهمکاران(1392) بر اساس الگوی تلفیق فوگارتی(1991)تهیه شده بود پس از جلب مشارکت آزمودنی ها جمع آوری شد و با استفاده از آمار توصیفی، تحلیل واریانس یک طرفه درون آزمودنی ها و تی همبسته مورد تحلیل وتفسیر قرار گرفت. یافته ها نشان داد که: 1- از دید دانشجویان دانشگاه علوم اسلامی رضوی، در حال حاضر، الگوی تلفیق بین رشته ای بر تدوین واجرای برنامه درسی این دانشگاه غالب است.2- الگوی تلفیق فرارشته، در برنامه درسی دانشگاه علوم اسلامی رضوی غائب(امکانپذیرتر) است3- ازنظر دانشجویان،بین وضع موجود و وضع ممکن در هر سه دسته از الگوهای کلان تلفیق در برنامه های درسی دنشگاه علوم اسلامی رضوی تفاوت معنی دار مشاهده شد. با عنایت به یافته های حاصل، الگوی تلفیق غالب بر برنامه درسی دانشگاه علوم اسلامی رضوی الگوی تلفیق بین رشته ای است که با ماهیت دانشگاه(حوزوی دانشگاهی) همخوانی دارد. والگویی که می تواند در برنامه درسی این دانشگاه مورد نظر قرار گیرد و به عبارت دیگر غائب می باشد، الگوی فرارشته ای است.

۱۲۵.

شک روش شناختی، روشی برای تربیت اعتقادی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: حبیب کارکن بیرق محسن ایمانی علیرضا صادق زاده قمصری طوبی کرمانی

منبع: تربیت اسلامی سال دهم بهار و تابستان ۱۳۹۴ شماره ۲۰

کلیدواژه‌ها: غزالی یقین دکارت تلقین عقلانیت تربیت اعتقادی شکِ روش شناختی

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۵۲۸ تعداد دانلود : ۱۰۲۰

هدف این مقاله تبیین شکِ روش شناختی، به عنوان روشی برای تربیت اعتقادی است. روش این تحقیق، که از نوع تحقیقات بنیادین و نظری است، توصیفی - تحلیلی و استنباطی و روش جمع آوری اطلاعات، کتابخانه ای و فیش برداری است. با توجه به اینکه عنوان مقاله، برگرفته از اصطلاح مشهور شکِ روش شناختی دکارت است، ابتدا به معرفی اجمالی این نوع شک پرداخته شده، در ادامه شک غزّالی نیز به دلیل مشابهتی که با شکِ دکارت دارد به اختصار بیان شده است. چالش تلقین در برابر تربیت اعتقادی؛ شک مطلوب و نامطلوب؛ شک و یقین در اسلام و راه برطرف نمودن شک؛ چیستی تربیت اعتقادی و اهمیت آن؛ و در نهایت استفاده از شکِ روش شناختی برای تربیت اعتقادی، به ترتیب، موضوعات بعدی این مقاله را تشکیل می دهند. تحقیق حاضر نشان می دهد که به کارگیری شکِ روش شناختی در تربیت اعتقادی منجر به نتایج زیر می شود: احترام به آزادی و اختیار متربّی؛ پرورش تفکّر انتقادی متربّی؛ اندیشیدن به جای حفظ اندیشه های دیگران؛ جلوگیری از تعصّب و دعوت به گفتگو؛ دستیابی به یقین فکری و آرامش روانی.

۱۲۶.

