مطالعات جامعه شناختی شهری

پژوهش حاضر با هدف شناخت نقش کارکردهای فرهنگی ورزش بر توسعه اقتصادی شهری در شهر کرمان انجام شد. تحقیق به لحاظ هدف کاربردی به لحاظ زمان مقطعی و به لحاظ روش ترکیبی (کیفی- کمی ) است . روش انجام کار در بخش کیفی فرا ترکیب و در بخش کمی (توصیفی از نوع همبستگی ) است . جامعه آماری این پزوهش شامل دو گروه است. گروه اول بخش کیفی مقالات فارسی و لاتین که کلیدواژه کارکردهای فرهنگی ورزش و توسعه اقتصاد شهری را داشته اند با نمونه گیری هدفمند مورد بررسی قرار گرفتند و ابعاد کارکردهای فرهنگی ورزش و توسعه اقتصاد شهری استخراج شد؛و پرسشنامه محقق ساخته براساس ابعاد استخراج شده تنظیم شد جامعه آماری گروه دوم (بخش کمی) 243 نفر از مدیران باشگاه های ورزش شهر کرمان است که براساس جدول مورگان 148 نفر انتخاب شد؛ روش نمونه گیری طبقه ای و داده ها به وسیله پرسشنامه محقق ساخته آزمون شدند، پرسشنامه دارای روائی صوری و محتوایی و ظرایب پایائی مولفه به ترتیب کارکردهای فرهنگی 81/0؛توسعه اقتصادشهری 74/0،الگوسازی 81/0،آموزش ارزش وهنجار72/0، تقویت هویت شهری78/0، هویت بخشی 73/0، تبادل و ادغام فرهنگی74/0، آرامش بخشی 82/0، نیروهای بازار77/0، رشد فضای شهری 75/0، مالیات شهری 77/0،رشد حمل و نقل 74/0،کاربردی زمین81/0، به دست آمده است. یافته های تحقیق نشان داد کارکردهای فرهنگی می تواند از طریق تقویت هویت شهری، الگو سازی و تبادل و ادغام فرهنگی بر اقتصاد شهری اثر گذار باشد.

با سرعت گرفتن روند شهرنشینی و افزایش جمعیت شهری شاهد بالارفتن میزان مطالبات شهروندان خواهیم بود. حکمرانی خوب شهری نقش نهادهای مدنی را به عنوان مدافع حقوق شهروندی و تقویت کننده مشارکت مردمی در دست یابی به عدالت شهری فراهم می نماید. بنابراین در جهت ارائه راهکارهای مناسب دست یابی و گسترش حکمرانی خوب شهری شناخت پیشران های موثر در این حوزه گامی بسیار مهم می باشد. مدیریت این روابط نیازمند کسب درکی عمیق و سیستمی از پیشران ها، عوامل کلیدی و متغیرهای اصلی تاثیر گذار بر شکل گیری آن می باشد که هدف اصلی تحقیق پیش رو بر این مهم استوار گردیده است. فرایند تحقیق مشتمل بر 4 فاز شناسایی و معرفی سیستم، صورتبندی ساختاری تاثیرات متقابل و تحلیل متغیرها و تعیین متغیرهای کلیدی بود. لذا با مراجعه به خبرگان علمی و حرفه ای و نیز استفاده از روش تحلیل ساختاری اثرات متقاطع با نرم افزار میک مک، تعداد 20 متغیر در قالب الگوی پستل شناسایی و جهت تعیین متغیرهای کلیدی با هدف مدیریت آینده روابط فیمابین تحلیل گردید. بر این اساس از بین متغیرهای 20 گانه مورد مطالعه، حاکمیت قانون به عنوان پیشران و متغیرهایی چون شفافیت، عدالت، پاسخگویی ، مشارکت ، اجماع پذیری پیشران های کلیدی آن می باشند که بیشترین قابلیت را در اعمال مدیریت در جهت گسترش حکمرانی خوب شهری دارند. در نتیجه سیستم مورد نظر ناپایدار بوده است.

