فلسفه های مضاف

فلسفه ویتگنشتاین پژواکی از تحولات زبانی است که از اواخر سده نوزدهم پدیدار گشت. زبان در این دوره نخست تبدیل به موضوعی فلسفی شد و سپس با رویکرد تألیفی ظهور کرد که امروزه از آن به فلسفه زبان تعبیر می‏کنیم. در فلسفه ویتگنشتاین هر دو کارکرد زبان شکل می گیرد. او در رساله منطقی ـ فلسفی که به سال 1921 انتشار داد، از «نظریه تصویری زبان» سخن می گوید اما در دوره فترت که فلسفه را رها کرد، به نظریه دوم می اندیشید و با بازگشت به فلسفه، پژوهش‏های فلسفی را تدوین کرد که دو سال پس از درگذشت وی به سال 1953 منتشر گردید. ویتگنشتاین تنها فیلسوفی است که تمامی آراء و آثار وی بر محور زبان استوار است. او معتقد است که تمام فلسفه نقادی زبان است (Wittgenstein1961: 4.0031). در هر دو دوره مقصد و غرض وی فهم ساختار و حدود زبان است وی در دوره نخست معتقد است که ساختار واقعیت، ساختار زبان را تعیین می کند و زبان نمی تواند جهان و واقعیت را برتاباند. این نظریه آن‏چنان ژرف صورتبندی و معماری شده بود که راسل را نیز به وجد آورده بود. ویتگنشتاین در مرحله دوم تأمل فلسفی خود، رهیافت نخست را مورد انتقاد، طرد قرار داده و نظریه «زبان، بنیاد جهان» را طرح کرد و از زبان به‏مثابه دانش و ابزار فاهمه و نه صرف ابزار و میانجی (instrument) سخن گفت. هدف این پژوهش مطالعه سه مسأله اساسی در فلسفه زبانی ویتگنشتاین است: 1ـ عناصر بنیادین در دو نظریه زبان چیست؟ 2ـ اسباب‏گذار فکری ویتگنشتاین از زبان تصویری به زبان تألیفی کدام است؟ 3ـ اهمیت نظریه دوم در فلسفه زبانی متأخر و معاصر چیست؟

۲۴۴۴.

مفهوم صدق از دیدگاه ویتگنشتاین(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: آمنه غروی

منبع: اندیشه دینی ۱۳۸۵ شماره ۱۸

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۲۴۸ تعداد دانلود : ۱۴۱۲

۲۴۴۵.

راهنمای کمبریج درباره الهیات پسامدرن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: حمیدرضا آیت اللهی

منبع: نامه مفید ۱۳۸۵ شماره ۵۶

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۸۲۵ تعداد دانلود : ۱۲۱۱

۲۴۴۶.

کثرت ادیان از چشم انداز عرفان ابن عربی و شوان

نویسنده: رضا اسدپور

منبع: اطلاعات حکمت و معرفت آبان ۱۳۸۵ شماره ۹

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی فلسفه و منطق فلسفه غرب رویکرد موضوعی فلسفه های مضاف فلسفه تطبیقی

تعداد بازدید : ۱۳۵۰ تعداد دانلود : ۸۷۰

۲۴۴۷.

هویت سیاسی در نظریه های منتقد مدرنیسم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: غلامرضا بهروزلک ابوالفضل شکوری

منبع: نامه مفید ۱۳۸۵ شماره ۵۳

کلیدواژه‌ها: سنت گرایی مدرنیسم پسامدرنیسم هویت سیاسی نظریه سیاسی غرب جامعه گرایی

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۸۹۴ تعداد دانلود : ۱۵۳۸

۲۴۴۸.

مبادی اخلاقی مسأله شر نزد قاضی عبدالجبار معتزلی

نویسنده: عباس حاجیها

منبع: اطلاعات حکمت و معرفت مرداد ۱۳۸۵ شماره ۶

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی فلسفه و منطق فلسفه غرب رویکرد موضوعی فلسفه های مضاف فلسفه اخلاق

تعداد بازدید : ۱۷۵۶ تعداد دانلود : ۹۸۲

۲۴۴۹.