بررسی مفهوم امید در قرآن و روایات و نقش آن درتر بیت انسان

نویسنده: مجید خاری آرانی اکبر رهنما زهرا علی اکبر زاده آرانی

منبع: پژوهش های تعلیم و تربیت اسلامی سال هفتم بهار و تابستان ۱۳۹۴ شماره ۱۱

کلیدواژه‌ها: قرآن تعلیم و تربیت امید روایات

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۹۹۱۷ تعداد دانلود : ۲۴۹۵

امید در قرآن و روایات، حالتی نفسانی است که فرد امیدوار را به تلاش جدی وادارد. امید در زندگی دنیوی و اخروی نقش های شگرفی دارد. در قرآن و روایات نیز فرد با امید به نصرت الهی، به آرامش در زندگی و تربیت خود دست می یابد. در این نوشتار به روش توصیفی- تحلیلی و با استفاده از آیات و روایات، ضمن بیان مفهوم شناسی از امید و شناسایی انواع آن، با توجه به شاخصه های امید و جایگاه آن در تربیت به تحلیل تربیتی امید در قرآن و روایات پرداخته شده است. یافته های پژوهش بیانگر آن است که در قرآن دو نوع امید شامل امید صادق و کاذب به کاررفته است. امید آثاری در تعلیم و تربیت وزندگی فردی و اجتماعی و در مفهوم بهتر در حوزه های ارتباط با خود، دیگران و جهان بجا می گذارد که ازجمله می توان به مواردی همچون فعالیت هدفمند، معرفی الگو، آرامش و آینده نگری اشاره کرد

۱۲۷.

تبیین نقش مزاج در تعلیم و تربیت با تاکید بر تربیت اخلاقی از دیدگاه حکمای اسلامی و صاحبنظران طب سنتی ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: سیده مرضیه یثربی محسن فرمهینی فراهانی حسین خیراندیش مجید اصغری

منبع: پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی سال بیست و سوم دوره جدید پاییز ۱۳۹۴ شماره ۲۸

کلیدواژه‌ها: مزاج تعلیم و تربیت تربیت اخلاقی

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۳۵۹۶ تعداد دانلود : ۸۴۹۳

انسان، موضوع تربیت است که باید مورد شناخت قرار گیرد. بسیاری از خصوصیات انسانی مشترک و بسیاری دیگر در میان انسان های مختلف متفاوت است. از مهمترین عوامل تفاوت انسان ها، نوع مزاج است. هدف این پژوهش، کاربرد مزاج شناسی در فرآیندهای تربیتی است تا با توجه به ویژگی های هر مزاج، رفتارهای مناسب تربیتی به ویژه در زمینه تربیت اخلاقی صورت پذیرد. در راستای هدف تحقیق، سه سوال مطرح شده است که سوال اول با روش اسنادی نقش مزاج را در اخلاق بررسی کرده و به این نتیجه می رسد که هر مزاج به طور طبیعی زمینه خصوصیات اخلاقی خاصی را دارد؛ سوال دوم و سوم با روش مصاحبه پژوهی کیفی پاسخ داده شده اند. جامعه آماری در این بخش، متشکل از صاحبنظران طب سنتی ایرانی بوده است که به عنوان نمونه 27 نفر از آنان مورد مصاحبه قرار گرفته اند و اطلاعات بدست آمده مورد تحلیل قرار گرفته است. سوال دوم به نقش مزاج در تعلیم و تربیت می پردازد و به این نتیجه می رسد که هر مزاجی قابلیت های ویژه ای دارد که آگاهی از این قابلیت ها سبب می شود بین نوع انتظارات مربیان و چگونگی عملکرد آنان با مزاج متربیان تطابق وجود داشته باشد تا افراد به رشد و تعالی همه جانبه دست یابند؛ سوال سوم رابطه میان مزاج و تربیت اخلاقی را مورد بررسی قرار داده و نتیجه آن این است که هم دانستن خصوصیات اخلاقی مزاج ها در نحوه تربیت اخلاقی موثر است و هم تربیت اخلاقی می تواند سبب تغییر خصلت های هر مزاج باشد. به طور کلی یافته های پژوهش نشان می دهد که مربی باید با مزاج های مختلف و استعدادهای گوناگون آشنا باشد تا بتواند تعلیم و تربیت را در جهت درست به کار گیرد.

۱۲۸.