محله به اجتماع افراد در یک منطقه گفته می شود و بیشتر تابع عوامل محیطی است. افراد از خانه خارج می شوند و برای رفتن به سر کار از محله عبور می کنند و به سر کار خود می روند . در واقع محله باعث ایجاد مرز بین خانواده و جامعه می شود که در آن روابط اجتماعی شکل می گیرد. این روابط تحت تاثیر مولفه هایی از قبیل: عوامل کالبدی فضاهای محله و ادراک محیطی موجود در محلات است. در این پژوهش به بررسی تاثیر عوامل کالبدی فضاهای مختلف محله و ادراک محیطی آن بر تعاملات اجتماعی پرداختیم و با استناد به روش توصیفی-تحلیلی، بر مبنای بررسی های میدانی و با روش پیمایشی تحقیق انجام شد. برای جمع آوری اطلاعات از پرسشنامه و مصاحبه استفاده شد. جامعه آماری ساکنان محله مسجد جامع مینودشت هستند که نمونه آماری افراد بالای 50 سال سن به صورت در دسترس در نظر گرفته شده و تعداد آنها 50 نفر بوده است. جهت تحلیل نتایج از نرم افزار spss استفاده شده است. یافته های تحقیق نشان از این داشت بین متغیر ساختار کالبدی و ادراک محیطی با تعاملات اجتماعی ارتباط مثبت، قوی و معناداری وجود دارد و از بین عوامل مختلف اجتماع پذیر بودن فضاهای محله بیشتر از سایر عوامل باعث افزایش تعاملات اجتماعی شده است.

در پژوهش حاضر تلاش شد تا با رویکردی جامعه شناختی و روش پیمایش، به بررسی تأثیر سرمایه اجتماعی و هویت محله ای بر روی کیفیت زندگی ساکنین محلات شهر رفسنجان پرداخته شود. طبق فرمول کوکران تعداد 383 نفر با روش نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای انتخاب شدند. ابزار جمع آوری داده ها پرسشنامه محقق ساخته بوده و توصیف و تحیل داده ها توسط نرم افزار Spss انجام شده است. نتایج نشان می دهد کیفیت زندگی حدود 40 درصد از افراد پاسخگو در حد پایین، 1/23 درصد در حد متوسط و حدود 33 درصد از افراد در حد بالا می باشد. طبق نتایج حاصل از یافته های تحلیلی پژوهش، متغیرهای مستقل و وابسته تحقیق به میزان حدود 75 درصد با یکدیگر همبستگی دارند. ضریب تعیین برابر با 572/0 می باشد و این بدان معناست که حدود 57 درصد از تغییرات متغیر وابسته توسط متغیرهای مستقل تبیین و پیش بینی می شود. در بین تمام مؤلفه های متغیرهای مستقل تحقیق، اعتماد، کیفیت محیطی، تعلق محله ای، همبستگی اجتماعی، امنیت محله، شناخته شدن و تعاملات اجتماعی معنادار می باشند و همچنین کیفیت محیطی (464/0Beta=) بیش ترین میزان پیش بینی را در بین متغیرهای مستقل دارد و به عبارتی می توان اشاره نمود که افرادی سطح کیفیت زندگی بالاتری دارند که از کیفیت محیطی بهتری برخوردار باشند.