نقد و بررسی کتاب ایمان گروی

نویسنده: رضا اکبری محسن جوادی

منبع: فصلنامه حکمت و فلسفه ۱۳۸۵ شماره ۷

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۴۳۹ تعداد دانلود : ۱۱۸۱

۲۴۵۰.

تحلیلی بر مسئله تعین ناقص در عرصه انتخاب میان نظریه های علم تجربی

نویسنده: سید هدایت سجادی

منبع: فصلنامه حکمت و فلسفه ۱۳۸۵ شماره ۷

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی فلسفه و منطق فلسفه غرب رویکرد موضوعی فلسفه های مضاف فلسفه علم

تعداد بازدید : ۲۲۲۰ تعداد دانلود : ۹۹۴

۲۴۵۱.

واسازی در برابر پسامدرنیسم: معرفت شناسی، اخلاق، زیباشناسی

نویسنده: کریستوفر نوریس مترجم: شهریار وقفی پور

منبع: زیباشناخت ۱۳۸۵ شماره ۱۴

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۷۹۳ تعداد دانلود : ۱۲۰۵

۲۴۵۲.

رویکرد زیباشناسانه به فن آوری

نویسنده: کارلینز بارک مترجم: عباس محمدپور

منبع: زیباشناخت ۱۳۸۵ شماره ۱۴

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۲۶۶ تعداد دانلود : ۷۲۸

۲۴۵۳.

برهان وجودشناختی کورت گودل(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: هادی وکیلی

منبع: قبسات ۱۳۸۵ شماره ۴۱

کلیدواژه‌ها: وجودشناختی فرد شبه خدا جوهر فرد وجود ضرور گودل

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی فلسفه و منطق فلسفه غرب رویکرد موضوعی فلسفه های مضاف فلسفه دین

تعداد بازدید : ۲۹۹۹ تعداد دانلود : ۱۲۶۳

مقاله حاضر به تبیین برهان وجودشناختی کورت گودل، ریاضی‌دان و فیلسوف برجسته اهل چک می‌پردازد. در این نوشتار به ویژه به روایت هارت شورن از برهان آنسلم توجه داشته‌ایم. گودل، اندیشة آنسلم مبنی بر اختصاصی بودن ویژگی عظمت یا کمال برین به خدای متعالی را با وارد کردن مفهوم ویژگی مثبت در قالب عملگرتحصل، عمق و بسط می‌بخشد. گودل همچنین از مفاهیمی نظیر فرد شبه خدا، جوهر فرد و ویژگی وجود ضرور (واجب) برای پیشبرد برهان خود بهره می جوید. این نوشتار همچنین، مشتمل بر پاره‌ای از ملاحظات فلسفی در خصوص تفاسیر معناشناختی لایب نیتسی و فلوطینی از برهان گودل است.

۲۴۵۴.

بررسی برهان وجودی آنسلم برای اثبات وجود خدا(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: توحید عبدی

منبع: قبسات ۱۳۸۵ شماره ۴۱

کلیدواژه‌ها: براهین اثبات وجود خدا برهان وجودی کامل‌ترین موجود ممکن برهان پیشینی براهین پسینی ضرورت منطقی

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی فلسفه و منطق فلسفه غرب رویکرد موضوعی فلسفه های مضاف فلسفه دین

تعداد بازدید : ۱۸۵۶۶ تعداد دانلود : ۲۴۵۹

نوشتاری که پیش رو دارید به بررسی یکی از براهین پرسابقه اثبات وجود خداوند در تاریخ فلسفه غرب می‌پردازد که با عنوان «برهان وجودی» معروف بوده و از زمان کانت به این نام موسوم شده است. در این نوشتار به سابقه تاریخی این برهان در فلسفه مسیحی پرداخته شده و وجود و تقریر‌های گوناگون برهان اشاره شده و به تفصیل به بیان دو تقریر آنسلم از برهان توجه شده است . آنسلم در تقریر اول از تصور خدا به‌عنوان بزرگ‌ترین موجود ممکن قابل تصور به اثبات وجود خدا می‌پردازد و در تقریر دوم به وجوب وجود آن تأکید می‌کند. ما در این مقاله به نقطه نظرات فلسفه درباره وجود یک یا دو نوع تقریر از برهان وجودی توجه کرده و دو تقریر را پذیرفته‌ایم. در طول پیدایش و تکوین،‌ این برهان مورد انتقاد فراوانی واقع شده است که از زمان خود آنسلم با گونیلو شروع و با توماس آکوئینی و کانت ادامه یافته و هنوز مورد بحث افرادی نظیر جان هیگ و دیگران نیز قرار گرفته است. جوهر این نقدها این است که از صرف تصور چیزی، نمی‌توان به وجود عینی آن راه یافت. ما نتیجه‌گیری کرده‌ایم که شارحان و پذیرندگان، هر چقدر تلاش کرده‌اند نتوانسته‌اند مشکلات برهان را بر طرف نمایند و آن چیزی جز، خلط میان مفهوم، مصداق و انتظار آثار وجود خارجی از وجود ذهنی و نیز خلط مرز منطق مابعدالطبیعه است.