زبان تصویری، زبان تربیتی قرآن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: علی فتحی محبوبه طاهری

منبع: پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی سال بیست و سوم دوره جدید پاییز ۱۳۹۴ شماره ۲۸

کلیدواژه‌ها: زبان قرآن تربیت اسلامی زبان تصویری زبان تربیتی

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۲۹۸ تعداد دانلود : ۱۰۴۲

خدای متعال، هدف اصلی قرآن کریم را هدایت انسان خوانده است و برای رسیدن به این هدف متعالی، زبان متناسب آن را به کار گرفته است. یکی از زبان های تأثیرگذار در تربیت به ویژه تربیت اخلاقی، زبان تصویر در قالب های مختلف است؛ زبان تصویر همچنین زبان مشترک همه ی انسان هاست، از این رو قرآن کریم که نسخه جاودانی برای هدایت عموم بشر است، برای رساندن پیام های تربیتی خویش، بیش از هر زبان دیگر، از زبان تصویری استفاده کرده است. این پژوهش به لحاظ هدف از نوع کاربردی و با بهره گیری از روش توصیفی- تحلیلی با استناد به آیات مربوطه، زبان تربیتی قرآن را ترسیم کرده و هدف اصلی آن استخراج شیوه تربیتی بر اساس آیات قرآن است که می تواند الگوی ممتازی را در این راستا فرا روی مربیان قرار دهد. یافته ها نشان می دهد که با توجه به انس انسان با امور محسوس، تصویرسازی مفاهیم اخلاقی، تاثیر شگرفی در پرورش و اصلاح تربیت دارد که این روش در آیات تربیتی و اخلاقی قرآن، فراوان مورد استفاده قرار گرفته است.

۱۲۹.

بررسی قصه گویی قرآن به عنوان روشی فعال درآموزش اخلاق(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: ملوک خادمی فاطمه مهرولی

منبع: تربیت اسلامی سال دهم بهار و تابستان ۱۳۹۴ شماره ۲۰

کلیدواژه‌ها: داستان قصه روش های تربیتی آموزش و تربیت

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۲۵۶ تعداد دانلود : ۱۰۵۶

این پژوهش با هدف شناخت و تبیین ویژگی های قصه پردازی قرآن به عنوان یک روش آموزشی فعال انجام شده است. پژوهش حاضر از نوع کیفی با رویکرد توصیفی – تحلیلی است که با روش کتابخانه ای انجام شده است. نتایج این بررسی نشان داد که شیوه قصه پردازی قرآن با بهره گیری از ویژگی هایی چون تنوع در آغاز قصه ها، شیوه های متنوع گفت وگو، ایجاز، پرسش و پاسخ، تاکید بر شیوه ی روایت غیرخطی، سفیدخوانی و حذف برخی پرده های قصه برای مخاطب و در نهایت تشویق به تفکر و استدلال، یک شیوه ی آموزشی فعال است با محوریت تربیت درونی، تعامل دوسویه، یادگیری بر پایه فعالیت مخاطب و نقش تسهیل کننده ی مربی.

۱۳۰.

ریشه های پیدایش کسالت و راهکارهای مقابله با آن در قرآن و حدیث

نویسنده: سهراب مروتی پروین نوری فرد

منبع: حسنا سال هفتم زمستان ۱۳۹۴ شماره ۲۷

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۱۳۵ تعداد دانلود : ۶۹۳

۱۳۱.

روشهای تربیت کودک تا هفت سالگی در اندیشه امام علی (علیه السلام)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: غلامحسین رضایت فاطمه رضایت

منبع: پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی سال بیست و سوم دوره جدید تابستان ۱۳۹۴ شماره ۲۷

کلیدواژه‌ها: تربیت اسلامی روشهای تربیت روشهای تربیت از نظر امام علی (ع)