مسکن پدیده ای اجتماعی است و انتظام و نوع فضاها و همچنین فرم ظاهری آن از عوامل فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی تأثیر می پذیرد و بر آن تأثیر می گذارد. این یکی از موضوعات اصلی سیاست گذاری اجتماعی برای کاهش نابرابری اجتماعی است. هدف از مطالعه حاضر تحلیل جامعه شناختی سیاست انبوه سازی مسکن مهر و نقش آن بر کاهش محرومیت های اجتماعی مورد مطالعه (مسکن مهر فاز جدید هشتگرد و شهر لاهیجان در استان گیلان) بود. روش تحقیق، گراندد تئوری (نظریه داده بنیاد) و جامعه مورد مطالعه، شامل کلیه شهروندان به همراه خانواده ساکن مسکن مهرشهر هشتگرد و شهر لاهیجان در استان گیلان بوده است. در این پژوهش از روش نمونه گیری هدفمند، گلوله برفی و شاخص اشباع نظری نسبت به نمونه گیری از جامعه پژوهش اقدام شد. در پژوهش حاضر با 16 خانوار، سرپرست خانوار ساکن مسکن مهر مصاحبه انجام شد. اطلاعات در این پژوهش به واسطه مصاحبه های نیمه ساختاریافته جمع آوری شده اند. به این صورت که با کلیه ساکنین مسکن مهرشهر هشتگرد و شهر لاهیجان شناسایی و به صورت مجزا (فردی) مصاحبه هایی صورت پذیرفت. داده های جمع آوری شده، کدبندی، مفهوم سازی و مقوله بندی شدند. سپس کدگذاری محوری و گزینشی انجام گرفت و بر مبنای مفاهیم و مقوله هسته ای نمونه های بعدی برای مصاحبه انتخاب شدند. یافته های تحقیق براساس مدل پارادیمی پژوهش در پنج محور (شرایط علی، شرایط مداخله گر و شرایط زمینه ای، راهبردها و پیامدها) قرار گرفت. نتایج پژوهش نشان داد مشکلات کمی کیفی مسکن مهر، ضعف مکان یابی، مشکلات امنیتی اقتصادی، مشکلات زیست محیطی رفاهی و مشکلات نهادی مهم ترین مشکلات مسکن مهر در محدوده مطالعاتی هستند که جملگی ریشه در مدیریت ضعیف مراحل مختلف اجرای پروژه مسکن مهر دارند و در صورت بی توجهی به مشکلات شناسایی شده در آینده نه چندان دور این مساکن اجتماعی، با چالش های پیچیده تر و بحرانی تر مواجه خواهند شد.

مقاله حاضر به تبیین جامعه شناختی بروز شیوه های خشونت خانگی در میان متاهلین ساکن کلانشهر تبریز پرداخته است. هدف این تحقیق شناسایی و تبیین شیوه های بروز و همچنین عوامل موثر بر بروز انواع خشونت خانگی است.در این مقاله با استفاده از روش پیمایش استفاده شد. حجم نمونه 650 نفری با استفاده از نرم افزار Sample power بدست آمد که با استفاده از شیوه نمونه گیری خوشه ای نمونه ها انتخاب شدند. با استفاده از آزمون های مختلف نرم افزار spss داده های جمع آوری شده مورد تحلیل قرار گرفتند. یافته ها نشان داد که بین متغیرهای پایگاه اجتماعی-اقتصادی با ضریب همبستگی (0.131-)، اعتیاد (0.426)، سرمایه فرهنگی(0.358-)، اختلاف سنی (0.496)، فضای مجازی (0.197)، بیماری عصبی (0.505) و پنهانکاری ( 0.679) با شیوه های بروز خشونت خانگی رابطه معنادار وجود دارد. همچنین نتایج تحلیل رگرسیون نشان که مدل رگرسیونی مرکب از 5 متغیر مستقل و شیوه دهگانه بروز خشونت خانگی مدل خطی مطلوبی است. مجموع متغیرهای پنهانکاری، فاصله سنی، اعتیاد، فضای مجازی و سرمایه اجتماعی نزدیک به 56 درصد تغییرات شیوه های بروز خشونت خانگی را پیش بینی می کند. با توجه به یافته های تحقیق می توان گفت که متغیرهای مستقل تحقیق توانایی تبیین شیوه های بروز خشونت خانگی را داشته اند.