۲۴۵۵.

براهین اثبات وجود خدا(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: محمد محمدرضایی

منبع: قبسات ۱۳۸۵ شماره ۴۱

کلیدواژه‌ها: خدا براهین پسینی برهان لمی وجود خدا براهین اثبات وجود خداع براهین پیشینی برهان انی بدیهی بودن وجود خدا

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی فلسفه و منطق فلسفه غرب رویکرد موضوعی فلسفه های مضاف فلسفه دین

تعداد بازدید : ۱۷۳۶۶ تعداد دانلود : ۴۲۷۹

این مقال بر آن است تا افق روشنی از براهین اثبات وجود خدا به دست دهد. در باب وجود خدا از دیرباز تا کنون دیدگاه‌‌های متفاوتی وجود داشته است. برخی وجود خدا را بدیهی و بی‌‌نیاز از استدلال می‌دانند، زیرا چیزی روشن‌تر از خدا وجود ندارد تا از طریق آن به خدا پی ببرند. برخی دیگر بر وجود خدا استدلال اقامه کرده‌اند که آن‌ها خود بر دو دسته‌اند: أ. وجود خدا را می‌توان به صورت پیشبینی اثبات نمود، یعنی در این را‌ه‌ها مخلوقات واسطه اثبات وجود خدا نیستند. این براهین عبارتند از: برهان صدیقین، 2. برهان وجودی، 3. برهان فطرت، 4. .برهان تجربه دینی، 5. برهان اخلاقی، 6. برهان معقولیت. ب. وجود خدا را می‌توان به صورت انّی اثبات نمود، یعنی در این راه‌ها مخلوقات واسطه اثبات وجود خدا هستند. این براهین عبارتند از: 1.برهان علّی، 2.برهان امکان و وجوب، 3. برهان نظم، 4. برهان حرکت، 5. برهان درجات کمال، 6. برهان معجزه، 7. برهان فسخ عزایم. در این مقال سعی شده است که به همه براهین به صورت اجمال اشاره شود.

۲۴۵۶.

یادداشت ها و اندیشه ها: زبان و هستی شعورمند

نویسنده: بهروز عزب دفتری

منبع: کتاب ماه ادبیات و فلسفه بهمن و اسفند ۱۳۸۴ و فروردین ۱۳۸۵ شماره ۱۰۰ و ۱۰۱ و ۱۰۲

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۲۸۶ تعداد دانلود : ۱۶۲۵

۲۴۵۷.

فلسفه سیاست(1)؛ مفهوم شناسی و روش شناسی

نویسنده: محمدتقی مصباح یزدی

منبع: معرفت فلسفی زمستان ۱۳۸۵ شماره ۱۴

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی فلسفه و منطق فلسفه غرب رویکرد موضوعی فلسفه های مضاف فلسفه سیاسی

تعداد بازدید : ۱۵۲۷ تعداد دانلود : ۷۴۸

۲۴۵۸.

نظریه اخلاقی تیلور؛ برابری و متافیزیک شخصیتها

نویسنده: کنث است رایک حمید پورنگ مترجم: حمید رزاق پور

منبع: راهبرد ۱۳۸۴ شماره ۳۵

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۳۱۵

۲۴۵۹.