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۵۲۵۹ تعداد دانلود : ۳۱۳۵

هدف این پژوهش شناسایی روشهای تربیت کودک تا هفت سالگی در اندیشه امام علی(ع) بود. در راستای دستیابی به این هدف یک سؤال کلی و دو سؤال فرعی طراحی شد. روش این پژوهش، توصیفی تحلیلی است که برای تحلیل داده های تحقیق از روش تحلیل محتوا استفاده شد. مواد و محتوای این تحقیق کتابهای ارزشمند نهج البلاغه و غررالحکم بود. در این مقاله ابتدا مفهوم تربیت و روشهای تربیت، تبیین، و سپس در پاسخ به سؤال اول روشهای تربیتی بر مبنای دیدگاه امام علی(ع) با استفاده از روش تحلیل محتوا استخراج شد. نتایج و یافته های پژوهش نشان داد که روشهای تربیتی در اندیشه امام علی(ع) شامل یازده روش، الگوسازی، محبت، امر به معروف و نهی از منکر، پند و اندرز، داستان، عادت دادن، تشویق، تنبیه، استفاده از مثل، دعا و نیایش و جهاد بود. در ادامه و در پاسخ سؤال دوم، که روشهای تربیتی مناسب برای کودک تا هفت سالگی کدام است، روش تربیت از طریق جهاد حذف شد که متناسب با وضع کودک تا هفت سالگی نیست.

۱۳۲.

استلزام های تدوین نظریه تربیتی در پارادایم پیچیدگی: منظری هستی شناختی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: رضا محمدی چابکی

منبع: پژوهشنامه مبانی تعلیم و تربیت سال پنجم بهار و تابستان ۱۳۹۴ شماره ۱

کلیدواژه‌ها: هستی شناسی نظریه تربیتی پارادایم پیچیدگی

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی تعلیم و تربیت اسلامی کلیات فلسفه‌ تعلیم و تربیت

تعداد بازدید : ۱۵۷۲ تعداد دانلود : ۶۱۲

هدف اصلی این پژوهش، ارائه برخی استلزام های طرح و تدوین نظریه تربیتی با توجه به مؤلفه های هستی شناختی پارادایم پیچیدگی می باشد. برای دستیابی به این هدف، با بهره گیری از روش های فلسفی، نخست با نقد نحوه اثرگذاری مؤلفه های هستی شناختی پارادایم سادگی (واقع گرایی ساده، علیت خطی، تعین گرایی) بر نظریه های تربیتی معاصر، به معرفی مؤلفه های هستی شناختی پارادایم پیچیدگی (واقع گرایی انتقادی پیچیده، علیت پیچیده، تعین گرایی ساختاری) پرداخته شد. سپس، برخی استلزام های تدوین نظریه تربیتی با اتکا به این مؤلفه ها موردبررسی قرار گرفتند. بر این اساس، نظام تعلیم و تربیت مانند یک فراسیستم پیچیده، خودسازمان دهنده و چندلایه است که در هر یک از سطوح و لایه های آن زیرسیستم هایی حاوی عناصر و عامل های (انسانی و غیرانسانی) مرتبط با یکدیگر وجود داشته و با سازوکارهای پیچیده ای عمل می کنند. مجموعه این روابط سازنده شبکه ای گسترده هستند که طبق نظریه کنشگر-شبکه و با تأکید بر بافت و زمینه نظام تربیتی، شرایط جدیدی برای تولید دانش به وجود آورده و بر این اساس، تلقی جدیدی از مفاهیم یادگیری و یادگیرنده پدید می آید. همچنین، با توجه به ماهیت تحولی جهان هستی، مهم ترین هدف برنامه های درسی دخیل کردن هرچه بیشتر دانش آموزان در جهان خود یا مشارکت در آفرینش جهانی نو می باشد.

۱۳۳.

تأملی در شاکله ارزشیِ توسعه و تعالیِ نظر و عمل انسان (از منظر حکمت متعالیه)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: حبیب الله دانش شهرکی حسین رمضانی

منبع: قبسات سال بیستم پاییز ۱۳۹۴ شماره ۷۷

کلیدواژه‌ها: انسان نظر عمل جامعه ارزش توسعه و تعالی

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۲۷۵ تعداد دانلود : ۶۲۸

مقاله حاضر به ابعاد محتوایی و ساختاریِ توسعه و تعالی نظر و عمل انسان از مجرایِ بسط ارزش های مدنی در جامعه توجه دارد. تحلیل و تبیین این موضوع در این مقاله، بر پایه قرائت حکمت متعالیه از منظومه حکمت و معرفت اسلامی استوار است. در آغاز، پس از تبیین ماهیت حیات اجتماعی، به این مسئله اساسی عطف نظر شده که ارزش های بنیادین هدایتگر حیات مدنی و توسعه و تعالی انسان در ساحت عمومی را تحت چگونه ساختاری می توان مقوله بندی کرد. ترتب سه نظام «نیازها»، «عمل کردها» و «پاداش ها» بر ابعاد طولیِ تعاملات انسان، یعنی انسان در نسبت با پروردگار متعال، خود، دیگری و خلقت الهی، ساختاری را فراهم آورده که بر اساس آن می توان ارزش های بنیادین را شناسایی و ارائه کرد. در ادامه، چگونگیِ اصطیاد مفهومیِ ارزش های بنیادینِ آمده در ساختار یادشده، در چارچوب منظومه معرفت دینی و حِکمی توضیح داده شده است. ازجمله مباحث مهم در این مقاله، تبیین ساختار سه سطحیِِ بسط و انتشار ارزش ها در ساحت اخلاق عمومی و فرهنگ است.

۱۳۴.

فلسفه تربیت اسلامی در رویارویی با دیدگاههای عملی با تأکید بر دیدگاه ویلفرد کار و استفن تولمین(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: فرشته آل حسینی سید مهدی سجادی علیرضا صادق زاده قمصری محمود مهرمحمدی

منبع: پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی سال بیست و سوم دوره جدید پاییز ۱۳۹۴ شماره ۲۸

کلیدواژه‌ها: رویکرد نظری رویکرد عملی فلسفة تربیت اسلامی فلسفة مدرن شکاف نظریه و عمل

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۶۲۳ تعداد دانلود : ۷۶۸

مواجهة فلسفة تربیت اسلامی با دیدگاههای عملی به دلیل وجود تأثیرات نامطلوب شکاف نظریه و عمل تربیتی ضرورت یافته است. دیدگاههایی که علی رغم تأکیدات متفاوت در یک چیز اشتراک دارند: پافشاری بر احیا فلسفة عملی و بهره جویی از امکانات آن برای غلبه بر مسائل لاعلاج مدرن، از جمله شکاف میان نظریه و عمل تربیتی. این مواجهات به منظور آشکار کردن محدودیتهای دیدگاههای ما نسبت به اعمالمان به عنوان فیلسوف تربیت صورت می گیرد. هم اکنون این مواجهه می تواند میان دیدگاههای فلسفة تربیت اسلامی و دیدگاههای عملی صورت گیرد. هدف از این پژوهش، تبیین محدودیت رویکرد نظری به فلسفة تربیت اسلامی در پرتو نظریة ویلفرد کار است. این محدودیت را می توان در ویژگیهایی که نقاط قوت فلسفة تربیت اسلامی محسوب می شوند جستجو کرد، در چهار ویژگی «مدون بودن»، «کلی بودن»، «فارغ از مکان بودن» و «فارغ از زمان بودن».

۱۳۵.

مؤلفه ها، ابعاد و مدارج تحول اخلاقی در قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: فاطمه وجدانی