نظریات شىء انگارانه معنا در فلسفه تحلیلى و علم اصول(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده: محمود مروارید

منبع: نقد و نظر ۱۳۸۴ شماره ۳۹ و ۴۰

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی فلسفه و منطق فلسفه غرب رویکرد موضوعی فلسفه های مضاف فلسفه زبان

تعداد بازدید : ۴۷۳۵

نوشتار حاضر از دو بخش تشکیل شده است: در بخش اول, نظریه هاى شىءانگارانه معنا در سنّت فلسفه تحلیلى به اختصار معرفى مى شوند. این نظریه ها به ترتیب عبارت اند از: 1. نظریه حکایى. 2. نظریه ایده انگارانه. 3. نظریه گزاره اى. 4. نظریه سمانتیک جهان هاى ممکن. بخش دوم به طرح و بررسى نظریه معنا در علم اصول فقه مى پردازد. البته, مبحثى تحت عنوان (نظریه معنا) در سنّت اصولى موجود نیست, ولى مسئله دیگرى در بعضى منابع یافت مى شود که بسیار مشابه با مبحث نظریه معنا در سنّت فلسفه تحلیلى است. مسئله مزبور این مسئله است که موضوع له الفاظ چه سنخ هویتى است. در منابع اصولى چهار نظریه اصلى دراین باره ارائه شده که عبارت اند از: 1. وضع براى موجودات خارج. 2. وضع براى صورت هاى ذهنى. 3. وضع براى طبیعت یا ماهیت یا مفهوم. 4. وضع براى مفهوم به لحاظ حکایت از مصادیق. در بخش دوم, این نظریات و دلایل له و علیه آنها به تفصیل مطرح مى شوند, و علاوه بر آن, در موارد مختلف بین آراى اصولیان و نظریه هاى معنا در سنّت فلسفه تحلیلى مقایسه و تطبیق صورت مى گیرد. نتیجه اى که در نهایت, از بخش دوم حاصل مى شود این است که رایج ترین نظریه اصولى (یعنى نظریه سوم) مشکلاتى جدّى دارد, که با اصلاح آن, تقریباً به نظریه اى مشابه با نظریه گزاره اى معنا در سنّت فلسفه تحلیلى دست مى یابیم. گفتنى است در این نوشتار, عمدتاً مسئله معنا در الفاظ عام مدنظر است, ازاین رو, نظریات مربوط به معناى اسماى خاص, اسماى اشاره, ضمایر و حروف مطرح نمى شود, مگر به هدف تمهید براى سایر مباحث.

۲۴۶۰.

نظریه افعال گفتاری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: محمدعلی عبداللهی

منبع: پژوهش های فلسفی-کلامی ۱۳۸۴ شماره ۲۴

کلیدواژه‌ها: معنا قواعد افعال گفتاری افعال مضمون در گفتار محتوای قضیه‌ای واقعیت‌های نهادی

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی فلسفه و منطق فلسفه غرب رویکرد موضوعی فلسفه های مضاف فلسفه زبان

تعداد بازدید : ۲۲۰۷۲

چکیده نظریة افعال گفتاری(Theory of Speech Acts) نظریه‌ای فلسفی است که جان لنگشاو اَستین استاد فلسفة اخلاق دانشگاه آکسفورد در سال 1962 عرضه کرد و پس از او شاگردش جان سرل، فلیسوفِ ذهن و زبان معاصر در کتابی با عنوان افعال گفتاری آن را بسط و توسعه داد. هدف این نظریه ارائه تحلیل جامعی از نحوة ارتباط زبان با عالم خارج است و در نهایت، به این پرسش اساسی و مهم در حوزة فلسفة زبان پاسخ می‌گوید که چگونه می‌توان از یک سلسله پدیده‌های طبیعیِ نه چندان پیچیده‌ای چون خروج اصوات از دهان یا ایجاد علائم و نشانه‌ها بر کاغذ به یک سلسله اوصاف معناشناختی عجیب چون معناداری، بی معنایی، صدق ، حکایت، حمل ، ارتباط با عالم خارج، دست یافت؟ اهمیت این نظریه از آن جهت است که شاید نخستین تلاش جانانه‌ای است که پس از حملة ویران گر ویتگنشتاین به هر گونه نظریه پردازی در فلسفه، صورت می‌گیرد و تا حدودی نیز موفق است. فیلسوفان اکنون پس از گذشت چهل سال از طرح این نظریه هنوز به استخراج لوازم و نتایج آن مشغول‌اند.

درخت حوزه‌های تخصصی