منبع: تربیت اسلامی سال دهم پاییز و زمستان ۱۳۹۴ شماره ۲۱

کلیدواژه‌ها: تربیت اخلاقی تفسیر المیزان مؤلفه های رشد اخلاقی مدارج رشد اخلاقی

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۲۰۷ تعداد دانلود : ۵۴۶

هدف از انجام این پژوهش، دستیابی به یک نظریه رشد و تحول اخلاقی متناسب با مبانی فکری و فلسفی اسلامی است که بتواند تمام مولفه های موثر در تخلق به اخلاق را تحت پوشش قرار دهد و ارتقای اخلاقی را مرتبه بندی کند. روش انجام پژوهش، توصیفی- تحلیلی است. یافته ها نشان داد که رشد اخلاقی دارای پنج مولفه اساسی است که به نوبه خود مشتمل است بر چهار مولفه رشد شخصی ( معرفت، عواطف، ایمان و ملکات اخلاقی) و یک مولفه زمینه ساز( جامعه صالح و الگوهای اخلاقی) و رشد همه این مؤلفه ها شرط لازم برای رشد و تحول اخلاقی است. سپس مدارج سه گانه تحول اخلاقی ( مرتبه اخلاق انسانی، مرتبه اخلاق دینی متعارف و مرتبه اخلاق دینی عرفانی) تبیین و تشریح شد و در نهایت، بر اساس یافته ها، پیشنهادهایی برای بهبود برنامه های تربیت اخلاقی ارائه گردید.

۱۳۶.

بررسی تأثیر آموزش فعال بر خودانگیختگی دانش آموزان نسبت به نماز(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: جمیله علم الهدی زینب خاکسار

منبع: تربیت اسلامی سال دهم پاییز و زمستان ۱۳۹۴ شماره ۲۱

کلیدواژه‌ها: خودانگیختگی آموزش نماز آموزش فعال

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۵۱۰ تعداد دانلود : ۱۲۶۸

هدف از پژوهش حاضر بررسی تأثیر آموزش فعال بر خودانگیختگی دانش آموزان نسبت به نماز است . بدین منظور، مطالعه کیفی یک کارگاه آموزشی با موضوع آموزش مفاهیم کاربردی نماز، از حیث چگونگی تأثیرگذاری عناصر محتوا، ارزشیابی، فعالیت های یادگیری و روابط معلم و دانش آموز بر خودانگیختگی دانش آموزان نسبت به نماز، به عنوان محور اصلی اهداف و سوالات تحقیق، انتخاب شده است. قضاوت ها، انتخاب ها و آرزوهای 38 دانش آموز شرکت کننده در کارگاه، به عنوان منبع استنباط و ارزیابی وضعیت انگیزشی آن ها، پس از شرکت در کارگاه و از طریق مصاحبه و مشاهده ی عملکرد آن ها، مورد استفاده قرار گرفته است. تحلیل داده های جمع آوری شده بر اساس نقشه ی مفهومی استنباط شده در این پژوهش حاکی از آن است که بر اساس موضوع و موقعیت یادگیری و به میزان تأمین منابع انگیزش درونی (چالش، کنجکاوی، تخیل و کنترل) در عناصر کلیدی فرآیند یاددهی-یادگیری (محتوا، فعالیت های یادگیری، ارزشیابی و روابط معلم و دانش آموزان) و در نتیجه، زمینه سازی مشارکت فعال) ذهنی – عملی) دانش آموز همراه با تجارب هیجانی و عاطفی مثبت، رشد چشمگیری در انگیزه های درونی دانش آموزان نسبت به یادگیری و رفتارهای خودانگیخته آن ها به ویژه پایبندی آن ها به نماز به وجود می آید. علاوه بر این، بهره گیری از مربیان آگاه و توانا و نیز توجه به نقش خانواده، خصوصاً در حوزه ی تعلیم و تربیت دینی، تسهیلگر این فرایند خواهد بود.

۱۳۷.

معنابخشی به زندگی و مؤلفه های تأثیرگذار آن در پیشگیری از جرم از منظر قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: قدرت الله خسروشاهی سارا سادات هاشمی علیرضا نجفی اسکندری

منبع: آموزه های قرآنی بهار و تابستان ۱۳۹۴ شماره ۲۱

کلیدواژه‌ها: قرآن جرم شناسی انسان هستی پیشگیری از جرم معنابخشی

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۵۸۱ تعداد دانلود : ۹۳۰

یکی از پرسش های اساسی که در جهت دهی به نگرش و رفتار انسان تأثیر زیادی دارد، واکاوی چرایی و چیستی «زندگی» و در نتیجه فهم «چگونه زیستن» است. رویکرد به معنا و مفهوم زندگی، تابعی از نگرش به انسان، هستی و هستی آفرین و نسبت میان آن هاست. درک ناصحیح این مؤلفه های بنیادین، تأثیر غیر مستقیم زیادی در انحراف انسان و ارتکاب جرایم دارد. بر این اساس، جرایم در هر جامعه باید متناسب با فرهنگ خاص آن جامعه بررسی شوند. بر اساس آموزه های قرآن کریم، معنابخشی به زندگی و پیشگیری اولیه از وقوع جرم و گمراهی، مهم ترین سیاست جنایی اسلام است. هدف نهایی این سیاست، تعلیم و تربیت انسان هایی است که به منظور رشد خود با اراده تربیت یافته بتوانند از ارتکاب جرم اجتناب کنند. در این دیدگاه، ایمان به وجود اموری غیبی، نظارت خداوند، ارسال پیامبران از سوی او و در نتیجه اعتقاد به امداد رسانی های او در رویارویی با مشکلات و وجود جهانی دیگر جهت کسب پیامدهای اعمال خود در این دنیا و همچنین ایمان به خلقت هدف دار، به زندگی انسان معنا می بخشد و از انحرافات او جلوگیری می کند.

۱۳۸.

بررسی پیامدهای تربیتی تغییر و ثبات از دیدگاه نیچه و نقد آن بر اساس دیدگاه علامه طباطبایی(ره)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: حیدر اسماعیل پور سید حمیدرضا علوی مراد یاری دهنوی مسعود اخلاقی

منبع: پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی سال بیست و سوم دوره جدید تابستان ۱۳۹۴ شماره ۲۷

کلیدواژه‌ها: تربیت و تغییر ثبات و هستی شناسی دیدگاه نیچه در تربیت دیدگاه علامه طباطبایی در تربیت

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۶۸۳ تعداد دانلود : ۸۵۱

هدف این مقاله، بررسی پیامد های تربیتی مبتنی بر مبنای فلسفی تغییر و ثبات از دیدگاه نیچه و نقد آن بر اساس دیدگاه علامه طباطبایی است. نتایج تحقیق نشان می دهد که علامه طباطبایی در تعلیم و تربیت به هر دو بنیاد فلسفی ثبات، تغییر و هم چنین توحید محوری توجه دارد. به باور وی بین امور ثابت و متغیر و خداشناسی ارتباط انکار ناپذیری وجود دارد؛ این در حالی است که نیچه با توجه افراطی و یکجانبه به امور متغیر از اهمیت بنیان ثابت و نیز توحید محوری غافل مانده است. از مبانی هستی شناسی نیچه، نهیلیسم، طبیعت مادی، عدم حاکمیت اساسی خداوند بر نظام هستی، تغییر و صیرورت جهان هستی و خیر بنیادین و بنیاد خیر نبودن خداوند و نیز اصول آموزش پوچگرایی، پاسخگویی به نیاز جسمانی، عدم اعتقاد به چشم انداز و آینده نگری و تغییر پشتوانه های تاریخی و فرهنگی استنباط شده و با دیدگاه علامه طباطبایی(ره) مورد نقد قرار گرفته است. تربیت مد نظر علامه دارای ویژگیهایی چون تأکید بر مبنای فلسفی ثبات ضمن اعتقاد به تغییرات، دینگرایی، اراده و اختیار اعتقاد به بنیانهای استواری از جمله توحیدمحوری است؛ این موارد می تواند به عنوان شاخصهای نقد تعلیم و تربیت نیچه مورد استفاده قرار بگیرد؛ بدین منظور این مقاله از روش عقلانی منطقی بهره می گیرد. هم چنین نقد دیدگاه نیچه نشان می دهد که دیدگاه علامه به دلیل توجه همزمان به بعد تغییر و ثبات و توحیدمحوری، دیدگاه غنی تر و همه-جانبه تری نسبت به تعلیم و تربیت فراگیران دارد.

۱۳۹.

نگرة قرآن کریم به «خویشتنداری» در رفتارهای خانوادگی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: مرضیه محصص

منبع: پژوهشنامه معارف قرآنی (آفاق دین) سال ششم زمستان ۱۳۹۴ شماره ۲۳

کلیدواژه‌ها: خانواده عفاف تقوا صبر خویشتنداری نگرش قرآنی

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۹۴۳ تعداد دانلود : ۱۲۵۳

قرآن کریم با رویکردی هنجارگرا به تربیت انسان ها پرداخته است و بر ضرورت اصلاح و تجدید نظر در رفتارها تأکید ورزیده است. در این راستا، برخی سازه ها از جایگاه بنیادینی برخوردارند. از آنجا که امروزه موضوعات با محوریّت خانواده به عنوان نهادی اثربخش در ارتقاء و بالندگی جامعه، کانون توجّه قرار گرفته است، واکاوی نظریّة کارآمد قرآن در این حوزه ضروری به نظر می رسد. پرسش اصلی این پژوهش آن است کهمطابق آموزه های قرآنی، افراد در کدام یک از رفتارهای خانوادگی به خویشتنداری فراخوانده شده اند؟ در این طرح، با گردآوری اطّلاعات به روش کتابخانه ای، به روش توصیفی و تحلیل محتوا، آیات مربوط به خانواده با محوریّت موضوع «خویشتنداری» رصد شده است. این نوشتار ضمن ارائه مفهوم خویشتنداری در روانشناسی و مفاهیم قرآنی، به تبیین جایگاه خویشتنداری در قالب رفتارهای خانوادگی می پردازد و در نهایت، به ثمرات اتّخاذ رویة خویشتندارانه در مناسبات خانوادگی اشاره می نماید. از رهگذر بررسی گزاره های قرآنی چنین به نظر می آید که «خویشتنداری» در طیف رفتارهای دینی، حقوقی و حریم خصوصی از جایگاه بنیادینی برخوردار می باشد. لذا می توان اذعان داشت که به موجب اتّخاذ رویة خویشتندارانه، حُسن معاشرت و تحکیم خانواده محقّق خواهد شد.

۱۴۰.

امام علی (ع) و مدیریت عواطف در خطبه های «شقشقیه» و «جهاد»(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: نوذر عباسی مرتضی قائمی مسیب یارمحمدی واصل

منبع: پژوهشنامه علوی سال ششم بهار و تابستان ۱۳۹۴ شماره ۱۱

کلیدواژه‌ها: نهج البلاغه جهاد هوش هیجانی امام علی (ع) شقشقیه

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۴۱۲۰ تعداد دانلود : ۱۰۵۲

هوش هیجانی یا «EQ» و به زبان عربی «الذکاء العاطفی» مبحثی روان شناختی است که به شناخت و کنترل عواطف و هیجان های انسان می پردازد. این اصطلاح برای اولین بار در دهة 1990 از سوی روان شناسی به نام «سالووی» برای بیان کیفیت و درک احساسات افراد، هم دردی با احساسات دیگران و توانایی کنترل صحیح خلق و خو به کار رفت. عاطفه، به منزلة پل ارتباطی میان روان شناسی و ادبیات، از مهم ترین عناصر چهارگانة ادبی به شمار می رود که در آثار ادبی نقشی حیاتی دارد. نهج البلاغه نیز یادگار امام علی (ع)، سرچشمه و آبشخور فصاحت و بلاغت است که به عنوان اثر علمی و ادبی بسیار مهم شناخته شده است. بررسی خطبه های نهج البلاغه نشان می دهد که علی (ع) از هر دو شایستگی فردی و اجتماعی هوش عاطفی برخوردار بوده است؛ زیرا شناخت و کنترل هیجانات و مدیریت آن برای پیش برد امور در تدابیر، اندرزها و شکوه های ایشان کاملاً مشهود است. بررسی هوش عاطفی و مدیریت هیجانات امام علی (ع) در دو خطبة «شقشقیه» و «جهاد»، به عنوان مشتی نمونه از خروار، نشان می دهد که ایشان تا چه اندازه در مدیریت هیجانات خویش و کنترل صحیح آن ها موفق بوده است

درخت حوزه‌های تخصصی